Ai đi xa, lâu lâu mới về Sài
Gòn đều kêu ca một câu giống nhau: “Nóng quá, bụi quá…”.
Nóng quá thì hiển nhiên vì
VN là xứ nhiệt đới. SG nóng hơn các tỉnh miền Bắc và miền Trung, nóng quanh năm
vì nằm phía Nam trong khi miền Bắc và miền Trung nằm ở vĩ độ cao hơn nên có
tháng lạnh hơn.
Bụi cũng dễ thấy. Bầu không
khí ở thành phố từ lâu, không lúc nào trong mà thường mờ mờ, đục đục như có màn
sương mỏng bao phủ.
Điều này dễ thấy ở các
thành phố lớn. Ô
nhiễm bụi ở hai thành phố lớn của VN là Hà Nội và SG hiện chỉ kém Bắc Kinh,
Thượng Hải (Trung Quốc), New Dehli (Ấn Độ) và Dhaka (Bangladesh).
Ô nhiễm không khí là một
trong những thứ ô nhiễm môi trường hiện nay bên cạnh rác rến, nước thải công
nghiệp, tiếng ồn… mà dân chúng bị bao vây bốn bề không cách nào giải quyết nổi.
Muốn phát triển kinh tế phải chịu ô nhiễm môi trường. Ô nhiễm môi trường tới
lúc nào chịu không nổi thì tính sau vây.
SG suốt nhiều năm nay như
một đại công trình hối hả không ngưng, chỗ nào cũng đục đẽo xà bần, chỗ nào
cũng chất đống vôi vữa, từ tư gia dăm ba tầng đến chung cư mấy chục tầng đua
nhau mọc lên khắp nơi. Nơi này xây chưa xong nơi khác đã bắt đầu đập phá. Chung
cư nhiều khối sừng sững nhô lên san sát không chỗ hở. Gần những công trường xây
dựng, ai nấy khổ sở vì tiếng ồn lẫn bụi bặm mịt mù. Bắt đầu là đập bỏ nhà cũ,
gạch vữa rơi lả tả… rồi tới bụi của cát, xi măng…, lúc gần hoàn thiện lại bụi
vôi, bụi do gạch đá cắt ra… Mới đây, một thanh niên mặc đồng phục xe ôm, đang
chạy xe trên đường, xui xẻo bị tấm ván gỗ dài hai mét từ công trình cao ốc đang
xây mười bảy tầng rơi ngay vào đầu, mũ bảo hiểm vỡ tan nát còn nạn nhân bất
tỉnh…
Góp phần thêm bụi bặm còn là
công việc đào cống, làm đường… Những con đường bị rào chắn một phần, thậm chí
nguyên quãng đường, người dân được hướng dẫn dẫn leo lên lề hay luồn vào các
con hẻm tìm lối thoát. Từ đó đất đá lổn nhổn và bụi lại tỏa ra.
Ở các đô thị lớn, bụi hầu hết
sinh ra từ khí thải giao thông tức là từ xe buýt, xe máy, xe hơi…. Trong đó,
sinh bụi nhiều nhất từ xe chạy bằng dầu. Bụi cũng phát sinh ở công trình xây
dựng, nhà máy điện, nhà máy công nghiệp, từ đốt gỗ hoặc đốt rác…
Nhà máy thi nhau nhả khói
ngùn ngụt. Phần này cũng tội nghiệp khi nhà máy, giống như trại chăn nuôi, phân
trần lúc mới xây nhà xưởng, chung quanh họ là đồng không mông quạnh. Chỉ sau
một thời gian, dân số thành phố tăng chóng mặt, bành trướng như vũ bão do dân
nhập cư tứ xứ ùn ùn đổ về SG kiếm sống. Vì thế chẳng mấy chốc những khu vực
trại xưởng vắng vẻ trước kia đã thành khu dân cư đường ngang ngõ dọc như bàn cờ.
Trước 75 chỉ có một khu Bàn Cờ ở quận 3 nhưng bây giờ nhiều nơi bàn cờ lắm. Và
thế là người dân lại rủ nhau đi kiện cáo khói bụi từ nhà máy uy hiếp khu dân cư
đông đảo. Mà xưởng trại thì đâu có mỗi lúc di chuyển ngay được.
Vì thế sau này mới có Khu
chế xuất, Khu công nghiệp để dồn các nhà máy vào đấy. Thế nhưng các Khu này chỉ
mới xuất hiện vài nơi. Còn rất nhiều nơi khác, nhà máy vẫn nằm lẫn giữa nhà cửa
dân chúng. Nhất là các nhà máy cũ kỹ vẫn hoạt động
theo kiểu cổ lỗ không có hệ thống lọc khí thải, nước thải… mà cứ thế tuôn ra
ngoài.
VN có nhiều cơ sở
sản xuất nhỏ chưa lên tới mức nhà máy lớn gây ô nhiễm càng nặng nề. Cơ sở sản
xuất hạt nhựa ở Bình Chánh gây mùi hôi nồng nặc, cơ sở dệt nhuộm ở quận 12 xả
khói nghi ngút và mùi hôi xộc vào từng nhà, các cơ sở sản xuất ở quận Bình Tân
thổi lên từng cuôn khói cộng với bụi vải, mùi hôi, các con kênh quanh đó lúc
nào cũng hôi hám… khiến nhiều gia đình chịu không nổi phải bán nhà bỏ đi nơi
khác sống.
Chưa phát triển được các
loại xe công cộng như xe buýt, xe điện, xe điện ngầm… nên xe cá nhân càng ngày
càng gia tăng chóng mặt. Xe gắn máy và mấy năm gần đây là ô tô được nhập cảng ồ
ạt vì giá rẻ, mức thuế thấp khiến đường phố luôn xảy ra nạn kẹt xe mà trước
kia, người ta cứ tưởng là một hiện tượng chỉ có ở những nước đâu đâu trên thế
giới, gần nhất là Thái Lan. Trên những con đường trở nên quá sức chật chội của
thành phố đông đúc một cách không kiểm soát nổi, xe cộ ken sát nhau mệt mỏi
nhích từng chút hoặc chôn chân một chỗ và tha hồ tống khói bụi vào không trung.
Nạn kẹt xe làm máy xe đứng một
chỗ rồi ì ì thải ra chất ô nhiễm cực kỳ lớn.
Tại SG, xe gắn máy, xe ô tô
chạy dày đặc trong đó không ít xe tuổi đời cả hai, ba chục năm luôn xả khói mù
mịt. Xe máy, xe ba bánh, xe ôm, xe tải nhỏ cùi bắp cũ nát đã rệu rã với những
phụ tùng lắp ghép tạm bợ dùng để chở hàng hóa như nước đá, rau cỏ, thịt thà… bỏ
mối cho chợ. Loại này hầu hết không có giấy tờ, ưa chạy bạt mạng phun ra từng
cuộn khói đen xì khi mất dạng vẫn để lại một bầu không khí đen kịt, xông mùi
xăng dầu khó thở, khi vi phạm luật giao thông, sẵn sàng bỏ của chạy lấy người
vì giá chiếc xe đâu có bao nhiêu.
Xui cho ai chạy sau chiếc xe
buýt. Trước khi ngừng và bắt đầu di chuyển, chiếc xe cũ kỹ thở hồng hộc, hắt ra
tiếng máy ồ ồ rồi thoát một luồng khói vào mặt khối xe cộ đằng sau khiến ai nấy
ho sặc sụa, mặt nám đen, mũi đầy… bồ hóng!
Nhà bà Thanh ở trong hẻm
cách mặt đường hai căn, than thở:
-Nhà tôi toàn cửa kính mà
mỗi ngày đều phải lau nhà, lau bàn ghế ba chập.
Đó là nhà trong hẻm và bên
ngoài cũng không phải đường lớn chứ nhà mặt tiền còn hứng bụi tới đâu. Vì thế
không lạ khi kiến trúc hiện tại của những căn nhà mới xây đều dùng cửa kính
đóng kín mít, chỉ lấy ánh sáng. Bởi kín bưng như vậy nên sau này, các căn nhà
mới xây, dù hẹp, cũng buộc phải chừa một chỗ cho giếng trời. Gió thông thoáng
không lấy từ cửa sổ, cửa cái mở toang như trước kia mà thông qua giếng trời
thường xây bằng gạch bánh ú hoặc quạt gắn trên nóc. Các nhà tận trong hẻm sâu cũng
lắp cửa kính dùng máy lạnh góp phần gây nên hiệu ứng nhà kính.
Bụi nhiều nhất ở những chỗ đông xe cộ qua lại. Các bùng binh, ngã ba, ngã
tư giao nhau nhiểu thông lộ như An
Sương, Gò Vấp, Phú Lâm… có lượng bụi gia tăng từng năm.
Mức độ ô nhiễm không khí cũng thay đổi tùy từng lúc và từng nơi khác
nhau. Cao nhất vào khoảng từ 7 đến 10 giờ sáng, 5, 6 giờ chiều đến 9 giờ đêm là
khoảng giờ đi làm, giờ tan tầm tiếp tục mọi người đi học, đi làm thêm, đi chơi…
cho tới thấp nhất khoảng từ 2 tới 4 giờ sáng khi mọi người say giấc ngủ, đường
xá vắng ngắt ít xe cộ. Lúc đó mới bớt bụi.
VN mới chỉ đo được loại bụi trôi nổi trong không
khí, còn với loại bụi mịn và siêu mịn là những hạt bụi nhỏ li ti mà mắt
thường không nhìn thấy thì chưa đo được.
Tại các đô thị
lớn của VN, các loại bụi này hầu hết sinh ra
từ khí thải giao thông như xe buýt, xe máy, xe hơi… tới 70.42% vượt quy chuẩn
cho phép. Trong đó, sinh bụi nhiều nhất là từ xe chạy bằng dầu, ở công trình
xây dựng, các nhà máy điện, nhà máy công nghiệp, từ đốt gỗ hoặc đốt rác…
Nguy hiểm nhất là bụi siêu mịn có thể gây viêm
nhiễm đường hô hấp, hen suyễn, bệnh về mắt, họng và mũi… Đây là lý do khiến
trẻ em dễ còi cọc, đồng thời làm tăng nguy cơ tử vong ở những người mắc bệnh
ung thư phổi và bệnh tim.
Vì thế ra
ngoài đường bây giờ, mười người tới bảy,
tám người cả nữ lẫn nam đi xe gắn máy hay
đi bộ đều dùng
khẩu trang che kín mít mũi và miệng như Ninja kiểu Nhật. Ngoài khẩu trang là áo khoác tay phủ hết bàn tay có
mũ che kín đầu, cổ, mặt, tai chỉ chừa cặp mắt… đeo kính đen. Trẻ em thì phủ lên
mặt chiếc khăn voan. Kín như bưng đến người nhà còn không nhận ra nhau. Các bãi
giữ xe sợ nạn trộm xe nên buộc người gửi xe phải tháo khẩu trang lộ mặt mới xé
vé.
Võ trang đến tận răng
nhưng khẩu trang chỉ có thể
chặn phần nào bụi mịn chứ siêu mịn cũng chịu thua.
Từ năm ngoái, Sở Giao thông
vận tải đã đề ra mức phạt với những xe có lượng khí thải không đạt chuẩn, nhiều
nhất là xe máy do loại xe này chiếm số nhiều và có nhiều xe cũ. Những chiếc xe
máy cũ mèm cũ nát thường dùng để chở hàng ít hao xăng hơn ô tô nhưng khí thải
từ đó thì gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng hơn và gây hại cho sức khỏe con
người hơn. Dẹp
đám xe cũ xì tuổi đời có khí xuất xưởng mấp mé năm 75, thập niên 80 (xe cub nghĩa địa) chỉ còn
trơ máy và khung sắt này rất khó, vì chúng thường qua nhiều đời chủ
không hề làm thủ tục sang xe, không kể chủ xe là người lao động thuê nhà ở tạm,
địa chỉ không rõ ràng…, nên không thể kiếm chủ xe
bắt nộp phạt được.
Quả là khí độc tác hại đến con người đã đến mức
báo động
Đó là
không kể đến khói mờ mịt từ các quán nướng mọc
lên khắp nơi trong thành phố: quán cơm tấm, quán bún chả, dê nướng, heo quay….
Ở những quán này, lò nướng đều được bày trên vỉa hè trước nhà, thậm chí dưới
lòng đường quạt khói tỏa ra cả một
khúc đường, một quãng phố, nhiếu quán ăn vì giá rẻ nên dùng than tổ ong mà
khói bay ra còn độc hại hơn than củi rất
nhiều.
Bây giờ đang
tháng Ba, cho đến cuối tháng Tư, dân SG còn phải đối phó với cái nắng gay gắt,
nóng oi bức cuối mùa khô. Chỉ số tia cực tím ở Sài Gòn đạt mức cực đỉnh trongkhoảng
thời gian từ 10g sáng đến 2g chiều.
Nắng chang chang nóng như muốn
đốt cháy da. Mà đúng cháy da thật vì tia
cực tím quá cao có thể gây ung thư da và ngay cả tổn hại đến mắt nếu tiếp xúc với ánh nắng.
Qua tháng Năm, không còn nắng
gắt nữa vì đã sang mùa mưa nhưng mưa có lúc, dân SG vẫn phải gồng mình chịu
đựng ô nhiễm bụi chưa thấy cách nào giải quyết trước mắt.
SGCN
No comments:
Post a Comment