Có thể nói rằng nếu chọn một tính cách nào để xét cho một đặc tính
chung của người Việt lúc này, tôi không ngần ngại để chỉ ra ngay: Thờ ơ.
Chưa bao giờ người Việt lại thờ ơ với đồng loại như lúc này. Và càng
thờ ơ bao nhiêu, chúng ta càng mau chết bấy nhiêu. Nhưng cũng thử đặt
câu hỏi: Vì sao người Việt thờ ơ? Hậu quả của thờ ơ là gì?
Ở câu hỏi thứ nhất, vì sao người Việt thờ ơ? Xin thưa, sự thờ ơ hôm
nay của đại bộ phận người Việt là nhờ hoàn toàn nhờ vào công lao của
đảng Cộng Sản Việt Nam! Nhà nước Cộng Sản đã tạo ra một môi trường vô
cùng tốt để sự thờ ơ nảy mầm, trong đó gồm cả giáo dục, văn hóa, ứng xử
hành chính, ứng xử xã hội, đặc biệt là ứng xử của ngành công lực. Và
đương nhiên, quan trọng nhất là những ông tổng bí thư đảng Cộng Sản,
những mẫu mực về sự thờ ơ, gần đây nhất là Nguyễn Phú Trọng. Ông không
ngần ngại bày tỏ sự thờ ơ mẫu mực của ông trước hàng triệu số phận ngư
dân đau khổ.
Thời đại bây giờ, bạn ra đường, giả bộ nằm đau, vẫy tay cầu cứu,
dường như người ta im lặng bỏ đi và không đoái hoài đến bạn, cả một con
đường lạnh lùng và thờ ơ, hiếm gặp người tử tế, trừ khi đó là những
người vô cùng bản lĩnh hoặc ngây ngô, chưa hiểu chuyện.
Vì sao?
Bởi vì ngành công lực Việt Nam dường như họ bận quan tâm đến các vấn
đề truy tìm người phản kháng, người có quan điểm trái chiều về chính trị
của đảng Cộng Sản hơn là đi tìm thủ phạm. Và nếu có những đoàn công an
đi tuần tra thì mục tiêu của họ hoặc là kết hợp với công an giao thông
để truy lùng, bắt bớ các xe đi trên đường, vòi vĩnh tiền “mua ổ bánh mì”
hoặc là đi dẹp những bà hàng rong, ông kẹo kéo. Giả sử có một vụ cướp
gần đó thì họ cũng xem như không có gì, tiếp tục nhiệm vụ thiêng liêng
của họ là dẹp bà hàng rong, ông kẹo kéo, xua người ăn xin hay bán vé số,
truy đuổi người đi đường ngẫu nhiên…
Trong khi đó, tội phạm lộng hành, chúng giả dạng người gặp nạn, người
tội nghiệp để lừa người đi đường vào bẫy. Chính vì vậy, khi thấy một
người gặp nạn nằm bên đường, mặc dù trong sâu thẳm bạn muốn giúp người
ta nhưng cơ chế phản ứng xã hội của bạn đã ngăn bạn lại, không thể để
bạn cứu người. Bởi không chừng, cứu người đâu không thấy mà chỉ thấy hại
mình. Ðó là sự thật, và khi cái sự thật này có tính phổ biến toàn xã
hội thì nó cũng là một trong những mầm mống tạo ra sự thờ ơ tập thể.
Trong giáo dục, sự thờ ơ xuất hiện tràn lan, không phải ở vấn đề thầy
cô đối xử với học sinh lạnh lùng hoặc ngược lại mà nó còn ghê gớm hơn
nhiều, nó nằm ở sự thờ ơ về trách nhiệm nhà giáo, lương tri không bằng
lương thực. Thử hỏi, còn được mấy giáo viên thời bây giờ quan tâm đến
hoàn cảnh, tâm tính hay một chuyện gì đó trắc ẩn của học trò, thậm chí
ngay cả những vùng nghèo khổ, học trò không đủ cơm ăn, đến trường với
cái bụng đói tóp meo nhưng vẫn có nhiều thầy cô bày ra chuyện học thêm,
dạy thêm để lấy tiền, kiếm thêm thù lao.
Ðó chỉ là chuyện rất nhỏ. Cái quan trọng nhất là ngành giáo dục, cấp
quản lý tầm vĩ mô của giáo dục đã có tính thờ ơ, cơ hội, tham lam, giả
dối và trơ trẽn nên cả ngành giáo dục đâm ra hỏng hóc. Thử tìm một bộ
trưởng Giáo Dục cho đàng hoàng từ sau 1975 đến nay trong hệ thống giáo
dục Cộng Sản tại Việt Nam. Thú thực là tìm không có, và nhìn phong thái
cũng như các phát biểu và sách lược về giáo dục của ông bộ trưởng hiện
tại, càng thấy đáng sợ hơn cho sự thờ ơ và trơ tráo của ngành giáo dục.
Sâu xa hơn, bản chất cai trị của nhà nước Cộng Sản đã đẩy đất nước
đến chỗ thờ ơ tập thể. Và khi đất nước rơi vào thờ ơ tập thể cũng là lúc
cần thiết và thuận lợi nhất để đảng Cộng sản triển khai hệ thống toàn
trị của họ một cách tối ưu thông qua các chính sách mà căn cội của nó
lại dựa trên tính thờ ơ trong nhân dân.
Thử nghĩ, liệu nhà nước Cộng Sản có dám ngăn cản tự do tôn giáo, bóp
ngạt tự do báo chí, quấy nhiễu tự do phát biểu chính kiến cũng như thò
tay điều khiển hàng loạt các cơ sở tôn giáo và các tờ báo nếu như đất
nước, con người Việt Nam không có mức độ thờ ơ như hiện tại? Không, chắc
chắn là không, bởi khi người Việt Nam biết quan tâm đúng mức đến cộng
đồng, đến thế giới chung quanh cũng như quan tâm đến lương tri và nhân
phẩm của chính mình, nhà cầm quyền sẽ không bao giờ dám làm điều mà họ
đang làm. Vì làm như vậy, họ sẽ đụng phải phản ứng dữ dội từ phía người
dân.
Nhưng thực trạng Việt Nam, không những thờ ơ với cộng đồng mà thờ ơ
với những đối tượng, con người cụ thể trong mối liên đới về chí hướng và
sứ mệnh. Thật là kinh hoàng khi nghĩ đến tình trạng của Mẹ Nấm, Thúy
Nga và nhiều nhà đấu tranh khác đang ngồi tù chế độ Cộng Sản mà chúng
ta, người trong nước, thậm chí người cùng chí hướng hoàn toàn thờ ơ,
chẳng có một động thái nào để giúp gia đình các chị và bản thân các chị.
Chúng ta quen vỗ tay (mặc dù rất gượng gạo) về những thành tích đấu
tranh, hoạt động mà họ đạt được cũng như quan sát hoạt động dân chủ của
họ giống như ngồi trong cầu trường xem quả bóng lăn qua chân các cầu
thủ. Và khi vỡ trận, chúng ta lại ra về, xem như không có gì, cùng lắm
thì mất một tấm vé.
Thực tâm mà nói, mọi hoạt động để giải cứu những tù nhân lương tâm
đến từ bên ngoài nhiều hơn là trong nước. Các nhà hoạt động dân chủ, xã
hội dân sự cô đơn ngay trên xứ sở của mình! Bởi do đâu mà nên nông nỗi
như vậy? Bởi vì ý thức về quyền làm người cũng như giá trị tự do trong
tư tưởng người Việt chưa bao giờ thắng thế hay đủ mạnh để đứng ngang với
lòng sợ hãi chế độ. Dường như sự sợ hãi chế độ, sợ hãi đảng, sợ hãi
những thủ đoạn của đảng đã làm cho hầu hết người dân thui chột mọi giá
trị, trong đó có giá trị làm người.
Công tâm mà nói, đại bộ phận người Việt chỉ có giá trị tồn tại chứ
không có giá trị sống. Người ta tồn tại dựa trên những thứ vật chất đeo
bám, xem việc hưởng thụ vật dục như một chuẩn mực về giá trị con người
hay thể hiện đẳng cấp nhưng người ta chưa bao giờ thực sự sống. Bởi sống
không phải là kiểu tồn tại vật dục mà phải gồm cả sự trưởng thành về tư
tưởng cũng như sự suy tư về giá trị con người, chiêm nghiệm về thân
phận con người để định vị chỗ đứng cá nhân thông qua những khế ước xã
hội mà người ta nỗ lực đấu tranh, tu chỉnh, hoàn thiện để tạo thuận lợi
cho việc phát triển sự sống cùng hệ giá trị của nó.
Rất tiếc, Việt Nam không có được điều này, và hơn hết, giới trí thức
nhà nước Việt Nam lại chọn thái độ thỏa hiệp và cam chịu của heo cừu,
trâu bò hơn là thái độ con người. Ðất nước ra nông nỗi hiện tại là do
công lao của một bộ phận không nhỏ trí thức trâu bò, heo cừu này!
Và khi đất nước đã thành một bãi thờ ơ, một rừng vô cảm, một đám cơ
hội hèn nhát thì cái giá cuối cùng phải trả không đơn giản là mất nước,
chịu làm nô lệ cho kẻ ngoại xâm mà là diệt vong. Bởi có một qui luật dễ
thấy nhất, trái đất chưa bao giờ nở ra, đất đai ngày càng chật hẹp vì
dân số thế giới tăng, tài nguyên cạn kiệt… Và chắc chắn, việc một dân
tộc lớn nuốt chửng một dân tộc nhỏ để tìm đất sống không phải là chuyện
phim kinh dị mà là nhu cầu tiềm ẩn của những quốc gia có dân số đông,
còn man rợ và đói nghèo. Nếu Việt Nam tiếp tục thờ ơ thì cái chết càng
mau đến với dân tộc này, chắc chắn là vậy!
hay qua
ReplyDelete