Wednesday, October 5, 2016

Người Việt Âm Thầm Ra Nước Ngoài: "Cuộc Di Cư Đau Lòng" - Lam Thủy


Chị Nguyễn Phương Mai là Phó Giáo Sư Tiến sĩ chuyên ngành giao tiếp và quản trị đa văn hóa, hiện đang giảng dạy tại Đại học Khoa học Ứng dụng Amsterdam, Hà Lan. Chị là người phụ nữ có cá tính mạnh, thích dịch chuyển, đồng thời là tác giả của bộ sách du ký “Lên đường với trái tim trần trụi” gồm 2 cuốn “Tôi là một con lừa” kể về chuyến đi lần theo dấu vết di cư của loài người và “Con đường Hồi giáo” thuật lại hành trình đến 13 nước vùng Trung Đông.

PGS Tiến sĩ Phương Mai là người đưa ra khái niệm “tị nạn niềm tin” giữa lúc ngày càng có nhiều cuộc di cư, trong đó có nhiều người Việt, đang diễn ra trong thời gian gần đây. Theo chị, không có một cuộc chiến niềm tin nào cả, nhưng có sự giao hàm giữa khủng hoảng đức tin và khủng hoảng niềm tin, một trong những căn nguyên của cuộc tị nạn thời bình này.

Từ “khủng hoảng đức tin”…
Chị Phương Mai cho biết, cũng giống như rất nhiều người Việt khác, chị lớn lên trong một gia đình theo tam giáo. Chị nói "tín ngưỡng của Việt Nam nằm trong máu thịt người Việt rồi. Không chỉ các quan chức mà cả những người làm kinh tế, ở nơi nào mà họ tìm được sự phù trợ thì họ sẽ tìm đến để cúng bái".
Chị nói thêm, khi người dân thấy trong đời sống thực của họ cái gì cũng có thể mua được, thậm chí nếu không mua được bằng tiền thì sẽ mua được bằng rất nhiều tiền, thì điều đó cũng đã lan vào cả trong chùa chiền. Bây giờ đi vào chùa không còn là để vãn cảnh nữa mà gần như là một sự cạnh tranh, hối hả, bon chen nhau đặt đồ cúng, rồi nhét tiền lẻ vào tay tượng ở khắp nơi trong chùa.
Chị chia sẻ: “Chùa chiền mà như chiến trường thì có thể thấy họ có cái nhìn hơi sai khác về đức tin, về tôn giáo, về tín ngưỡng. Có thể họ thấy quan lại ở ngoài thực tế cuộc sống có thể mua được, thậm chí thánh thần cũng có thể mua được thì có thể giải thích cho khủng hoảng niềm tin, khi niềm tin vào cuộc sống không có.”

…đến “tị nạn niềm tin”
PGS Tiến sĩ Phương Mai tâm sự, những người bạn của chị khi thấy bi quan với thực tế cuộc sống, họ đi tìm một nơi để thư thái tâm hồn bằng cách vào chùa chiền thì cũng nhìn thấy một thực tế không khác gì mấy. Họ sẽ tự hỏi ở đâu họ có thể tìm thấy sự công bằng, văn minh, tương lai cho con cái của họ.

Chị kể câu chuyện về một người bạn đã lên kế hoạch rất chi tiết và cẩn thận cho cả gia đình đi định cư ở nước ngoài. Người bạn này có một công việc ổn định, gia đình hạnh phúc, có vài căn nhà ở trong Sài Gòn và ngoài Hà Nội, nhưng “bạn ý không muốn con cái phải sống cuộc sống đôi khi phải gù lưng thì mới sống ổn”. Và vấn đề quan trọng là người bạn đó "sợ con cái họ không có đủ thời gian để hưởng thành quả của một xã hội văn minh cho trọn".
Chị đưa ra khái niệm “tị nạn niềm tin” sau buổi trò chuyện với người bạn này.

Khi được hỏi có phải chính chị cũng đang “tị nạn niềm tin” không, chị Phương Mai cho biết, chị quyết định ra nước ngoài sinh sống và làm việc là vì lý do cá nhân. Chị đi theo tiếng gọi của tình yêu. Mặc dù vậy, đôi khi chị cũng tự vấn liệu mình có mất niềm tin vào tương lai của chính mình ở Việt Nam hay không, và câu trả lời hiện nay vẫn là không.

Tuy nhiên, chị cũng thừa nhận đó là một câu hỏi khó, chỉ có thời gian và thực tế mới trả lời được bởi nếu về Việt Nam sống và hàng ngày phải đối mặt với những điều chướng tai gai mắt thì chưa chắc chị vẫn có thể giữ nguyên câu trả lời đó.

Chị nói: “Nếu quay trở lại Việt Nam sống và hàng ngày phải đối mặt với những cái khó khăn, những điều chướng tai gai mắt, phải gù lưng mà sống thì chưa chắc đâu. Có thể lúc đó tôi cũng lại giống như những người bạn tôi, cũng lại mất niềm tin thì sao?”

“Cái vấn đề là chúng ta sống trong môi trường tham nhũng, sống trong môi trường gù lưng, gần như thành Chí Phèo ai cho tao lương thiện, sống trong xã hội mà ai cũng cho rằng phải đút lót thì công việc mới suôn sẻ. Nếu tôi phải đối mặt với cái thực trạng như thế thì cũng không đủ tự tin để mà giữ vững cái ý nghĩ mình có thể nhìn thấy tương lai ở Việt Nam, mình có thể tin mình tồn tại, mình sống hạnh phúc, mình theo đuổi những cái đam mê của mình khi trở lại Việt Nam.”

Số liệu của Tổ chức Di cư Quốc tế và Vụ Liên Hiệp Quốc về Vấn đề Kinh tế và Xã hội cho thấy, từ năm 1990 đến năm 2015 có hơn 2,5 triệu người Việt Nam di cư ra nước ngoài. Như vậy, trung bình mỗi năm có khoảng 100 nghìn người Việt di cư.
Vậy câu hỏi đặt ra là đất nước không còn chiến tranh nữa, kinh tế cũng tốt hơn, thì tại sao họ lại bỏ đi?

Theo PGS Tiến sĩ Nguyễn Phương Mai, cuộc di cư này diễn ra âm thầm và không phải ai cũng biết đến, nhưng nó lại là cuộc di cư đau lòng. Đau lòng hơn cả so với cuộc di cư của các thuyền nhân Việt Nam. Chị cho biết:
“Chúng ta đang có một cuộc di cư khác, một cuộc di cư thứ hai âm thầm hơn. Không ai bắt buộc họ cả, họ cũng chẳng chạy trốn một cái xã hội, một cái chế độ nào cả, nhưng mà họ đi tìm đến vùng đất mới vì ở nơi đó tốt đẹp hơn, như người ta nói là đất lành chim đậu và con số này khá là cao. Khi họ di cư ra nước ngoài, họ mang theo rất nhiều thứ mà chúng ta đang cần, không những là sức người sức của mà còn là kiến thức, tài năng.”

Chị Phương Mai chia sẻ niềm tin là thứ được xây dựng và bồi đắp từng chút một. Nó không phải là sự va chạm, đối đầu giữa hai khái niệm hoặc hai chủ thể mà nó là sự trôi dần đi, mòn dần đi. Chị nói “người ta không thể tìm thấy niềm tin ở đây thì người ta sẽ cố gắng tìm niềm tin ở nơi khác”. Phải chăng đó là lý do vì sao có một cuộc “tị nạn niềm tin” đang âm thầm diễn ra ở Việt Nam?

Lam Thủy

http://www.voatiengviet.com/a/nguoi-viet-am-tham-ra-nuoc-ngoai-cuoc-di-cu-dau-long/3524260.html

2 comments:

  1. Thưa quý vị, thưa PGS Tiến sỉ Phương Mai,
    Nhân đọc "Cuộc di cư đau lòng" , tôi có ý nghĩ như sau;
    Có 2 thành phần "âm thầm" và 2 lý do để "âm thầm .
    Thành phần thứ I gồm các đối tượng"âm thầm"giàu có, thuộc tầng lớp có quyền thế. Họ "âm thầm" biết rỏ hay đã làm nhiều chuyện "âm thầm" nên "âm thầm" ra đi trong tiếng ồn ào của Boeing, AirBus.
    Thành phần thứ II gồm các đối tượng là "nhân dân vô sản chuyên chính" cũng đã"âm thầm"là nhân chứng,là nạn nhân của những chuyện "âm thầm".Họ cũng "âm thầm" ra đi trong vòng không trật tự.
    Theo bài viết thì PGS/TS thuộc diện "Đi theo tiếng gọi của tình yêu" ở tuổi ít nhất là 18,thế cũng có nghĩa là TS cũng đã sống và học hành ở CHXHCNVN ít nhứt 18 năm, hàm ý PGS cũng đứng ngoài cuộc chiến ở VN .PGS/TS có cái may mắn là được hấp thụ 2 nền giáo dục cả trong lẫn ngoài nước, được quan sát và sống trải qua 2 xã hội khác nhau,đạt thành quả là: PGS Tiến sỉ , Giảng sư Đại học ở Hòa Lan .Và với những hiểu biết và kinh nghiệm thực tế, PGS/TS đưa ra 1 nhận định về "tị nạn niềm tin" rất là Hòa Lan,rất là sâu sắc,đầy thuyết phục .Tuy nhiên khi PGS so sánh cuộc "di cư thời bình đau lòng nầy" nó "đau lòng hơn cả so với cuộc di cư của thuyền nhân VN" tôi thấy hơi bất ổn.Thật ra đã gọi là di cư là đã có sự đau lòng, cách nầy hay cách khác . Nhưng có lẽ PGS đã quá thuần túy, áp dụng đúng bài bản "chuyên ngành giao tiếp và quản trị đa văn hóa" nên có vẻ tránh né,ái ngại,không đề cập đến khía cạnh chính trị khi phát biểu, so sánh tình trạng của 2 đối tượng nầy ."Giao tiếp và quản trị đa văn hóa" có thể nào phi chính trị không ? "Tị nạn niềm tin" và "tị nạn chính trị", thưa PGS hoàn toàn khác nhau từ hình thức lẫn nội dung,cách hành xữ đại khái như người tị nạn niềm tin họ không thể hiện ý nghỉ dứt khoát của họ về chế độ mà chỉ than phiền về những khó khăn khi sống dưới chế độ , họ có sự chọn lựa: lên máy bay để"tìm đất lành", trái lại với người tị nạn chính trị thì giữa họ và chế độ không bên nào chấp nhận nhau ,họ không còn sự chọn lựa nào ngoài lấy mạng sống của họ để tìm chỗ cho "chim đậu". Hy vọng PGS thấy được sự khác biệt nầy .
    Thưa quý vị, thưa PGS Tiến sỉ Phương Mai,đây không phảilà 1 hình thức phản biện,phản bát,phản đối gì cả, chẳng qua là trưởng hợp "ruột để ngoài da" thôi.
    Xin chào !

    ReplyDelete
  2. Cám ơn sự nhận xét của bạn Nguyên Le.
    Trân trọng
    NPN

    ReplyDelete