Buổi sáng nọ, nơi góc đổ rác chung của cả khu nhà tự dưng xuất hiện một
đôi giày cũ còn khá tốt. Giày được đặt trong một cái hộp với tờ giấy ghi
chú, nét chữ nắn nót “đồ còn tốt, ai cần xin cứ tự nhiên”.
Ở mấy nước tư bản giãy chết, việc đem bỏ đi đồ dùng còn xài tốt không
lạ, nhưng cách nhường lại cho người khác sử dụng với tất cả sự ân cần là
một cung cách đáng ngưỡng mộ. Đôi giày cũ khi đặt vào hộp, gửi tặng mơ
hồ vào cõi nhân gian, được chủ nhân ân cần đi đánh xi lại, mới và đẹp,
ai nhìn cũng thú vị. Vậy mà mấy ngày sau mới có anh Mễ làm nghề đổ rác
đến lấy, rồi để lại chữ “cám ơn”. Đôi giày nằm liên tục mấy ngày, vì
những người trong khu nhà không ai muốn giành lấy phần của người có thể
khó khăn hơn mình.
Thỉnh thoảng thấy trong đời có sự ân cần làm lay động, lại chợt nhớ Sài
Gòn với tất cả không gian từng rất ân cần của nó, một không gian mà giờ
đây nhắc lại như một thứ của quý đang mất dần, phai dần, dư niệm của
nhiều thế hệ.
Sài Gòn ân cần trong trí nhớ đơn giản lạ. Đôi khi chỉ là chuyện người
qua đường trú mưa được chủ nhà mời vào ngồi vì sợ kẻ lạ bị ướt. Đôi khi
vì một thùng trà đá để trước cửa để giúp bá tánh lỡ đường giải khát trưa
hè. Có đi đến tận những thành phố, hỏi đường đi bị tính tiền, mới biết
Sài Gòn đã từng ân cần thế nào. Sài Gòn ân cần và vô tư đến mức từng
thấy người say nắng ngất xỉu bên đường, không ai biết ai cứ xúm vô cạo
gió, lấy thuốc cho uống để giúp khách qua đường có sức đi tiếp.
Mới hôm rồi, may mắn đọc được một câu chuyện của người Sài Gòn mà lòng
mát dịu. Lại thấy thương người đất miền Nam không quen nói trôi chữ, chỉ
có tấm lòng. Một anh trên facebook kể rằng anh đi làm thêm kiếm tiền đi
học, chạy bàn rửa chén cho một đôi vợ chồng ở Sài Gòn. Một hôm lỡ tay
làm bể hết nguyên chồng tô dĩa, anh lính quýnh không biết làm sao thì
bất chợt bà chủ chạy vô nhìn thấy. Bà sững người, chưa kịp la đã dặn
“Nếu chồng cô có xuống thấy thì nói tại cô làm bể, chứ không ổng chửi
chết!”. Vừa quay lưng thì ông chủ chạy từ trên lầu xuống, nhìn đống tô
dĩa nát bấy mà thất thần, rồi dặn “Nếu vợ chú vô hỏi, thì nói chú làm bể
nghe, chứ không bả chửi chết!”. Người làm công đó mang kỷ niệm ngọt
ngào và xúc động đó kể lại trên nhật ký của mình, làm không biết bao
người đọc rưng rưng, trìu mến.
Sự ân cần là cách mà con người thấu hiểu đời sống, đối đãi bằng lòng
chân thành của mình. Bước đi vài dặm trong một đất nước, có thể thấy sự
ân cần cho con người đang ở mức nào. Việt Nam hôm nay có những thành phố
lớn hơn, con người cao sang hơn, đại lộ đi bộ to rộng hơn… nhưng sự xua
đuổi người nghèo khó cũng quyết liệt hơn. Sự ân cần như chỉ còn trú ngụ
loanh quanh với giai cấp dưới, ở những thị dân ít học được thói cao
sang. Nhiều cao ốc được dựng lên, nhưng không mấy cái có lối đi của
người khuyết tật. Nhà vệ sinh công cộng phải xây đắt tiền như tượng đài,
nhưng hầu như không có cái nào dành cho phụ nữ có thai hay cho người
già yếu. Trong sự rực rỡ của đất nước này hôm nay, đã nhàn nhạt ân cần
của người với người. Sự chói lọi chỉ số phát triển vẫn kèm theo khoảng
tối đen mù lòa sau lưng nó.
Thường dân hay bọn con buôn lạnh nhạt ân cần trong đời thì đã đành, đến
phận Tỳ kheo cũng la liếm vuốt ve thế tục, mất cả ân cần với thế nhân
thì chúng sinh chỉ còn biết thở dài. Nghe lời ông Thích Thanh Quyết, đại
biểu quốc hội, ngợi ca các mức oan khiên trong xã hội là “hợp lý” đã
lắm chối tai, lại còn nghe ông nhấn mạnh sao không ca ngợi các cơ quan
điều tra tố tụng đã kiểm soát giỏi mức oan sai “hợp lý” này.
Uống một ly nước, Đức Phật còn dạy rằng đừng quên có đến 84.000 sinh
linh trong ly nước đó đã phải hy sinh cho người đời thụ hưởng. Và dù
những sinh linh đó nhỏ bé vô hình đến mức nào, lời Phật dạy cũng chưa
bao giờ cho rằng “hợp lý”. Lẽ nào mũ ni của ông Quyết đã kéo quá sâu vào
thế tục, che kín tai để không còn nghe được tiếng khóc ngất của cha mẹ
già và của tử tù Hồ Duy Hải (1985), hay lời trăn trối của cả gia đình tù
nhân Nguyễn Văn Tràng (1988) xin được tự thiêu để tòa án phải công tâm
xét lại, minh oan. Sự ân cần với từng chúng sinh là tâm đức không thể
thiếu với đệ tử của Phật, bằng không chỉ đáng gọi là kẻ giả danh, mua
bán niềm tin.
Sự ân cần hôm nay cũng có thể được nhìn thấy, nhưng là thứ chiêng trống
mua vui lạ lẫm. Tỉnh Vĩnh Phúc hôm nay “ân cần” bỏ ra 300 tỉ đồng để xây
một khu Văn miếu thờ và tôn vinh Khổng Tử bằng tiền thuế của nhân dân –
như tiền nhà của lũ quan lại. Khổng tử chỉ có thể mang trái tim kẻ ác
mới đành lòng bệ vệ xưng danh nơi mà cả vùng có đến gần 12.000 gia đình
nghèo khốn khó. Thậm chí chỉ có 24% trong số 14.000 gia đình thuộc loại
chính sách của chế độ là có được nước sạch để dùng. Cả tỉnh cũng có gần
20.000 gia đình không có nhà vệ sinh tiêu chuẩn và nước sạch để sinh
hoạt. Vậy mà sự ân cần thì được dâng cho tượng gỗ và bộ mặt trơ cứng của
chính quyền. Còn nhân dân thì chỉ được quyền xao xác lặng im nghe diễn
văn.
Chợt nhớ Sài Gòn ghê. Nhớ Sài Gòn qua tiếng rao bán xôi giản dị của bà
cụ đội khăn đi bộ từ quận 8 tới tận quận 5, với những gói xôi bán chỉ
5000 đồng, mắt lạc thần khi thấy bóng dân phòng. Nhớ ánh mắt bà hấp háy
cười, hỏi có muốn cho thêm đường không, có vừa miệng không. Trái tim ân
cần đó, đáng để xây cả miếu đền để thương nhớ và tôn vinh những con
người cần lao đất Việt, mà chẳng cần phải tìm kiếm, cống nạp xa xôi.
Tuấn Khanh
No comments:
Post a Comment