Tiếng Việt Bây Giờ Lạ Lắm - Đào Thị Ngọc Liên

(Câu chuyện được kể bởi cô giáo Đào Thị Ngọc Liên sống tại Linh Xuân, Saigon, cô là cô giáo đã về hưu được 10 năm.)

Một lần chờ xe buýt, tôi có dịp trò chuyện với một người rất trẻ, ăn mặc lịch sự, tóc hớt ngắn, đeo kính trắng nhìn có vẻ trí thức, áo chemise trắng, tay manchette thắt caravat sọc caro thanh nhã …

Tôi và Anh chàng này lại đi cùng tuyến đường, lên xe ngồi cạnh nhau.

Qua giới thiệu tôi được biết anh này là sinh viên vừa tốt nghiệp khoa ngữ văn trường Đại học nhân văn, hiện anh được giữ lại trường làm trợ giảng cho các buổi dạy sinh viên… Chắc chưa tới 25 tuổi

Tôi cũng tự giới thiệu mình là giáo viên đã về hưu gần 10 năm, và tôi có nhiều thắc mắc muốn hỏi, mà không biết hỏi ai, may mắn gặp được anh bạn trẻ này, tôi liền xin được trò chuyện, anh chàng rất nhiệt tình và lễ phép, tôi bắt đầu thẩm vấn:

- Con ơi, cô thấy tiếng Việt ngày xưa phong phú và cách ghép từ theo luật quy định, có phương pháp rõ ràng, sao tiếng Việt bây giờ nó nghèo nàn và thô thiển quá con. Thằng nhỏ mắt sáng lên, nhanh nhẹn đáp:

- Cô nêu ví dụ cụ thể đi cô! Nếu con biết con sẽ giải thích cho cô rõ

Cô rất vui, cảm ơn con… Tôi mạnh dạn đặt câu hỏi :

- Ngày xưa cô có:

Từ thịnh soạn, linh đình. . . Để nói về một bữa ăn, bữa tiệc.

Từ tráng lệ, nguy nga . . . Để nói về ngôi nhà hay biệt thự đẹp.

Từ lộng lẫy, sang trọng . . . Để nói về cách ăn mặc, những đồ vật, xe cộ …

Ngày nay người ta chỉ xài có một từ : “HOÀNH TRÁNG” thí dụ:

Bữa tiệc hoành tráng. Biệt thự hoành tráng. Cái xe hơi hoành tráng. Là xong, không phải chọn lựa từ cho thích hợp . . . Như vậy có phải làm cho tiếng Việt mình ngày càng nghèo nàn, thô thiển quá không ?

Mà Hoành tráng là cái gì ? Từ này không có trong từ điển tiếng Việt. Thằng nhỏ còn chưa kịp trả lời, bà già là tôi bồi thêm: Cô xem trên Tivi những game show, các giám khảo nghe và bình luận về giọng ca của thí sinh nào đó, họ nói:

“Giọng ca đẹp”. Cô rất khó chịu vì giọng ca mà đẹp là sao? Họ lặp đi lặp lại nhiều lần, mà nhiều giám khảo sử dụng từ đẹp cho một giọng ca . . . Là sao? Thay vì nói một giọng ca truyền cảm, giọng ca trầm ấm, giọng ca du dương, hay trong trẻo . . .

Vẫn là xướng ngôn viên trên Tivi đọc tin tức họ nói: Nào là đinh tặc, cát tặc, lâm tặc, hải tặc, không tặc, cáp tặc . . . Họ đọc một cách hồn nhiên, Cô nghe mà . . . Muốn khóc cho tiếng Việt thời nay.

Những từ như: động não, manh động, trẻ em hòa nhập . . . Được nghe rất bình thường. Cô đồng ý là từ ngữ có ngày sinh, nó xuất hiện theo thời. Và nó cũng có ngày mất do người ta quên không sử dụng nữa thì nó mất do không còn thấy xuất hiện nữa.

Thằng nhỏ ngồi nghe mà không nói được câu nào, nó nhìn tôi có vẻ gì khó hiểu, một lúc sau nó mới mở lời: Cô ơi, để con về trao đổi lại với Thầy con, mong hôm khác gặp lại cô.

Cuối cùng, thằng nhỏ xuống xe và đi như trốn chạy! Tội nghiệp quá! Thiệt tình thì bà già rất muốn biết tại sao Tiếng Việt ngày nay trở nên nghèo nàn như vậy thôi, vì không ai nhìn thấy hay do người ta luôn bị cuốn hút vào đời sống Công nghệ thông tin rồi quên mất

Học trò của tôi tới nhà thăm, làm bánh cho tụi nó ăn, vừa ăn, tụi nó vừa xuýt xoa:

- Bánh cô làm hơi bị ngon! Ngon mà sao bị? Học ở đâu ra nữa??

Bà già tôi bắt đầu giảng cho nghe một bài… Tụi nó mở mắt nhìn mà không nói, chắc là do thói quen . . .

Thế nhưng . . . Có lẽ mình đã hết thời rồi, sắp lên núi mà cứ muốn ở lại nơi này…

Lớp trẻ ngày nay khi nghe được những câu chuyện này, chắc hẳn chúng sẽ khá ngạc nhiên. Bởi chúng được học trong trường rằng Tiếng Việt của chúng ta giàu và đẹp nhưng thực tế chúng không thể hiểu được Tiếng Việt giàu và đẹp như thế nào, bởi nền giáo dục ngày nay đang ngày càng bị cách khai với cội nguồn lịch sử xa xưa (ý tôi là thời chữ Hán chữ Nôm). Bọn nhỏ không hề biết về nguồn gốc của ngôn ngữ mà mình đang sử dụng, những vẻ đẹp truyền thống đang ngày càng mất dần mà thay vào đó là những thứ công nghệ thông tin thời nay, khiến con người ngày càng phóng túng, muốn sao làm vậy, thích gì nói đấy. Bạn đừng coi thường mấy thứ công cụ công nghệ ngày nay, nếu không kiểm soát được bản thân thì chúng có thể hủy hoại tiền đồ của một con người đấy!

𝑸𝒖𝒂̉ 𝒍𝒂̀ đ𝒂́𝒏𝒈 𝒃𝒖𝒐̂̀𝒏, 𝒃𝒐̛̉𝒊 𝒙𝒖̛𝒂 𝒏𝒂𝒚 𝒄𝒉𝒖́𝒏𝒈 𝒕𝒂 𝒗𝒂̂̃𝒏 𝒕𝒖̛̣ 𝒉𝒂̀𝒐 𝒙𝒖̛𝒏𝒈 𝒍𝒂̀ 𝒄𝒐𝒏 𝒍𝒂̣𝒄 𝒄𝒉𝒂́𝒖 𝒉𝒐̂̀𝒏𝒈, 𝒏𝒉𝒖̛𝒏𝒈 𝒉𝒂̃𝒚 𝒙𝒆𝒎 𝒄𝒂́𝒄𝒉 𝒄𝒖̛ 𝒙𝒖̛̉ 𝒄𝒖̉𝒂 𝒄𝒐𝒏 𝒏𝒈𝒖̛𝒐̛̀𝒊 𝒕𝒉𝒐̛̀𝒊 𝒏𝒂𝒚, 𝒅𝒖̀𝒏𝒈 𝒕𝒖̛̀ 𝒎𝒂̀ 𝒌𝒉𝒐̂𝒏𝒈 𝒃𝒊𝒆̂́𝒕 𝒏𝒈𝒉𝒊̃𝒂, 𝒍𝒖𝒐̂𝒏 𝒕𝒉𝒊́𝒄𝒉 𝒏𝒐́𝒊 𝒑𝒉𝒐́𝒏𝒈 đ𝒂̣𝒊 𝒉𝒐𝒂̀𝒏𝒉 𝒕𝒓𝒂́𝒏𝒈, 𝒕𝒉𝒐̂̉𝒊 𝒑𝒉𝒐̂̀𝒏𝒈 𝒔𝒖̛̣ 𝒗𝒊𝒆̣̂𝒄, 𝒅𝒖̀𝒏𝒈 𝒏𝒈𝒐̂𝒏 𝒕𝒖̛̀ đ𝒆̂̉ 𝒙𝒂̉𝒐 𝒃𝒊𝒆̣̂𝒏 𝒄𝒉𝒐 𝒍𝒐̛̀𝒊 𝒏𝒐́𝒊 𝒅𝒐̂́𝒊. 𝑽𝒂̣̂𝒚 𝒎𝒂̀ 𝒎𝒂̣̆𝒕 𝒌𝒉𝒐̂𝒏𝒈 𝒉𝒆̂̀ đ𝒐̂̉𝒊 𝒔𝒂̆́𝒄, đ𝒂́𝒏𝒈 𝒃𝒖𝒐̂̀𝒏 𝒉𝒐̛𝒏 𝒏𝒈𝒖̛𝒐̛̀𝒊 𝒕𝒂 𝒄𝒐̀𝒏 𝒄𝒉𝒐 𝒓𝒂̆̀𝒏𝒈 đ𝒂̂𝒚 𝒍𝒂̀ 𝒃𝒂̉𝒏 𝒏𝒂̆𝒏𝒈 𝒃𝒂̉𝒏 𝒔𝒖̛̣.

Nếu cứ phát triển tiếp thì sẽ thế nào đây? Bạn có biết rằng lời nói của một người chính là phản ánh nội tâm bên trong của người ấy, không cải biến lời nói thì sao cải biến được tâm, không cải biến tâm thì sao cải biến được lời nói. Hai điều này là đệ nhất tính với nhau, vậy mới nói một người mà không chú ý lời ăn tiếng nói của mình thì đã nguy hiểm lắm rồi!

𝐶𝑢𝑜̂́𝑖 𝑐𝑢̀𝑛𝑔, 𝑛𝑒̂́𝑢 𝑚𝑢𝑜̂́𝑛 𝑡ℎ𝑎𝑦 đ𝑜̂̉𝑖 𝑡𝑎̂́𝑡 𝑐𝑎̉ 𝑛𝑔𝑢̛𝑜̛̀𝑖 𝑡𝑎 𝑐ℎ𝑖̉ 𝑐𝑜́ 𝑡ℎ𝑒̂̉ 𝑡𝑖̀𝑚 𝑣𝑒̂̀ 𝑡𝑟𝑢𝑦𝑒̂̀𝑛 𝑡ℎ𝑜̂́𝑛𝑔, 𝑡𝑢 𝑑𝑢̛𝑜̛̃𝑛𝑔 𝑙𝑜̛̀𝑖 𝑛𝑜́𝑖, 𝑡𝑢 𝑑𝑢̛𝑜̛̃𝑛𝑔 𝑏𝑎̉𝑛 𝑡ℎ𝑎̂𝑛 𝑣𝑎̀ 𝑡𝑢 𝑑𝑢̛𝑜̛̃𝑛𝑔 𝑛𝑔𝑎𝑦 𝑐𝑎̉ 𝑦́ 𝑛𝑖𝑒̣̂𝑚 𝑡𝑟𝑜𝑛𝑔 đ𝑎̂̀𝑢 𝑛𝑎̃𝑜, 𝑐𝑜́ 𝑛ℎ𝑢̛ 𝑣𝑎̣̂𝑦 𝑐𝑜𝑛 𝑛𝑔𝑢̛𝑜̛̀𝑖 𝑚𝑜̛́𝑖 𝑐𝑜́ 𝑡ℎ𝑒̂̉ 𝑐𝑜́ 𝑡𝑢̛𝑜̛𝑛𝑔 𝑙𝑎𝑖 𝑡𝑜̂́𝑡 đ𝑒̣𝑝.

ᑎGᑌồᑎ: ĐàO Tᕼị ᑎGọᑕ ᒪIêᑎ