Gặp Lại Trò Xưa - Trầm Vân

Thư Gửi Cho Chính Mình Khi Về Già

 

Con à, khi con già đi…

Đừng cố dạy ai điều gì. Dù con có đúng, hãy nhớ lại, ngày xưa chính con cũng khó chịu thế nào khi người lớn tuổi luôn cho rằng họ biết hết.

Đừng ép buộc ai, cũng đừng cố bảo vệ hết thảy những người thân khỏi mọi nỗi khổ của cuộc đời. Chỉ cần yêu họ thôi là đủ. 

Đừng suốt ngày than phiền về bệnh tật, về hàng xóm, về chính quyền hay về lương hưu. Đừng biến mình thành một bà cụ cáu kỉnh. 

Đừng mong chờ con cái phải biết ơn. Hãy nhớ: không có con cái nào vô ơn cả – chỉ có những bậc cha mẹ dại khờ, đặt quá nhiều kỳ vọng vào lòng biết ơn. 

Đừng bao giờ nói những câu khó nghe như:

“Ngày xưa mẹ bằng tuổi con thì…”,

“Cả tuổi thanh xuân mẹ đã hy sinh cho con…”,

“Mẹ lớn tuổi hơn nên mẹ biết nhiều hơn…”.

Những lời ấy chẳng giúp gì, chỉ khiến người nghe thêm nặng lòng.

Nếu có cháu, hãy để chúng gọi con bằng bất cứ cái tên nào chúng thích. Điều quan trọng không phải là cách gọi, mà là tình cảm chúng dành cho con. 

Đừng lãng phí tiền vào những liệu pháp “cải lão hoàn đồng”. Vô ích thôi. Hãy dành số tiền ấy cho một chuyến đi, một trải nghiệm vui, một kỷ niệm đẹp.

Đừng soi gương trong bóng tối để tự lừa dối mình. Hãy nhìn thẳng vào tuổi tác, và cố gắng giữ cho mình nét thanh lịch, sang trọng. Không cần trẻ lại, chỉ cần đẹp trong sự chín muồi. 

Hãy chăm sóc chồng con, ngay cả khi ông ấy đã trở thành một ông già gầy yếu, khó tính. Đừng quên rằng, đã có lúc ông ấy trẻ trung, mạnh mẽ, vui tươi… Và có thể chính lúc này, ông ấy mới thật sự cần con nhất.

Đừng cố chạy theo thời đại: con không cần phải rành công nghệ mới, không cần ép mình theo dõi mọi tin tức, không cần học thêm mọi thứ chỉ để “không tụt hậu”. Hãy làm những gì khiến con vui, thế là đủ.

Đừng tự trách mình vì những gì đã qua – trong đời con hay trong đời con cái. Con đã làm hết sức rồi.

Và trên hết, hãy giữ phẩm giá của mình, trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Cho đến giây phút cuối cùng.

Cuối cùng, xin nhớ: nếu con còn sống, nghĩa là vẫn có ai đó cần đến con.

 

🌿 Tác giả vô danh – nhưng như viết cho tất cả chúng ta.

Nguồn: FB

Cơm Cháy Mỡ Hành Nam Kỳ

 

Thanh Loan chuyển

Bên Bờ Sinh Tử - Susan Nguyễn

Tác giả là người gốc Huế, hiện đang định cư tại Canada. Với bài viết “Đi Tìm Xác Ba”, bà đã nhận giải Hồi Ức  50 năm trận chiến Tết Mậu Thân. Bài Viết về nước Mỹ gần đây của Susan Nguyễn là “Thăm Cali, Nhớ Vườn Xưa, Nhớ Mẹ”. Sau đây là bài viết mới nhất.

*************

Tôi muốn ghi lại câu chuyện này bằng chính kinh nghiệm của tôi để giúp những ai hay coi thường và ỷ lại vào sức khỏe của mình. Nhớ cách đây mấy năm tôi có đọc bài anh Nguyễn Viết Tân viết về một cô em họ sang Mỹ du lịch và chết bất thình lình khi cả nhà đang du ngoạn các tiểu bang nước Mỹ.

Sau khi suýt bị lưỡi hái tử thần hỏi thăm, bài học mà các bác sĩ chữa trị bắt tôi nhớ nằm lòng là "Listen to your body". Hãy lắng nghe cơ thể bạn là khi bạn thấy có điều gì không ổn trong người như nhức đầu, nóng sốt, táo bón, ợ chua... thì phải kiểm soát lại xem mình có làm điều gì sai đối với cơ thể mình không? (Làm việc quá sức, ăn hồng cả ký thì...táo bón là đúng rồi). Nếu vẫn điều độ mà cơ thể trở chứng thì theo dõi và nên đi bác sĩ khám để biết nguyên nhân.

Cơ thể mình cũng ví như cái xe đang chạy, tiếng máy êm thì không sao, nghe máy kêu khục khịch thì chắc có "sự cố" chi đó, không xăng dổm thì cũng thiếu nhớt hay máy bị nóng quá độ... .

Chuyện là cách đây 2 năm, vợ chồng tôi đi Hawaii để dự đám cưới đứa cháu vào tháng 7, xong một tuần ăn chơi đã đời tụi tôi lại về Cali. để ông xã dự lễ họp mặt thường niên của Y Khoa Huế/HN và thăm bà con ở quận Cam luôn. Khi từ Cali về lại nhà thì tôi có dấu hiệu đau đầu và sốt nhẹ như thường hay bị cảm cúm nên cũng ỷ lại. Cảm cúm thì nó tự hết, chịu khó ăn cháo vài ba hôm là khỏi chứ gì.

Hai ngày sau chúng tôi lại phải lái xe gần 900 km từ BC đến Calgary để ông xã đi làm. Khi đi tôi quên đem theo hai chai thuốc mà tôi phải uống hàng ngày là Prednisone và Synthroid.

Số là tôi bị mổ bướu não hơn 20 năm về trước nên phải dùng 2 loại thuốc này suốt đời để duy trì sức khỏe. Khi đến Calgary, sáng mai lại tôi nhờ con gái chở đến bác sĩ gia đình quen để xin thuốc. Sau khi hỏi thăm vài câu về sức khoẻ và đo huyết áp thì bác sĩ viết giấy giới thiệu bắt tôi vào bệnh viện khẩn cấp liền. Vẫn ỷ lại mình còn khỏe nên tôi bảo con gái chở về nhà, đợi ba đi làm về hẵng hay.

Về đến nhà, cô con gái phone ba báo cáo tình hình. Linh tính có chuyện chẳng lành nên ông xã tôi xin phép nghỉ và về nhà ngay để đưa tôi vào bệnh viện. Lúc đó tôi đã thấy hơi lơ mơ, đi đứng xiêu vẹo rồi. Cũng may là bệnh viện cách nhà chỉ 5 phút, thường vào Emergency thì phải chờ đợi rất lâu, thế nhưng ông xã tôi mới vào trình giấy thì đã có nhân viên chạy ra đo huyết áp xong, hỏi tôi vài câu rồi đẩy tôi vào phòng cấp cứu ngay lập tức.

Mấy phút sau là có 2 bác sĩ và 4 y tá vây quanh chuyền nước biển và tôi nghe thoang thoáng nào là huyết áp dưới 60, thiếu oxy, hồng huyết cầu bạch huyết cầu gì đó. Vì khi hỏi triệu chứng có đau gì không thì tôi bảo không, chỉ có bụng là nóng ran thôi nên cho Xray ổ bụng liền. Khi rọi điện, bác sĩ nghi viêm và vỡ túi mật nên định giải phẩu. Sau khi truyền trụ sinh khoảng 30', Rọi điện lại trước khi mổ thì thấy túi mật rõ hơn và không bị gì hết. Thì ra tôi bị nhiễm trùng máu "Severe Septic Shock" quá nặng nên đã lan khắp ổ bụng. Các y tá cứ chạy đi thử máu và rất nhiều loại trụ sinh được truyền vào tổng cộng tất cả 16 IV được chuyền vào cùng một lúc. Bác sĩ phải lấy vein ở mạch máu cổ bằng cây kim mềm dài 16cm để truyền vào cho nhanh. Mọi chuyện ổn định xong xuôi, bác sĩ quay qua nói với ông xã "Nếu ông mang vợ ông vào đây trễ hơn một tí thì chúng tôi không chắc đã cứu được bà".

 Hú vía!

 Đây là lần thứ 2 tôi đã trốn được thần chết! Sẽ kể chuyện lần thứ nhất thoát chết khi có dịp.

Bác sĩ cũng rất ngạc nhiên hỏi lại tôi "Bộ bà không cảm thấy đau đớn sao, vì thường khi bị nhiễm trùng máu thì bệnh nhân sẽ đau quằn quại ghê lắm".

 Quả thật tôi có đau nhưng bản tánh tự chế cao nên tôi hay quen chịu đựng. Đó là một thói quen tốt nhưng trong trường hợp ni thì không tốt tí nào, suýt nữa đã cướp mất sinh mệnh của mình.

Sau 2 ngày nằm ở phòng cấp cứu, mọi nguy cơ đã qua nên tôi được chuyển lên phòng hồi sức để tiếp tục truyền trụ sinh cho đủ 7 ngày. Hàng ngày tôi chỉ dùng khẩu phần nước (Liquid Diet), không được dùng các thức ăn dairy như sữa, yaourt...

Những ngày nằm ở bệnh viện, tôi suy ngẫm thật nhiều về cuộc sống. Chỉ một hơi thở là thay đổi tất cả. Công danh, sự nghiệp, tranh dành hơn thua rồi cũng theo cánh tay buông xuôi. Phần số, phước phần của một đời người như đã được định sẵn. Duyên nghiệp, họa phước hình như khi nào cũng đi đôi với nhau. Trong hào quang của thành công thì thấp thoáng đâu đây nỗi đau day dứt. Trong thiếu thốn bất hạnh thì ánh lên hạnh phúc bùi ngùi. Nhiều khi muốn thì không được và nhiều khi không muốn thì tự nhiên lại có. Tựu chung, không phải tất cả những điều mình sắp đặt đều trở thành hiện thực nhưng nếu có sự chuẩn bị cho mọi tình huống thì..họa có giáng xuống mình cũng ít ngỡ ngàng.

Trong những ngày nằm ở bệnh viện, tôi có cơ duyên nằm gần 2 bệnh nhân mà cuộc đời họ là chứng minh hùng hồn cho những điều suy ngẫm trên. Mời các bạn đọc đoạn nhật ký tôi ghi chép trong những ngày nằm bệnh viện.

August 27

Mình đã ra khỏi ICU 2 ngày nay và được chuyển vào phòng hồi sức có cửa sổ nhìn xuống 1 busy intersection và đường phố nhà cửa nhiều cây cối rất xanh và đẹp. Không có gì phàn nàn cả nhưng hoàn cảnh của một bệnh nhân chung phòng làm mình suy nghĩ mãi.

Bà ta là một triệu phú, có một công ty lớn với nhiều nhân viên đang lo sợ thất nghiệp nếu chủ có mệnh hệ nào. Mình biết được điều đó khi quản lý và nhân viên của hãng vào thăm với bình hoa tươi đắt tiền.

Bà vào bệnh viện hồi nào không rõ nhưng chỉ biết là bà có một "sister" vừa mới qua đời. Đám con 5 đứa (3 trai 2 gái ) cùng dâu rể, ngoại trừ hai người con trai ở Mỹ chưa về kịp, vào thăm bà ngày đầu tiên lúc mình mới chuyển qua. Tiếng nói chuyện rổn rảng, có phần hỉ hả khi biết được gia tài ông bà ngoại để lại như thế là thuộc hết vào gia đình mình. Mấy đứa con thay phiên nhau vào hỏi nhẹ nhàng rằng di chúc mẹ để ở đâu, để tên ai cùng với mẹ, mẹ có mấy ngân hàng, mẹ còn tiền bạc cất đâu nữa không? Mình nghe tiếng trả lời miễn cưỡng như "I don't know anything anymore" và lời cô con gái tra vấn "What do you mean you don't know anything anymore". Bà bắt đầu than phiền về sự đau nhức, thức ăn tồi tệ...

Những điều này mình nghe lóm qua bức màn xanh hồng có ánh lên vết nhũ bạc đẹp như tấm màn trên sân khấu. Gia đình một cậu con trai thì hôm nay mới đáp máy bay về từ Salt Lake city. Khay ăn tối đã nguội bây giờ mấy cô con gái mới nhắc bà ăn. Bà lắc đầu chê không nuốt nổi thức ăn bệnh viện. Bà gọi soup weird, orange juice ugly... Chắc bà đã quen những trái cam tươi từ tủ lạnh chỉ được vắt trước khi dùng. Lúc nhân viên nhà bếp dọn đi, ông con rể vói tay lấy cái cup cake và cô con gái lấy hũ strawberry jelly rồi lại ăn và cười nói hỉ hả.

 Lạ một điều là cả một đoàn người đến trong trang phục sang trọng, không ai nói một câu như "Con có nấu cho mẹ món ăn mà mẹ yêu thích" hoặc thậm chí là "Con có mua cho mẹ món ăn ở tiệm mẹ thích..".

Mình thật không hiểu nổi các bạn ơi! Mình thấy rõ ràng là họ đã đối đãi mẹ của mình như người sắp chết và "get the most out of her" một cách xa lạ.

Khi các con, dâu rể ra về, thì mấy cô nhân viên nurse aide người Phi xúm lại tắm rửa và trở người cho bà, lấy nước cho bà uống vì bà khô cổ quá. Sau khi tuck in và tắt điện trong phòng cho bedtime, lúc đó mình bắt đầu nghe những tiếng nức nở khóc đè nén ở giường bên cạnh!!!

Mình có một đêm không ngủ!

 Ha, chỉ vì cái tội nghe lén chuyện người ta!

Aug 28 

Buổi sáng, hai cô y tá phụ giúp bà trở mình sau một đêm trằn trọc, lật phía nào cũng nghe bà than đau, đến lần thứ 4 mới vừa ý. Hai cô vừa làm vừa cười khúc khích nghe rất dễ thương. Có cô hôm nay khen bà tiểu nhiều khi thay nước tiểu trong bình chứa từ foley catheter để đổ vào nhà cầu. Trong khi cho uống thuốc, làm vệ sinh sáng, hai cô luôn miệng khen bà có một gia đình tuyệt vời rất đáng ngưỡng mộ.

Mới sáng đã thấy lác đác mấy người ở nhà bà lên thăm nhưng đi đứng nhẹ nhàng và nói chuyện thì thào khác hẳn hôm qua, có người còn hỏi chỗ bên cạnh có ai ở không? (tức là chỗ tôi đang nằm). Mình nghe thấy tiếng chân rón rén đi qua phía mình và nhìn lén vào khi mình đang giả vờ ngủ.

Hoá ra, ông bố cũng bị vào cấp cứu sáng nay vì dịch tràn phổi gì đó. Cô con gái có vẻ hối hả hơn khi mình nghe thấy mời bác sĩ và y tá trị liệu vào phòng để xin giảm Codeine cho mẹ, giữ mẹ trong tình trạng tỉnh táo hơn để xin giấy chứng nhận các con có thể tự điều hành giấy tờ tài chính, khi cả cha lẫn mẹ đều ở trong BV với chữ ký của bác sĩ lẫn y tá. Xong việc, mấy đứa cháu xà vào với bà trong khi cha mẹ xuống lo cho ông ở phòng cấp cứu.

Bọn trẻ chia nhau gói kẹo Sour và xúm lại bà hỏi chuyện mà nhớ lại giờ mình cũng bật cười vì tính ngây thơ của bọn trẻ.

Thằng cháu trai lên tiếng trước: Bà ơi, bà làm chi cho hết ngày? Bà đi quanh cả ngày rồi tối về ngủ hả? Bà mắng yêu: mày không thấy người ta vào trở mình cho bà à? Bà đi được thì vào đây nằm làm gì, thằng khỉ!

Cô cháu gái hỏi: bà có đọc sách không hả? Bà nhẹ nhàng: Bình thường bà vốn không thích đọc sách rồi cháu ạ.

Cô cháu thứ hai than: Vậy làm sao bà biết được những chuyện đang xảy ra bên ngoài? Bà thở nhẹ: bà không thiết những thứ đó nữa đâu cháu ạ.

Cả bọn chợt nói: Thế thì chán chết nhỉ! Và quay lại chuyện của bọn chúng như khoe chuyện học hành bồ bịch yêu đương ...

Bà  lắng nghe chốc lát rồi quay lại cậu cháu trai nói: Cháu trong nhà sao cũng được vì các em yêu thương cháu nên nhường nhịn, chứ cỡ mày ra đường thì...gái nó nuốt đấy cháu ạ! Mấy cô em cười khúc khích thú vị và cậu trai có vẻ phụng phịu cú đầu lũ em. Mình tìm được chút sinh khí yêu thương ở bên kia tấm màn.

Gia đình người con trai cuối cùng từ Cali về, đám trẻ có thêm nhiều bạn hơn nên ồn ào kéo nhau ra khỏi phòng. Có người qua phòng mình mượn thêm cái ghế và buổi họp gia đình bắt đầu. Mình nghe thấy bà già tỉnh táo hơn vì biết việc phải làm. Nghe loang thoáng sự kê khai tài sản và định đoạt cho ai giữ cái gì...

Mình thiếp ngủ trong giấc ngủ trưa dưới ảnh hưởng thuốc trụ sinh mới được truyền trước đó. Chợt thức dậy vì tiếng khóc nức nở thống thiết của một phụ nữ trẻ bên kia bức màn.  Tiếng van xin sự tha thứ nghe rất chân thật và kể lể những chuyện đã qua như: Mẹ ơi, mẹ tha thứ cho con. Hồi đó con là một "Young Asian Girl", con cũng có danh dự và tự ái của con. Cả gia đình đã xoay lưng lại với con, ngay cả mẹ cũng đã đối xử với con như người ngoài... Qua tiếng Anh hoàn mỹ của cô, tôi không đoán được cô là sắc dân Á Đông nào.

Bà mẹ chồng nhẹ nhàng: Mẹ quên hết rồi con à! Ừ thì mẹ tha thứ cho con!

Cô con dâu nằng nặc: Mẹ phải nhớ vì đây là chuyện lớn, mẹ phải nói là mẹ nhớ nhưng mẹ tha thứ cho con. Con hối hận quá mẹ ạ! Con đã kéo anh W. ra khỏi tay mẹ để qua Cali. Tội con tày trời lắm, có còn kịp không mẹ?

Bà mẹ chồng vẫn nhẹ nhàng: Tại sao con bảo là trễ, con chăm sóc chồng con và cháu nội mẹ. Mẹ vẫn còn đây, Mẹ có đi thì con vẫn còn chồng và con. Cuộc sống luôn tiến về phía trước con ạ, Mẹ thương con... và cô gái nức nở đáp lại: Con cũng thương mẹ lắm.

Lúc Phước vào thăm mình thì cô gái vẫn còn thút thít kể lể nhưng có vẻ nhẹ lòng hơn. Vừa vào đến nơi P. bô bô hỏi "Tại sao người ta khóc vậy?". Mình dơ tay làm dấu im lặng và hỏi nhỏ: Việt hay Tàu vậy anh? À! Ấn Độ!

Ông chồng cổ đang đứng gác ngoài cửa đó.

Thế rồi, tụi mình tíu tít với nhau và quên hẳn nhà bên kia. Lát lâu sau mọi người lại tề tựu đông đủ, ông già đã khỏe lại và chuẩn bị về nhà.

Hoá ra, lúc bà vào BV, đám con vào theo và quên bẵng ông già nên ông ăn uống bậy bạ ra sao mà đường lên và dịch tràn phổi gì đó. Lúc ông được xuất viện, bà mới kêu đám con lại và chỉ dẫn từng ly từng tý làm thế nào để chăm sóc ông ở nhà. Nào là nhắc nhở ông uống thuốc, nên cho ông ăn loại thức ăn gì, buổi tối phải đánh răng và ngâm răng giả như thế nào.

Cô con ngạc nhiên hỏi: Ủa, vậy thường ngày ai làm? Thì Mẹ chứ ai!

Lúc Phước ra về thì đàn con của bà tản mát dần, không gian trở lại yên lặng nên mình thiếp ngủ. Nửa đêm lại bị thức dậy bởi tiếng thì thào và tiếng khóc cố kìm nén của 2 người: cả bà mẹ lẫn người con trai có vợ là "Young Asian Girl"!

 

Aug 29 

Một ngày mới bắt đầu, vầng dương báo hiệu một ngày đẹp trời! Mình chỉ còn 2 ngày nữa là xuất viện nên thấy lòng phơi phới.

Sau buổi điểm tâm, cô Y tá vào nói chuyện và xin mình cho chuyển phòng. Cũng hơi ngại ngần vì phòng mình là "good spot" nên miễn cưỡng nói sẵn sàng đi "If there is a good reason!" . Lúc đó cô Y tá mới bảo chồng bà cùng phòng nhập viện lại, vì vậy xin mình chuyển đi phòng khác, cho ông được chung phòng với bà tiện gia đình săn sóc. Mình dọn dẹp và sang chúc hàng xóm "Get well & good luck!". Bà luôn miệng cám ơn!

Bệnh nhân chung phòng lần này là một người đàn ông lớn tuổi. Tự nhủ rằng mình vốn hay mẫn cảm với những điều nhìn thấy chung quanh nên lần này nhất định "mũ ni che tai" với gia đình cùng phòng để yên thân tịnh dưỡng. Ông hàng xóm không biết bệnh gì mà chỉ nghe Y tá nói về "Trouble breathing and chest pain" sau mấy cái tests, họ cho ông ngày mai ăn uống lại bình thường và cứ liên tục hỏi "Are you passing gas? And you need to poo!". Con cái túc trực, người vô kẻ ra nườm nượp nói cười vui vẻ. Xuyên qua khe hở của bức màn, mình thấy những đôi giày cao gót khoe những cặp chân trần mang váy rộn rã vô ra. Haizza! Another wealthy family!

 

Aug 30

Buổi sáng thức dậy đã nghe tiếng nói chuyện rôm rã bên kia bức màn. "Grandpa! I brought you your favorite breakfast! I ordered Egg Benedict from The Country Golf Club".

Khi cậu con trai và thằng cháu nội bày thức ăn trên bàn thì mình nghe tiếng "Oh; Ah" của ông già một cách thích thú trong khi mình đang dùng điểm tâm đạm bạc chỉ toàn chất lỏng từ khẩu phần của bệnh viện!

Ăn xong, cậu cháu nói "Ông ơi! Ông bước xuống giường được không? Để cháu chỉnh cái giường lên cao một tí rồi ông cháu mình uýnh bài. Ông già hăng hái nhảy xuống giường làm mình ngạc nhiên vì tưởng ông "bed bound" từ tối hôm qua.

Một lát sau thì mình nghe tiếng qua lại như: "Grandpa, watch out!", "You're so dead!", "Got you!"...

Ông bố nhắc ông con rằng có người đang tĩnh dưỡng ở bên kia màn và lên tiếng xin lỗi đã làm phiền. Mình vội nói: Không sao, tôi rất mừng quý vị đã mang niềm vui đến cho ông!

Buổi trưa, cô con gái mang thức ăn đến từ một tiệm Ý nào đó ông thích. Hai cha con vừa ăn vừa nói chuyện nhà. Cô con gái bận rộn với việc dựng lên một cái giá gắn Ipad trên giường để ông tiếp tục công việc viết lại Memoir qua những bức ảnh xưa ông đã cất giữ cẩn thận. Ông đã làm xong quyển 1 trên 200 trang, do các cháu khuyến khích nên ông đang viết quyển 2.

Lúc Phước vào thăm, qua nói chuyện xã giao với ông và rất ngạc nhiên biết được gia đình ông có liên hệ đến 2 công ty lớn. Một cô dâu là executive cho Agrium, một trong những công ty sản xuất và phân phối phân bón của Canada và thế giới. Hai vợ chồng người con gái út là chủ nhân của Broadwalk Properties, công ty bất động sản lớn của Canada. Họ xây dựng công ty từ một chung cư và bây giờ gần như nắm gần hết những condo buildings, những khu townhouses, penhouses lớn nhất, ngon nhất khắp Canada.

Bản thân ông cũng là một tay oil and diamond baron. Tên ông là Gerald Nesbitt Ross. Tuy ông khiêm nhường bảo "Tôi không thành công lắm", nhưng nghe ông kể ông từng qua Nhật, Mã lai, Indonesia ... và vùng Drayton Valley, nơi phát sinh kỹ nghệ dầu hỏa Canada, để săn dầu hay kim cương... thì Phước biết ông không đến nỗi tệ! Con trai ông cũng từng là chủ nhân các công ty dầu hỏa.

Mình lên tiếng khen ngợi sự đoàn kết vui vẻ của các con cháu ông và ông bảo Phước mượn sách đó về cho mình đọc. Qua chuyện trò, tụi mình biết được bà mới mất cách đây 3 tháng tại ngay chính bệnh viện mà ông đang nằm. Mình rất thán phục sự năng động khôi hài của ông, đầu óc minh mẫn khi khám phá rằng ông đã...95 tuổi (cả hai đứa mình cùng nghĩ là ông chỉ trên 80 tí xíu).

Đêm đã khuya, đâu đó vang lên vài tiếng bíp bíp báo hiệu giây truyền IV đến giờ, mình lật từng trang sách đọc kỹ lưỡng và những dòng nước mắt lại lăn dài trên gối. Memoir của ông đi liền với lịch sử lập quốc của Canada. Ông Nội, Ông Cố ông là những nhà tiên phong xây những đường rầy nối liền tỉnh bang này với tỉnh bang kia. Từ đó tạo nên uy tín để trở thành Mayor, Senator. Mẹ ông là người phụ nữ đầu tiên ở Canada ra trường với bằng Kỹ sư xây dựng và cũng là dòng dõi quý phái (có hình chụp chung với vài nhân vật của Hoàng Gia Anh).

Lật sâu vào bên trong mới biết vinh quang nào cũng nhiều nước mắt. Cũng có những phút giây đời thường, lên voi xuống chó. Trong số 7 người con thì có hai người con út, một gái một trai, là thành công nhất (multimillionaire, hay có lẽ billionaire không chừng).

Trong Memoir, ông viết rất nhẹ nhàng, khen rằng ông con thứ 3 đã có can đảm thay nghề đổi việc bao nhiêu lần và cuối cùng vui vẻ với công việc quản lý một "warehouse", và bị tai nạn vì đống hàng đổ dập người. Nhưng làm ông bà vui vì nhờ vậy anh ta về mua một condo ở gần bên để qua lại sớm chiều với ông bà.

Cô con gái thứ nhì là nỗi đau âm ỉ của cả hai vợ chồng. Cô theo phong trào hippy hơi sớm, có bạn trai hippy rồi cũng hút sách và bỏ nhà ra đi khi mới 18 tuổi. Mặc dù biết bao nỗ lực của gia đình để lôi kéo cô lại nhưng cô quen lối sống tự do nên vài ngày sau cô cũng trốn nhà ra đi mỗi lúc mỗi xa. Cô lây lất đó đây trong khi gia đình đã ổn định và thành đạt. Người mẹ đã có lần bắt gặp con mình đứng bán hoa trong bộ áo quần bẩn thỉu ngay tại Downtown Calgary. Bà phải đổi bộ áo quần sang trọng trên người lấy bộ áo quần bình dân của một khách qua đường để đến gần cô mà không bị chú ý. Khi thấy đúng con mình bà nói: Con! Phải D. không? Mẹ tìm con khắp nơi khổ sở quá! Về nhà với mẹ một lát đi con. Bà cặp tay con và gọi taxi về nhà. Nhà cửa ấm cúng, chăn ấm nệm êm, thức ăn đầy đủ cũng không giữ được cánh chim bằng lộng gió. Chưa được một tuần, cô lại trốn nhà lao vào cuộc đời đầy gió bụi.

Có lần ông đi công tác và nghe tin cô đang ở Vancouver, BC, ông đã không ngại mướn taxi đi khắp hang cùng ngõ hẽm để tìm cô. Cuối cùng, trời không phụ lòng người! Ông đã tìm thấy cô trong một xóm lao động và khi thấy ông thì cô bỏ chạy. Ông cũng ba chân bốn cẳng đuổi theo bắt được cô và đưa về khách sạn. Ông dỗ dành hứa sẽ không đưa cô về nhà mà chỉ theo ông vui chơi trong khi ông phải làm việc. Từ Canada, ông đưa cô đi Mexico rồi Cuba. Những lúc phải họp hành, ông mướn người dẫn cô đi chơi. Bước ngoặt đời cô từ đó, cô về lại nhà và ông tạo điều kiện cho cô có công ăn việc làm ổn định, giúp đỡ người già yếu. Hiện giờ, cô là người con thường xuyên chăm sóc ông ở BV.

Aug 31

 

Điểm tâm xong, chờ chuyền một liều antibiotic cuối cùng là mình được xuất viện. Phước lên sớm mang theo áo quần cho mình thay đi về. Mình qua từ giã và cám ơn ông đã cho đọc Memoir, vẫn vẻ bình dị dễ thương ông kể cho mình những điều ông sẽ làm tiếp qua quyển 2.

Lúc về ngang qua phòng cũ, định vào chào bà cụ nhưng thấy phòng vắng hoe, chỉ có cụ ông ngồi thẫn thờ như mất trí nhớ khi "một nữa kia" vắng bóng. Thấy buồn quá nên tụi mình bước nhanh ra về mà lòng mang nặng khối ưu tư.

Trong 7 ngày nằm BV, bi hài kịch của 2 gia đình tôi hân hạnh nằm kế bên tựa như tiểu thuyết, làm tôi suy nghĩ nhiều.

Các bạn ơi! Hãy nói lời yêu thương nhau khi có thể, hãy nắm tay nhau để nghe nhịp đập trái tim của bạn đời yêu dấu! Hãy sưởi ấm cho nhau bằng những cử chỉ yêu thương phát xuất từ trái tim. Mỗi ngày, có những buổi sáng Phước đem vào cho vợ vài món cần dùng trước khi đi làm, một nụ hôn vội vàng, cái nắm tay từ giã để kịp giờ làm. Buổi chiều tan sở, về nhà tắm rửa ăn uống sơ sơ rồi lại chạy vào với vợ, ngồi cạnh cũng chỉ để nắm tay. Trong lúc mình chập chờn giấc ngủ nửa tỉnh nửa mê, chàng dán mắt lên TV theo dõi trận banh đang truyền hình trực tiếp, rứa mà thấy ấm cúng lạ.

Hôm nay về nhà, với người chồng nhiều tình thương yêu nhưng...vụng về trong chuyện bếp núc. Tuy đã được xuất viện nhưng tôi còn rất yếu vì liên tục một tuần không ăn uống chi và bụng thì chắc bị trụ sinh rửa sạch nên ăn chi cũng không tiêu. Mỗi bữa ăn chỉ một chén cháo trắng nhỏ, tập dần gần một tháng sau mới ăn uống bình thường được.

Cho đến bây giờ bác sĩ cũng không biết nguyên nhân vì sao tôi bị nhiễm trùng máu. Tôi thì đồ rằng chắc trong 2 tuần đi chơi, ăn uống thất thường, không biết có lỡ ăn cái gì độc lạ mà gây ra như vậy. Tôi chia sẻ kinh nghiệm của chính bản thân mình để quý anh chị cẩn trọng hơn trong việc chăm sóc sức khỏe, có đi du lịch xa nhà thì cũng cố gắng giữ sự ăn ngủ điều độ một chút thì dễ dàng cho cơ thể thích ứng hơn.

Susan Nguyễn

Thời Trang Sau Lũ Lụt - Fashion After The Flood - 27 November 2025

Tỷ Phú Tây Và Ta

Hình inernet

Khi nước Mỹ có thêm một tỷ phú mới, người dân Mỹ và cả thế giới sẽ có thêm một sản phẩm tiện ích, hiện đại, sành điệu để kết nối yêu thương như Iphone hay Facebook.

Khi nước Nhật có thêm một tỷ phú, người dân Nhật và cả thế giới có thêm những sản phẩm thoả mãn nhu cầu tiêu dùng của họ như Sony, Toshiba hay Lexus. 

Nước Mỹ hay Nhật lúc đó sẽ giảm bớt đi tỷ lệ người thất nghiệp, vô gia cư, các quỹ từ thiện vì cộng đồng sẽ được nhiều lên, những nước nghèo đói ở Châu Phi sẽ được giúp đỡ, hỗ trợ. 

Khi Việt Nam xuất hiện một tỷ phú mới, rừng sẽ mất đi thêm một ít, tài nguyên sẽ dần cạn kiệt đi, dân oan bị cướp đất cũng sẽ tăng lên, nợ công cũng sẽ phình to sau mỗi nhiệm kỳ, người dân bỏ xứ đi làm culi, làm điếm cũng sẽ ngày càng tăng. 

Khi Việt Nam xuất hiện thêm một tỷ phú mới, quốc lộ sẽ có thêm nhiều trạm BOT hơn, thuế phí cũng sẽ tăng thêm vài %, xăng dầu cũng sẽ tăng thêm vài ba nghìn một lít.

Khi Việt Nam xuất hiện thêm một tỷ phú mới, không khí sẽ ngày càng ô nhiễm thêm, bệnh nhân ung thư cũng sẽ tăng thêm, thị trường cũng sẽ nhiều hàng giả - hàng kém chất lượng hơn, kẹt xe cũng ngày càng trầm trọng.

Thế nên, ở Việt Nam, tỷ phú tăng theo cấp số cộng thì người nghèo sẽ tăng theo cấp số nhân. Vui gì mà reo hò tung hô họ!

 

Nhan The Hoang

Ca Mổ Khứ Hồi - Nguyễn Thế Hưng

 

Mấy ngày nay hắn cảm thấy bụng mình không ổn tí nào, cứ như có cái dằm gì bên trong mà thỉnh thoảng trở mình đau nhói. Từ lúc mổ ruột thừa đến nay cả tháng rồi mà chưa thể đi làm được.

Nhà có hai anh em mồ côi cha mẹ từ nhỏ, nương tựa vào nhau làm thuê đủ thứ việc kiếm sống từ: cắt lúa, cuốc đất, nhặt ve chai, dò phế liệu...không nề hà việc gì mà cũng bữa đói, bữa no. Nhìn mái nhà xiêu vẹo, gió thăm quanh năm, chiếc giường tre ọp ẹp, hắn rơm rớm nước mắt kèm theo cơn đau bụng khiến hắn rên ư ử. Mấy hôm nay, em hắn lên hỏi bác sĩ về bệnh của hắn sao mà đau hoài không dứt.

Thông thường, nghe nói mổ ruột thừa một tuần là bình phục. Chỉ nghe bác sĩ giải thích: mổ thì phải đau chứ, tùy cơ địa mỗi người...Em hắn yên tâm về động viên anh chờ thêm vài ngày sẽ hết. Hôm nay, hắn đau nhiều hơn, không ăn uống gì được. Thấy thằng em đi dò phế liệu về khoe bán được mấy chục ngàn, hắn cười buồn.

Thằng em để cái máy dò phế liệu cũ mềm xuống dưới gầm giường , chỗ anh nó nằm rồi tất tả đi nấu cơm chiều. Chiếc máy kêu liên hồi : bip, bip...Hắn gọi em lên xem chiếc máy bị sao mà phát tiếng kêu làm hắn khó chịu. Thằng em chạy lên, bảo quên tắt công tắc máy, rồi anh em nhìn nhau. Thằng em nói:

- Hay lúc sống, ba mẹ có chôn vàng bạc dưới nền nhà để làm của mà không kịp trăn trối không anh?

Hắn nhìn em mình với ánh mắt ngờ vực nhưng cũng le lói hy vọng. Hắn bảo em dìu qua bàn ngồi và em nó lấy máy rà quanh giường nhưng không nghe thấy gì. Dìu anh trở lại giường thì chiếc máy kêu đều đều. Em hắn nhìn từ đầu đến chân anh nói: chắc người anh có mang nhẫn hay dây chuyền... nhưng lấy gì có mà mang. Em hắn đưa máy rà gần bụng hắn, tiếng kêu lớn dần và thảng thốt kêu lên:

Thôi chết, trong bụng anh có sắt thép gì rồi. Như sực nhớ ra, nó đưa thẳng anh đến bệnh viện cấp cứu .

Sau khi chỉ định siêu âm bụng bệnh nhân, bệnh viện họp khẩn vì hình chiếc kéo hiện rõ mồn một trên màn hình. Cuộc họp căng thẳng qui trách nhiệm ca mổ trước đây hơn một tháng mà trong sổ ghi chép là thành công tốt đẹp, bệnh nhân ổn.

Cuộc tranh luận nổ ra giữa bác sĩ và y tá phụ mổ, không ai biết chiếc kéo để quên hay đi phượt vào ổ ruột bệnh nhân bằng cách nào. Còn cô y tá trong kíp mổ phàn nàn vì bên kiểm vật tư báo mất chiếc kéo mà bị bệnh viện trừ điểm và cắt chiến sĩ thi đua của cô sáu tháng đầu năm vừa rồi.

Rồi hắn cũng được xuất viện, người nhẹ nhàng, hắn thấy yêu đời biết bao. Được y sĩ, bác sĩ thăm hỏi ân cần như từ mẫu và không quên hỏi hắn chỗ bán máy dò phế liệu ở đâu. Nghe đâu phòng phẩu thuật đề xuất mua một cái để kiểm tra nhanh bệnh nhân sau mổ.

Bác sĩ nói vui là hắn còn may mắn đó, bị quên kéo chứ gạc, băng hay hộp quẹt thì sao mà phát hiện được. Có trường hợp đau chân thôi mà còn bị cắt bỏ lộn mất chân giữa nữa là...Kể cả mổ nhầm bệnh nhân cũng không phải là hiếm gặp trong thời buổi xã hội đầy biến động này. Bên nước Jordan, bác sĩ còn quên cả điện thoại di động trong bụng làm bệnh nhân bị sôi ruột cả tuần vì liên tục nhận cuộc gọi đến. Thôi thì xui rủi mà, phát hiện được là mừng rồi.

Anh em hắn về mà lòng tràn đầy hạnh phúc với ít tiền, quà dưỡng bệnh của các mạnh thường quân gửi cho. Nếu không có gì bất thường thì tuần sau hắn được đi làm lại. Hắn huýt sáo liên hồi, hai bên đường hương lúa thơm ngào ngạt...

 

Nguyễn Thế Hưng 

Posted by: lpk 116

Chim Hót Lưng Trời - Đỗ Công Luận

Chuyện Kể Lại: Tinh Khôn Ở Đâu? - Trần Đỗ Cung

Một bạn thân ở Montréal Canada vừa gửi cho tôi cuốn Pháp Ngữ Souvenirs et Pensées, viết bởi Bà Bác Sỹ Nguyễn Thị Đảnh và được Bác Sỹ Từ Uyên chuyển qua Việt Ngữ. Bạn lại khuyến khích tôi nếu có thì giờ thì chuyển qua Anh Ngữ theo sự mong muốn của tác giả. Sau khi đọc tôi thấy đặc biệt ở chỗ tù cải tạo này là một chuyên viên tài chính ngân hàng, khác hẳn trường hợp thường thấy của các sỹ quan trong quân lực. Ông Thảo bị đầy đọa sáu năm rưỡi trời để hy vọng moi các hiểu biết của ông về tài sản Ngân Hàng Quốc Gia.

     Bà Bác Sỹ Đảnh nay định cư tại Oslo Na Uy là một phụ nữ miền Nam, Tây học. Phu quân Đỗ Văn Thảo cũng là người Nam, sinh ngày 21 tháng 8 năm 1927 tại Gò Công. Sau khi tốt nghiệp Đại Học tại Pháp ông Thảo đã về làm việc tại Ngân Hàng Quốc Gia Việt Nam từ tháng Tư năm 1955. Ông đã giữ chức Giám Đốc Nha Ngoại Viện rồi Phó Tổng Thanh Tra Ngân Hàng  Quốc Gia cho đến ngày 30 tháng Tư năm 1975. Ông bị đi tù cải tạo tháng 6 năm 1975 rồi bị lưu đầy ra Bắc cho đến tháng 9 năm 1980. Đến tỵ nạn chính trị tại Bergen, Na Uy tháng 12 năm 1981, ông tạ thế tháng Giêng năm 2001 tại Oslo, Na Uy vì trụy tim.

     Câu chuyện Bà Bác Sỹ Đảnh kể lại về sự tù tội Việt Cộng của đức lang quân cho thấy đặc biệt có ba khía cạnh. Là người Nam thuần túy, là chuyên viên được huấn luyện công phu và chưa bao giờ liên quan đến quân đội. Nhưng Việt Cộng cưỡng chiếm miền Nam đã hành xử như quân xâm lăng, cầm tù những chuyên viên rồi vơ vét của cải đem về như Phát Xít Đức Quốc Xã khi tiến vào Paris. Sự thiển cận của họ đã đưa đến sự kiệt quệ tột cùng cho đến bây giờ vẫn chưa ngóc đầu lên ngang hàng với các nước lân bang. Nay mở miệng mời chào người Việt nước ngoài trở về đem chất xám giúp nước thì thử hỏi có nghe được không?

     Câu chuyện do bà Đảnh kể lại trong thời kỳ gia đình bị kẹt vì lỡ chuyến ra đi của tầu Việt Nam Thương Tín. Những ôn tưởng chỉ được ông Thảo thỉnh thoảng nhắc đến vì ông không muốn trải qua một lần nữa những hình ảnh dã man mà ông đã trải qua. Bà hết sức căm nước Pháp đã hùa theo Việt Cộng chỉ vì thù Mỹ đã không giúp họ xâm chiếm lại xứ Việt Nam trù phú sau khi Thế Chiến II chấm dứt. Bất hạnh cho Việt Nam, trong khi cộng sản Nga Hoa chỉ ngầm giúp Hà Nội thì Mỹ ồn ào đổ quân vào làm mất chính nghĩa của chúng ta đã bị nhóm thiên tả và CS cơ hội bóp méo thành chiến tranh chống Mỹ cứu nước. Bà viết để vinh danh những ai đã trải qua địa ngục trần gian tù cải tạo Việt Cộng. Và cũng để nói lên lời an ủi tới những ai đã bị phân tán ra bốn phương trời, làm cho không những mất gốc  mà còn mất cả cá tính nữa.

     Bà cùng gia đình bị kẹt lại trong cư xá sang trọng của Ngân Hàng nằm trên đường nhỏ hướng ra cầu xa lộ mới. Bà thấy rõ sự chiến đấu dũng cảm của một Trung Đội Nhẩy Dù với 20 binh sĩ chỉ huy bởi một Thiếu Úy trẻ măng có vẻ mới ra trường. Nhìn các quân nhân rắn chắc, nét mặt kiêu hùng và người chỉ huy Thiếu Úy trẻ nhưng chững chạc, bà đã chia xẻ đồ ăn với họ và có cảm tưởng đã cùng họ chiến đấu. Cuối cùng tất cả quân sỹ đã bị hy sinh một cách tức tưởi. Bà nói, “Ai dám bảo là quân ta không chịu chiến đấu”? Trong khi ấy những phát súng lẻ tẻ của du kích Mặt Trận Giải Phóng quấy rối giữa những tiếng nổ đại pháo. Ngoài đường một sự hỗn loạn không tưởng tượng được khi bọn hôi của nhào vào các nhà vắng chủ và du kích Việt Cộng ngày càng hung hăng tàn ác. 

     Rồi ông Thảo phải ra trình diện theo lệnh của quân quản Sài Gòn. Ông   thật thà nghĩ rằng vì vợ chồng ông là các chuyên gia thuần túy nên chính thể mới sẽ cần đến những bàn tay xây dựng lại quốc gia. Ông nói với vợ rằng, “Nếu họ không ưa chúng ta thì họ cũng không thể xử tệ với chúng ta. Họ không thể giết hết tất cả”. Một Pol Pot đã làm như vậy, nhưng họ đã thấy là không có lợi gì hết. Tuy nhiên Việt Cộng đã làm những việc tệ hại hơn nhiều. “Chúng tôi không hiểu rõ cái thực tế của cộng sản. Chúng tôi đã nuôi ảo tưởng rằng cộng sản là một xác tín cao đẹp. Song  đem cái xác tín ấy vào đời sống con người bằng võ lực đã làm mất hào quang lý tưởng và thơ mộng. Và như vậy nó trở nên tầm thường, bẩn thỉu, ích kỷ và man rợ”.

     

        Ngày 15 tháng Sáu năm 1975 bà Đảnh đã chở ông Thảo và các con trên chiếc xe VW Variant đến một ngôi trường bỏ không gần Sở Thú. Ông gập một bạn cũ cùng đi trính diện nên thấy đỡ cô đơn hơn. “Khi chia tay tôi nhìn thấy trong ánh mắt anh ấy sự tiếc nuối, lo âu và tình yêu đằm thắm. Anh chưa biết rằng sự chia tay này kéo giài cả hơn sáu năm rưỡi trời. Ánh mắt sâu thẳm ấy theo tôi mãi mãi ngày đêm và không bao giờ tôi quên được. Hầu hết các gia đình đều chịu hoàn cảnh như vậy, không cha, không chồng. Tôi may mắn thuộc thành phần không làm điều gì sai quấy và được đồng sự mến, không phải loại có nợ máu lớn với nhân dân, nên được gọi đi cải tạo trong một tuần lễ”.

      Rồi xẩy ra việc vơ vét toàn diện. Tại Bộ Giáo Dục cũ không một cái gì là bị bỏ sót, cục tẩy, cái bút BIC, giấy, tập vở đều bị thu gom chở về Bắc trên các xe vận tải nhà binh đầy ắp. Những cán bộ miền Nam thấy bất bình, “Chúng ta bây giờ thống nhất vậy của cải miền Nam phải được để lại miền Nam vì ở đây cũng cần các phương tiện để xây dựng lại chớ”? Bà nói, “Khi tôi nghĩ dến những đứa con miền Nam đã gia nhập MTGPMN tôi không khỏi khinh bỉ và tội nghiệp. Một số ít có thể là những người yêu nước thật sự tuy nuôi một lý tưởng ngu đần để bị VC xập bẫy. Họ đã làm gì để giúp đỡ quê cha đất tổ? Hay là giúp tay xa lìa sự trù phú, sự phồn thịnh và cả tự do nữa”?

     Các cán bộ cộng sản thường vào tư gia mượn những thứ cần dùng. Họ được đối xử tử tế nhã nhặn. Nhưng một hôm một cấp chỉ huy vào nhà. Bà lịch sự rót một cốc nước mát mời thì ông ta túm lấy vai đứa con trai nhỏ bắt húp một ngụm trước. “Tôi đâu có ngu gì mà đầu độc họ ngay tại nhà tôi? Họ ra vào nhiều lần và tôi cảm thấy họ muốn cái gì, có lẽ muốn cái nhà của tôi? Ý tưởng đào thoát manh nha trong đầu tôi. Với sự hiện diện của báo chí và những quan sát viên, nên VC còn tỏ ra dè dặt, không dám ra mặt tham lam áp chế dân chúng. Cũng may là chẳng bao lâu sau cả đoàn quân CS bị chuyển qua Cao Mên”.

     Một tháng sau khi trình diện học tập cải tạo không thấy một ai được về nhà. Cậu con trai lớn luôn luôn đạp xe quanh ngôi trường mà cha cậu trình diện thì thấy vắng tanh. Khi đem người trưởng gia đình đi thì tạo ra một không khí bất an và đạt được hai mục đích, vô hiệu hóa người chồng người cha và cùng một lúc kiểm soát được mọi người trong gia đình. Nhiều gia đình chỉ trông cậy vào đồng lương cha chồng đem về hàng tháng thì bây giờ túng quẫn. Và sau hai lần đổi tiền, những người giầu có nay thành nghèo và những ai đã nghèo nay lại càng xơ xác. Sau một tháng quy định chẳng ai được trở về. Thỉnh thoảng có một vài người có lẽ thuộc loại có móc nối hay không nợ máu thấy lẻ tẻ trở về. Một người quen cho biết là chồng bà bị chuyển tới trại Long Thành.

     Một loạt xe vận tải nhà binh đến chở các tù nhân đi. Họ không biết là đi tới đâu. Trong đêm tối đến một khu rừng mà họ không biết là Long Thành và bị lùa vào mấy gian trại bằng tre lá và lèn chặt như cá hộp. Ngay sáng hôm sau tù phải bắt tay xây cất các trại giam khác cho những người tới sau. Có cảm tưởng là Việt Cộng không có kế hoạch gì cả, chỉ thực hiện theo nhu cầu xẩy đến và tù nhân phải dựng lấy trại giam cho mình. Mục tiêu quan trọng lúc đó là gom lại và vô hiệu hóa các thành viên của chế độ cũ. Mục đích thứ hai là cách ly quân đội với hành chính. Các cấp hành chính do cán bộ canh giữ còn các quân nhân bị đặt dưới bộ đội và các sỹ quan Việt Cộng canh chừng. Chỗ nào cũng là rừng nên không ai biết được bao nhiêu trại tù rải rác ở đâu.

     Mỗi nhà giam có thể lèn chừng 50 tù, mỗi người có được chừng 80 phân để nằm ngủ ngay trên mặt đất. Về đêm phải chịu hơi lạnh của núi rừng và khi mưa phải chịu ướt át. Bà hỏi chồng có nhớ đến cái mùng mà anh cẩn thận gói theo. Anh nói, “Trong hoàn cảnh ấy mùng đâu có ích gì và một anh bạn khéo tay đã giúp cắt ra may thành một áo trấn thủ dầy dặn với nhiều lớp vải mùng khiến cho anh qua được cảnh rét mướt”! Mỗi đêm có điểm danh trước khi cho vào đi ngủ sau khi cán bộ đã khóa chặt nhà tù.

     Đồ ăn thật đơn sơ nhưng còn có gạo nên không bị đói. Cơm được nấu trong các chảo to nên có nhiều cháy là một món ngon mà đứa bé con cô cán bộ nhà bếp luôn luôn chầu chực. “Nhà tôi sực nhớ đến đứa con nhỏ ở nhà mà lòng bồi hồi xúc động”! Vấn đề nước khó khăn hơn vì chỉ có mỗi một cái giếng và khi lao động về phải sắp hàng tắm rửa. Những người lớn tuổi chậm chân nên đến lượt mình thì đã tới giờ điểm danh trở về phòng nên không bao giờ được dùng nước.

     Tù phải viết bản báo cáo mỗi ngày, nói rõ những gì bản thân họ đã phạm trước kia và những gì cha hay thân nhân họ đã làm. Nay mới thấy sự ích lợi của các cây bút BIC. Các bản báo cáo trở thành ác mộng của tù nhân. Viết ít chừng nào tốt chừng ấy và phải nhớ những gì đã viết để có thể viết lại những báo cáo sau. Ý đồ của quản trại là bắt tù từ bỏ niềm tin, chối bỏ lý tưởng và gia đình, khinh rẻ chế độ cũ và chửi rủa các cấp lãnh đạo cũ. Thật là khó khăn cho những ai thẳng thắn với những nguyên tắc có sẵn hay những người bản chất hiền hòa không biết chửi bậy. Song viết ngắn quá cũng bị nghi ngờ là thiếu thành thật và tù bị gọi lên hạch hỏi đủ điều, chữa đi chữa lại. Kết quả là tù phạm tội nặng hơn để rơi vào bẫy sửa sai không ra thoát.

         

        Có lệnh cho đi thăm tù. Những người như bà Đảnh là công nhân viên phải có giấy phép của cơ quan ghi rõ lý do nghỉ phép. Và chỉ được đem theo tối đa 5 kí thực phẩm và mỗi gia đình chỉ có ba người được đi thăm. Với bốn đứa con, đem đứa nào đi, để đứa nào lại? Trong khi thăm chồng phải ngồi hai bên bàn dài cùng những người khác, có cán bộ đứng đàu bàn lắng nghe. Phải nói to, không được dùng ngoại ngữ. Vợ chồng trao đổi những vấn đề sức khỏe và kinh tế gia đình, bán chác quần áo cho các bà miền Bắc bây giờ ham chưng diện lắm. Khi hết giờ thăm, tù đứng giậy nhặt gói quà trở về nhà giam. Có người còn bị mắng vì ôm hôn người thân hay căn dặn thêm vài điều. Trong phòng những tiếng òa khóc nổi lên như sóng gió trong cơn mưa bão. “Tôi cố nhịn khóc nhưng khi về đến nhà vào phòng tôi bật khóc lệ tràn như suối”.

     Từ tháng 10/11, 1976 bà Đảnh không nhận được thư nào của chồng nữa và biết là chồng không còn ở Long Thành. Từ nay gửi thư cho anh phải qua một địa chỉ mới tại hòm thư A-40 khám Chí Hòa. Thư từ quà bánh tối đa 3-5 kí phải gửi qua một địa điểm ở một ngôi trường không xử dụng nữa. Hai đứa con lớn phải đi thi hành các nghĩa vụ công ích không lương, tối phải tạm trú tại những chỗ nào tạm che mưa nắng. Đã có dấu hiệu chống đối ngầm trong giới trẻ. Nhưng chúng bị răn đe, phải cố gắng theo chỉ thị thì cha anh mới được mau chóng tha về. Thật là xảo trá, lợi dụng lòng thương xót cha anh để ép chúng phục vụ.

     Một ngày đen tối nhất của tháng 10 năm 1976, các tù được lệnh đổi trại giam. Đây là lúc cán bộ lục lọi khám xét thủ tiêu mọi chuyện. “Chồng tôi ghi chép nhật ký trong một cuốn sổ tay nhỏ hầu mong kể lại cho con những điều đã trải qua. Anh đã vội vã thủ tiêu cuốn sổ”. Tù đươc chất trên các xe vận tải, tay xích người nọ với người kia. Sau hàng giờ đi vòng vo họ bi lùa xuống hầm tầu thủy và chân bắt đầu bị khóa. Tầu đi ngang qua một khu mà nhìn qua lỗ hổng hầm tầu anh nhận ra cây cầu gần nhà, nơi đây vợ con đang ở, rất gần anh nhưng xa, xa lắm. Nước mắt anh dâng trào, không biết đang đi về đâu, xa Sài Gòn vì đây là Tân Cảng.

     Chừng 7 tháng sau cái địa chỉ kỳ quái Chí Hòa, có một người tới gập bà Đảnh nhưng không dám vào nhà. Ngó trước ngó sau, phải trái, rồi anh vội nói, “Chồng chị đang bị giam tại miền cực Bắc. Tôi cũng bị giam ở đó nhưng vì vợ tôi là người Đức nên đã nhờ tòa Đại Sứ Tây Đức can thiệp”. Mắt tràn lệ, anh nói tiếp, “Chị biết chúng bắt tôi và anh làm gì không? Ngày ngày gánh phân bón rau và đó là việc nhẹ dành cho người yếu sức”! Bà bật khóc thảm thiết, ngồi bệt xuống vệ đường rồi anh bạn bỏ đi thật nhanh để khỏi bị nhòm ngó.

     “Chồng tôi chẳng phải là một ông lớn tại miền Nam mà cũng không phải là các Tướng Lãnh uy quyền. Nhưng anh thuộc loại có thể khai thác được. Họ muốn biết vàng, đô la hay các kho tàng của miền Nam chôn dấu ở đâu. Họ hạch hỏi khai thác bắt làm việc đều đều, nhưng cho là không thành khẩn khai báo nên đầy ra miền Bắc cộng sản”. Hầm tầu chật chội với các chất thải vệ sinh của tù nên tạo ra một mùi hôi hám khủng khiếp không tả nổi. Hành trình rất dài không ai nhớ rõ. Sau cùng cũng tới hình như Hải Phòng và chuyển lên các xe tải, chân vẫn xiềng xích. Xe chạy qua một số làng xóm, dân làng đua nhau la ó chửi bới và mọi người biết đây là đất địch. Có các bà chửi, “Đồ Tàu Phù khốn kiếp”! Thì ra họ tưởng là tù binh Trung Quốc. 

     Cán bộ la to, “Đây không phải là tù binh Trung Quốc”. Nhưng họ cũng không dám bảo là tù miến Nam vì họ sợ phản ứng của dân quê thật thà, thương hại hay cùng chia xẻ nỗi đau buồn. Đêm tới thì đến một ven rừng bát ngát. Tù được tháo cùm và lùa sâu vào rừng rậm, đi bộ dăm bẩy cây số và đến một hàng rào bao quanh một số trại. Các cán bộ vào trại, để mặc tù lo liệu chỗ ngủ qua đêm. Sáng hôm sau tù bỏ tay vào xây cất lấy trại tù cho chính mình.

     Đúng 31 tháng Chạp Dương Lịch các gia đình tù nhận đưôc một món quà chính thức cuối năm, một lá thư của thân nhân đang bị giam tại trại Bắc Thái. Ông Thảo không gập lại những bạn tù Long Thành và phải bắt đầu làm quen với các bạn tù mới. Tù được lệnh trao cho một cán bộ gái tất cả tài sản, đồng hồ, bút máy, nhẫn vòng tay, dây chuyền và tiền mặt để được liệt vào một cuốn sổ ghi tên sở hữu. Ông Thảo nhất định không đưa chiếc nhẫn cưới với lý do vì lâu ngày không kéo ra được. Sau khi dùng xà bông mà cũng không xong thì họ văng tục và thôi không thử tháo nữa. Ông nói dù họ có cố rút ra nhưng nếu ông cố ý giữ thì cũng vô hiệu vì ông nhất định không rời cái nhẫn cưới mà ông coi là tượng trưng quý báu.

     Ban quản trại đều là người Bắc khắc nghiệt và khó tính. Tù thấy luôn luôn bị theo rõi sát nút. Báo cáo hằng ngày bị phân tách kỹ lưỡng, thảo luận và bị phê bình. Các cán bộ hung dữ và lộng quyền, không ngớt tỏ ra là người chiến thắng. Nhưng đừng lầm tưởng họ thèm muốn những gì chúng ta có, họ thấy chúng ta giỏi hơn họ trên mọi phương diện. Họ luôn khiêu khích, nói xiên nói xỏ, đả kích chê bai và phê bình. Và đây là tình trạng khủng bố tinh thần kinh khủng.

     Về phương diện vật chất vì quá đông người nên trong phòng một tiếng động nhỏ cũng vang âm. Một tiếng ho, một cái hắt xì cũng khiến một số tù nhân thức giấc. Nhiều bạn tù trong cơn ác mộng đã rên la, gào khóc. Không ai quên được một bạn già cỡ sáu chục, góa vợ với đứa con thơ dại nên đêm đêm nức nở khi đi ngủ thương xót đứa con bỏ lại miền Nam không ai săn sóc. Giếng nước duy nhất rất gần trại nên phải nấu sôi để uống. “Chồng tôi làm công tác hôi thối gánh phân nên cần tắm rửa mỗi chiều tối. Nhưng nước lạnh cóng khi xối lên người thi da đỏ ửng. Anh còn đùa rằng, “thật may là da và phổi còn tốt”.

     Nhưng cái đói thật là kinh khủng. Khi còn ở miền Nam thì nắm cơm còn thực là nắm cơm đầy đủ gạo. Ở đây, cơm phải trộn những hạt bo bo vỏ thật cứng thường phải xay ra để cho súc vật ăn. Một số lớn không muốn hy sinh bộ răng cấm nên phải ngồi nhặt các hột bo bo ra để chỉ còn lại được một muỗng cơm trong bát cơm độn. Nhiều người bị lủng củng tiêu hóa và bị tháo dạ. Cái đói thật khủng khiếp ngày đêm làm cho con người bớt sáng suốt, dảm ý chí và mất óc phán đoán. “May mắn là cả bốn đội trưởng đều là bạn thân của em tôi. Nếu không nhờ các bạn đó và các y sĩ đồng nghiệp của tôi giúp đỡ thì chắc gì anh đã sống đến ngày được thả”!

     “Tôi cố tìm hiểu vì sao mà anh bị giam giữ lâu thế? Phải chăng anh được nhiều bạn tù cảm mến nên anh bị giữ lâu? Anh luôn luôn được gọi lên yêu cầu hợp tác để giúp trại sinh hoạt tốt. Nếu nhận lời thì sẽ được cấp phần ăn như cán bộ, được miễn lao động và hưởng nhiều ưu đãi. Nhưng anh đã từ chối và bị giam giữ lâu hơn”.   

 

     Đầu tháng 9 năm 1978 ông Thảo gửi thư về cho biết quản trại đã phổ biến tin cho thân nhân đi thăm và tù được nhận thực phẩm. Ông cũng dặn nếu muốn ra Bắc thì liên lạc với một bà gốc Bắc có chồng cùng bị giam giữ với ông. Bà này biết rành Ha Nội và biết rõ manh mối chạy chọt giấy tờ di chuyển và cũng biết cách xoay xở vé xe lửa khứ hồi. Và từ nay bà Thảo biết các mánh khóe luồn lọt thật mất thì giờ, khó khăn và tế nhị. Tất cả các sự việc đều có thể mua bằng tiền, chạy đúng chỗ và không để lộ ra vì hối lộ là một trọng tội. Đối với bà lại còn khó khăn hơn vì trước kia đã phục vụ ngụy quyền và chồng đang bị tù cải tạo.

     Mãi mới xin được giấy phép nghỉ nhưng chưa biết cách nào đi. May thay có một ông bạn có cô em trước làm tiếp viên phi hành cho Air Vietnam cũ và nay còn được lưu dụng bởi hãng Vietnam Airlines mới chưa có ai đủ khả năng thay thế. Cô này rất tháo vát và đã kiếm cho bà một vé máy bay vào tháng 11. Khi ra máy bay với xách đồ ăn khô cô ta đã giới thiệu là dì ruột và đưa bà lên máy bay, căn dặn là đừng tỏ ra sợ sệt quá. “Khi đã lên máy bay, không ai biết được là mình không có quyền xử dụng máy bay và khi về thì đã có người cho phép đi nên không có ai dám cản trở về”.

       

       Khi đến phi trường Gia Lâm nhỏ xíu bà lên xe quân sự chờ đón khách. Bà gọi một xe xích lô đạp về nhà cán bộ giáo dục trẻ Sơn mà bà được bà thủ trưởng Sâm giới thiệu. Cha mẹ Sơn đều là giáo sư Đại Học tiếp bà ân cần và thông cảm. Họ được ở ngôi biệt thự cũ gần hồ Hoàn Kiếm tuy chỉ dược xử dụng có một căn phòng với một cầu tiêu lối cổ. Ông đã cơi lên một gác xép làm chỗ ngủ cho ông và con trai. “Tối đến họ dẹp bàn ghế vào tường và trải một chiếc chiếu rộng dưới sàn cho bà mẹ, cô chị dâu, cháu gái nhỏ và tôi nằm. Trong khi tôi thao thức vì sắp gập chồng sau hơn hai năm xa cách thì ai cũng ngủ ngon lành”.

     Khi đợi người hướng dẫn đến bằng xe lửa phải mất ba tuần lễ, bà Đảnh ra phố quan sát thấy các nhóm người bán đồ lậu. Cái gì họ cũng có, phần nhiều là các gói nhỏ đường, trà, cà phê, bao thuốc lá và các thỏi chocolat nhỏ đựng trong các túi xách. Bà mua các gói kẹo chocolat vì mang từ Sài Gòn ra không tiện. Họ nói mua gì cũng có trữ tại nhà vả trả tiền xong là hôm sau họ sẽ giao. Người hướng dẫn cho bà đến nhập bọn ngủ dêm để sáng hôm sau ra ga lúc 5 giờ cho kịp chuyến xe lửa Đông Bắc. Người đông như kiến, chen lấn lộn xộn và “tôi cùng bà chiếm được hai chỗ trên bực ngoài toa cho đến sau khi qua nhiều ga xép mới mò vào được bên trong để ngồi xệp xuống sàn tầu đầy rác, đỡ nạn bụi khói và mưa phùn giá lạnh”.    

     Từ trạm xe lửa đi đến vùng Bắc Thái phải dùng xe bò. May thay bà hướng dẫn đã nhanh nhẩu quá giang được một xe chở dầu nhà binh với tiền thù lao nhỏ 20 đồng. Đến ven rừng phải thuê một xe bò tới trại giam qua một con đường gập ghềnh với giá 15 đ một người. Tới cổng trại, một căn nhà lợp tranh thì cán bộ xét giấy và cho hai người một vào ngồi đợi ở một cái bàn nhỏ chữ nhật. Hai mưoi phút sau thân nhân được dẫn ra, yếu ớt, thân hình tiều tụy xác xơ trông thật đau lòng. Cán bộ đứng ở đầu bàn và phải nói to cũng như không được dùng ngoại ngữ. “Tôi không biết được gập anh bao lâu nhưng mục đích tôi là xin phép anh đưa các con trốn khỏi nước. Tôi có bổn phận báo cho anh biết là phải liều lĩnh như tự sát vì chừng 50% đến được bến tự do”. Nhưng làm sao để không cho cán bộ biết?

     “Tôi nghĩ cách nói là mẹ con muốn đi vùng kinh tế mới”, thi anh xúc động hỏi lại, “Bộ chúng không đủ ăn sao”? Bà chậm rãi trả lời, “Chúng muốn làm lại cuộc đời mới và gập lại hai bà gì đã đến đó trước rồi”. Ông Thảo suy nghĩ rồi chợt hiểu là chị và em tôi đã định cư ở Âu Châu từ lâu và dặn dò, “Đừng để cho các con bơ vơ, em phải đi với các con còn quá nhỏ”! “Chúng tôi chuyện trò đủ chuyện Sài Gòn trước đây, nhà cửa, tình trạng gia đình thân nhân nội ngoại và anh không thổ lộ gì về hoàn cảnh của anh và số phận hiện tại”.

     Sau một giờ thì cán bộ thổi còi chấm dứt thăm nuôi. Các tù nhân đứng lên lượm gói quà và sắp hàng về phòng giam. “Chồng tôi ôm tôi và thì thầm, em phải đi với các con và như vậy trong tương lai có thể dễ tìm lại nhau”. Lần thăm nuôi chỉ có bốn người đi thăm khốn khổ. Không một lời phản kháng hay thất vọng. Nước mắt có chảy cũng trong thầm lặng. Nơi đây hy vọng còn ít hơn ở Long Thành. “Rã rời tôi có cảm tưởng như sống những giây phút cuối cùng và tôi không còn biết tôi là ai nữa. Nếu tôi ra đi cùng các con thì rồi đây ai săn sóc anh, và biết có gặp lại nữa không”?

     Chiều về tới Hà Nội, tôi e họ sẽ không cho tôi ghi vé trở về. Cha anh Sơn chở tôi bằng xe đạp ra trạm hàng không. Họ hỏi tôi đủ điều, lý do đi thăm, trú ngụ ở đâu, thấy thủ đô ra sao và đã đi thăm lăng Hồ Chủ Tịch chưa? “Tôi phải vui vẻ tỏ ra mãn nguyện và phải chấp nhận bất cứ cách giả dối nào để về với các con tôi. Tôi đã thành công và được về trên chuyến bay hai ngày sau”. Còn hơn một ngày tôi mướn một xe xích lô đi một vòng quanh Hồ Gươm. Hồ quá nhỏ, nước đen ngòm mà mùi hôi thối xông lên nồng nặc. Không thấy dấu hiệu hư hại vì oanh tạc chỉ có cây cầu Doumer và đôi chút ở một bệnh viện mặc dầu họ tuyên truyền ầm ĩ là bị phi cơ hủy hoại. Tôi đã nói dối ở trạm hàng không. Tôi đã không đi thăm lăng chủ tịch mà chỉ đi xích lô phớt qua. Không có gì đậc sắc, chỉ là một kiến trúc lạc loài bê tông cốt sắt với các cột lạnh lẽo như trong thời cổ. Nhưng nếu tôi vào trong để nhìn thấy con người mà họ cho là thần thánh thì tôi đã ớn lạnh về sự lọc lừa phản bội của ông ta đã đưa nước nhà vào một cuộc chiến tàn khốc, tạo nên mối chia rẽ toàn dân và cả nước”!

     Hà Nội một thành phố cổ kính thì nay đã tiều tụy, không được coi như một bà già mà là một đứa con nít thiếu dinh dưỡng lâu ngày, bụng ỏng, đít eo, chân tay khẳng khiu mang chứng bệnh còm cõi và già nua sớm không phương cứu chữa. “Tôi không muốn những ai đã rời Hà Nội năm 1954 trở lại để thấy sự điêu tàn khắc nghiệt vì tiền của nhân lực đều xung vào chiến tranh. Cha mẹ Sơn cũng như người hướng dẫn tôi đều hình như thổ lộ là họ đã sống qua ngày hướng về miền Nam. Nhưng nay miền Nam đã xụp đổ, thế là hết cả. Cuôc viếng thăm rất có kết quả vì tôi đã nói được với nhà tôi một điều cần thiết. Và tinh thần nhà tôi hình như đã vững hơn, bắt đầu yêu đời hơn và thấy hy vọng”.

         

           Bà Đảnh đã đưa bốn đứa con vượt biển ngày 1 tháng 5 năm 1979 lợi dụng sơ hở vì mải liên hoan ngày lễ. Cả gia đình lênh đênh trên biển cả thì gập một chiếc tầu chờ dầu Na Uy vớt. Vì vậy khi ông Thảo được thả về thì nhà đã mất và phải tạm trú nhà bà chị. Ông bị các đè ép từ các cơ quan công an phường, quận. Không có hộ khẩu nghĩa là không được phiếu mua thực phẩm và các đồ lặt vặt như thuốc đánh răng. Phải luôn luôn trình diện và đẩy  đi vùng kinh tế mới. Nhưng nếu xa Sài Gòn thì làm sao có được tin tức nên ông đã chán nản nghĩ liều đi trốn. Bà Đảnh phải nhắn về xin yên tâm đừng liều mạng vì đã có chương trình bảo lãnh và Cao Ủy tị nạn đã đặt thêm một văn phòng ở Sài Gòn. Bà gửi về các giấy tờ cho nhiều nơi để khỏi thất lạc.

     Cuối cùng, sau nhiều lần chạy chọt khó khăn và nhiêu khê, ông Thảo đã được giấy phép xuất cảnh. Bà Đảnh nói, “Không chối cãi việc Việt Cộng đã trả lại người thân cho chúng tôi. Nhưng họ đã ra sao khi được thả? Một số đông đã chết như anh đội trưởng giúp đỡ  tận tình bạn tù. Anh chết tức tưởi trong tuổi hoa niên của cuộc đời. Qua hành hạ thể xác độc địa nhằm triệt tiêu nhân phẩm, Việt Cộng không tàn phá nổi thể xác nhưng đã để lại trong tâm hồn tù nhân nhiều rạn nứt in hằn. Lập trường chính trị, tín ngưỡng, lòng yêu nước không bao giờ xóa tẩy được”. Bà Đảnh kết luận, “Tôi chấm dứt bằng một câu xúc tích của chồng tôi khi anh đặt chân xuống đất Na Uy”: “Chúng tôi vẫn sống, hy vọng của chúng tôi đã đạt được. Tôi đã có vợ con quanh tôi, hạnh phúc tôi tràn đầy. Từ nay các con tôi được bảo đảm tương lai trên một đất nước cao đẹp, tự do như Na Uy mà chúng tôi coi là miền đất hứa”.

  

Vài cảm nghĩ.- Cộng sản Việt Nam sùng bái Hồ Chí Minh như thánh sống. Ai cũng biết là họ Hồ mạo danh nhóm ái quốc ở Paris khi viết báo Le Paria đã dùng tên chung Nguyễn Ái Quốc (Nguyen le Patriot). Hồ đã từng nộp đơn xin làm việc với Bộ Thuộc Địa rồi đi theo cộng sản Nga để được huấn luyện thành cán bộ Đông Dương Cộng Sản. Khi qua Tầu lại lấy danh tính một người chết để thành Hồ Chí Minh. Không có lấy cái bằng sơ học,  chỉ lặp lại những danh từ Sô Viết rồi Tầu Mao, lợi dụng khí thế ái quốc chống Pháp để đổi Việt Minh thành đảng Lao Động Cộng Sản và hãm hại các người yêu nước cũng như nhiều người trong vụ đấu tố.

     Ông ta đã học thuộc lòng câu “Hồng hơn Chuyên” của Mao nên cũng nói “Trí Thức là Cục Phân” cho nên khi chiếm Sài Gòn chính trị bộ Hà Nội đã bỏ tù các chuyên viên của miền Nam mà huấn luyện mất bao nhiêu thời gian và công của. Hệt như “bước nhẩy vọt” của Tầu Mao trong kế hoạch sản xuất thép tiểu công trong các làng xã phí phạm bao nhiêu nhân lực đưa đến phá sản kinh tế và môi trường. Cho nên ta thấy các Y Khoa Bác Sỹ phải đi quét chợ và chuyên viên kinh tài như ông Đỗ Văn Thảo bị giam cầm trong nhiều năm. Phí phạm chất xám như vậy để cho ba chục năm thống nhất đất nước vẫn lạc hậu. Bây giờ kêu gọi trí thức và chất xám trở về xây dựng lại nước thì thật khôi hài và có tin được chăng?

 

Trần Đỗ Cung

Đông Đã Đến Rồi - Nguyễn Duy Phước

21 Cấu Trúc Đá Kỳ Lạ Nhất Thế Giới - Những Kỳ Quan Thiên Nhiên Khiến Giới Khoa Học Kinh Ngạc!

Một Bằng Hữu Hỏi Về Dầu Ăn - Huỳnh Chiếu Đẳng

 

From: van nguyen <van_ng73@

Date: 10/25/25 4:37 PM (GMT-08:00)

Subject: Re: [quanvenduong] Thưa Thầy 

Thưa Thầy

Trước hết cảm ơn các bài vở trong quanvenduong của thầy rất hửu ích,

Em có câu hỏi: Theo thầy thì Dầu Thực Vật hiện nay bán khắp nơi trong siêu thị nổi tiếng, Costco... gọi chung là Vegetable oil như dầu bông hướng dương, dầu đâu nành.... dùng trong náu nướng ăn có an toàn không thưa thầy? (Olive oil thì an toàn hơn).

Mong được thầy giải thích. Cảm ơn thầy

Kính chúc thầy luôn Vui khỏe

em Kim Vân

HCD :

Cảm ơn Cô đã gửi câu hỏi mà nhiều người cũng muốn biết — nó cũng được nhiều chuyên gia dinh dưỡng quốc tế quan tâm. Tôi xin trình bày theo y học – dinh dưỡng hiện tại (theo các nghiên cứu quốc tế). Lưu ý, các hàng chữ xanh gạch dưới là nguồn tham khảo, click vào đọc chi tiết. Email MTC đã có nhiều lần nói ve6322 chuyện nầy.

1. “Vegetable oil” là gì?

Ở siêu thị Mỹ, “vegetable oil” thường là tên gọi chung cho các loại dầu thực vật tinh luyện, chẳng hạn như:

• dầu đậu nành (soybean oil)
• dầu ngô (corn oil)
• dầu hướng dương (sunflower oil)
• dầu bông (cottonseed oil)
• dầu cải (canola oil)
  Những loại dầu này thường đã qua tinh luyện công nghiệp (refined) để loại bỏ mùi, giữ màu, làm ổn định khi lưu kho và chiên nấu.

2. Những điểm tốt

• Nhiều nghiên cứu cho thấy thay thế chất béo bão hoà (saturated fat) như bơ, mỡ động vật bằng dầu thực vật chứa chất béo không bão hoà (polyunsaturated fat – hoặc monounsaturated) có thể giúp giảm nguy cơ bệnh tim mạch và tử vong do các nguyên nhân tim mạch. Ví dụ: một nghiên cứu cho thấy thay bơ và margarine bằng dầu cải (canola), dầu ngô (corn oil) hoặc dầu ô liu (olive oil) có liên quan tới nguy cơ tử vong thấp hơn. (BioMed Central)
• Các chuyên gia tại Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health cũng cho rằng: “Có rất nhiều bằng chứng cho thấy dầu từ hạt (seed oils) không phải xấu như một số lời đồn; nếu dùng một cách điều độ thì có lợi cho sức khỏe tim mạch và chuyển hóa.” (Johns Hopkins Public Health) (ghi chú: kỷ nghệ mỡ động và bơ sửa tung tin bôi xấu)

Như vậy, nếu Cô dùng dầu thực vật thay cho các chất béo bão hoà như mỡ động vật, bơ, thì theo bằng chứng hiện nay là có lợi hơn.

3. Những lưu ý và hạn chế khi dùng dầu thực vật tinh luyện

Tuy nhiên, “an toàn” không có nghĩa là “không có rủi ro” — có một số điểm quan trọng cần lưu ý:

• Trong khi tinh luyện dầu thực vật thường dùng nhiệt cao, dùng hóa chất, có thể làm mất đi nhiều chất chống oxy hóa và tạo ra các sản phẩm oxy hóa không tốt cho sức khỏe. (Wiley Online Library)
• Khi dầu thực vật tinh luyện bị nấu quá độ, chiên đi chiên lại, có thể sinh ra các hợp chất có hại như aldehyde, gốc tự do – tăng nguy cơ viêm mãn tính và tổn thương mạch máu. (Harvard Health) (ghi chú: Trong các tiệm ăn người ta thường dùng dầu xấu (cho rẻ) và chiên đi chiên lại với lửa cao, nguy hiểm lắm)
• Một số loại dầu “generic vegetable oil” (không rõ nguồn gốc, hỗn hợp nhiều loại) có thể chứa nhiều acid béo omega-6 (linoleic acid) mà nếu dùng quá nhiều so với omega-3 thì có thể thúc đẩy tình trạng viêm. Tuy nhiên, bằng chứng về việc “dầu hạt là độc” không được xác thực rõ. (Harvard Chan School of Public Health)

Như vậy: dầu thực vật vẫn dùng được, nhưng Cô nên chọn và dùng có kiểm soát, không lạm dụng, không dùng quá nhiều chiên rán ở nhiệt rất cao nhiều lần.

4. Về dầu ô liu (olive oil)

• Rất nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng dùng dầu ô liu (đặc biệt loại extra-virgin olive oil) có lợi cho tim mạch: giảm huyết áp, cải thiện mỡ máu, giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ. (PMC)
• Ví dụ: Nghiên cứu lớn cho thấy mỗi 10 g/ngày tăng dầu ô liu có thể giảm ~10% nguy cơ bệnh tim mạch. (BioMed Central)
• Bài viết của Harvard T.H. Chan School of Public Health cũng cho biết: dù không có bằng chứng definitively cho thấy EVOO “nhiều hơn” tinh dầu thường thiết yếu, nhưng nó vẫn có thêm các hợp chất phenol chống oxy hóa mà các loại đã tinh luyện mất đi. (Harvard Health)

→ Như vậy: nếu có điều kiện, Cô nên ưu tiên dầu ô liu nguyên chất (extra-virgin) để dùng trộn salad, xào nhẹ, hoặc dùng thay một phần chất béo trong chế độ ăn.

5. Lời khuyên thực tế
Khi mua “vegetable oil” tại siêu thị, Cô nên đọc nhãn: nguồn từ gì (soybean, sunflower, canola…), đã “refined” hay “cold-pressed/virgin”.

• Dùng dầu thực vật thay mỡ động vật là tốt, nhưng không nên tưởng rằng càng dùng càng tốt — lượng và cách dùng rất quan trọng.
• Tránh dùng dầu đã chiên đi chiên lại nhiều lần, hoặc dùng quá nhiều cho chiên ngập dầu ở nhiệt cao thường xuyên.
• Ưu tiên dầu ô liu nguyên chất khi có thể (trộn, xào nhẹ, chế biến nhiệt vừa phải).
• Kết hợp đa dạng các nguồn mỡ tốt: dầu cá, hạt, quả hạch, quả bơ… để cân bằng omega-3 với omega-6.
• Nhớ rằng dầu vẫn là chất béo — năng lượng cao, nên dù tốt cũng dùng với mức độ hợp lý.
•  

6. Kết luận

Câu trả lời ngắn gọn là: Có, dầu thực vật (“vegetable oil”) hiện nay bán rộng rãi vẫn an toàn sử dụng, và thậm chí có lợi nếu dùng thay cho mỡ bão hoà và dùng đúng cách. Nhưng đồng thời không nên dùng một cách vô tội vạ, đặc biệt là nếu dầu quá tinh luyện, chiên tái, hoặc dùng quá nhiều. Nếu có điều kiện, nên ưu tiên dầu ô liu nguyên chất — vì các nghiên cứu rất tốt về lợi ích tim mạch của nó.

và “nên dùng hạn chế hơn hoặc dùng với lưu ý” —

Bảng tổng hợp các loại dầu

Loại dầu Ưu tiên nên dùng	Thành phần chính / Nhiệt độ nấu khuyên dùng	Gợi ý sử dụng	Lưu ý / Hạn chế
Dầu ô liu nguyên chất (Extra-Virgin Olive Oil)	Nhiều acid béo đơn không bão hòa (MUFA), nhiều chất chống oxy hóa	Trộn salad, xào nhẹ, nấu ở nhiệt vừa phải	Tránh chiên ở nhiệt cực cao quá lâu vì chất chống oxy hóa có thể mất
Dầu quả bơ (Avocado oil)	MUFA cao, điểm khói tương đối cao	Xào, nướng ở nhiệt cao hơn dầu ô liu	Giá hơi cao; vẫn nên dùng với lượng vừa phải
Dầu cải (Canola oil) nguyên chất / ép lạnh (cold-pressed)	PUFA & MUFA tương đối tốt, ít bão hòa	Chiên nhẹ, xào, nấu thông thường	Chọn loại ép lạnh, không chiên đi chiên lại nhiều lần
Dầu từ hạt như: dầu gạo (Rice bran oil), dầu hướng dương loại high-oleic (High-oleic sunflower oil)	Có hỗn hợp MUFA/PUFA tốt, điểm khói cao hơn các loại hạt thông thường	Xào, nấu, chiên vừa phải	Các loại thông thường (non high-oleic) có lượng PUFA rất cao → cần lưu ý chiên ở nhiệt rất cao
Loại dầu Dùng với lưu ý/hạn chế
Dầu hạt “generic vegetable oil” (hỗn hợp dầu từ đậu nành, ngô, bông, hướng dương thường)	Nhiều PUFA (đặc biệt omega-6), tinh luyện công nghiệp	Dùng thay cho mỡ động vật là tốt	Tránh chiên ngập dầu nhiều lần, tránh nhiệt quá cao, chọn loại có thông tin rõ nguồn gốc
Dầu dừa (Coconut oil) & dầu cọ (Palm oil)	Nhiều chất béo bão hòa (SFA)	Dùng rất hạn chế, hoặc dùng cho món đặc biệt	Dùng nhiều dễ tăng LDL cholesterol, tăng nguy cơ bệnh tim mạch
Dầu đã bị chiên lại hoặc tái sử dụng nhiều lần	PUFA bị oxy hóa, tạo các sản phẩm oxy hóa có hại	Cố tránh	Khi dầu bị khói mạnh, màu thay đổi → nên bỏ

 

Ghi chú:

MUFA = Monounsaturated Fatty Acids → Axit béo không bão hòa đơn

• “Mono” = một, nghĩa là trong chuỗi carbon của acid béo có một liên kết đôi (C=C).
• Ví dụ thực phẩm giàu MUFA: dầu ô liu, dầu hạt cải (canola oil), quả bơ, hạnh nhân, hạt điều, đậu phộng.
• Lợi ích: giúp giảm cholesterol “xấu” (LDL), tăng cholesterol “tốt” (HDL), tốt cho tim mạch.

PUFA = Polyunsaturated Fatty Acids → Axit béo không bão hòa đa

• “Poly” = nhiều, tức là có từ hai liên kết đôi trở lên trong chuỗi carbon.
• Có hai nhóm chính:
• Omega-3 (như trong cá hồi, cá thu, hạt lanh, óc chó)
• Omega-6 (như trong dầu hướng dương, dầu ngô, dầu đậu nành)
• Lợi ích: cần thiết cho não, tim, và chức năng tế bào; nhưng nếu Omega-6 quá nhiều so với Omega-3 có thể gây viêm.

Huỳnh Chiếu Đẳng (Quán ven đường)