Con người có lòng nhân, nhưng một khi
con người đánh mất lòng nhân, con người sẽ trở thành kẻ độc ác. Sự độc ác của
con người, loài vật không thể sánh bằng.
Nhân ngày “Lễ Tạ Ơn” người viết muốn lạm bàn vài điều liên quan đến chuyện ơn nghĩa giữa con người với nhau. Trong cuộc sống hằng ngày, người ta thấy thiện hạ phản bội nhau hà rầm. Chuyện lấy oán trả ơn, đầy dẩy ra đó. Người với người ở gần mà còn phản bội nhau, còn cư xử với nhau tàn tệ như thế, “Ông Trời” hay “Thiên Chúa”, hoặc “Ngọc Hoàng Thượng Đế” của họ, nhằm nhò gì đối với họ. Tôi dám nói mà không sợ sai: Những kẻ bội ơn người không thể biết ơn Trời.
Có người than phiền là thời đại ngày
nay con người sống ích kỷ lắm. Thiên hạ chỉ lo cho cái thân của mình, còn “ai sống
chết mặc bây”. Họ cũng lý luận rằng, “Xã hội ngày nay là như vậy đó, không ai
có thể trách ai ích kỷ bởi vì khi thi ân cho thiên hạ, người ta không đền ơn đã
đành, nhưng lại còn đem lòng phản phúc và oán hờn người làm ơn cho mình. Có ai
còn dám thi ân người nữa đây?”
Đối với người viết bài này, thời nào
cũng có người tốt kẻ xấu. Ở đâu cũng có người tử tế và đứa gian manh. Chỗ nào
cũng có thành phần biết ơn và đồ vô ơn hay kẻ phản phúc. Xã hội mà, con người yếu
đuối, bất toàn mà, làm gì có chuyện ai cũng tốt lành như nhau.
Hầu hết những kẻ gian manh thường nói
điều nhân nghĩa trên môi miệng. Có nhiều bằng chứng cho thấy những ai thọ ơn
người khác mà vội vàng “trả ơn” chừng nào, sự quên ơn đến với họ càng nhanh hơn
chừng ấy. Trong chính trị, những tay có đầu óc gian tà thường lấy huy chương, bằng
khen ra để tấp nập “ghi công” người, nhưng khi cần loại trừ ai, chúng không từ
bỏ bất cứ một thủ đoạn tàn độc hay hèn hạ nào theo kiểu “lấy cứu cánh biện minh
cho phương tiện”.
Không chỉ riêng bọn vô thần hay độc tài
mà ngay trong những người nhận mình là “hữu thần”, “trí thức” hay “tu sĩ”, cũng
có khối đứa không thiếu tâm địa phản phúc y như bọn vô thần gian ác. Mới ngày
nào chúng chỉ có cái quần xà lỏn, trông rất dễ thương, nhưng khi đã thành danh,
chúng quay lại hãm hại chính những người ân của chúng. Những hành động “lấy oán
trả ơn” đã khiến cho những người tử tế phải lắc đầu ngao ngán. Thật ra, Thánh
Kinh cũng đã khuyến cáo về thời kỳ sau rốt. Đó là thời kỳ mà không thiếu kẻ “Thù
người lành và lường thầy phản bạn…” (II Ti-mô-thê 3:3-4).
Người đời có câu, “Cứu vật, vật trả ơn;
cứu nhơn, nhơn trả oán”. Có người đem những hình ảnh loài vật trả ơn con người
để so sánh với thái độ vô ơn của người này đối với kẻ khác. Họ kết luận rằng
“loài vật biết ơn hơn loài người.” Thực tế, không phải như vậy đâu. Cứ thí dụ về
con chó thôi, người ta cho rằng trong các loài vật, con chó là con vật trung
thành với chủ nhất. Họ cho rằng chó ít khi phản chủ, còn con người, thường phản
chủ. Thật sự, chưa có một thống kê hay một bằng chứng gì để chứng minh rằng lời
xác quyết này đúng hay sai. Thực chất, con chó không khôn hơn con người. Loài
người có tri thức nên thường biết phải biết quấy. Loài chó, ngoài những con chó
điên ra, những con còn lại luôn trung thành với chủ vô điều kiện theo phản ứng
tự nhiên của chúng. Việc so sánh này có vẻ không ổn bởi vì chó là chó, mà người
là người. Chó có thể cắn càng, hay tấn công phe nghịch để tự vệ, nhưng chó
không nghĩ ra được những chiêu thức hại người một cách tàn độc. Chó không thể
nghĩ ra cách giết hại đồng bào hay đồng loại hằng loạt. Chó không biết cách hãm
hại chủ của chúng theo kiểu hết sức nhẫn tâm hoặc đến mức kinh hoàng mà con người
sử dụng để hãm hại nhau.
Con người có lòng nhân, nhưng một khi
con người đánh mất lòng nhân, con người sẽ trở thành kẻ độc ác. Sự độc ác của
con người, loài vật không thể sánh bằng. Con người không chỉ độc ác qua hành động
mà còn bằng lời nói dối trá nữa. Chỉ có con người mới có khả năng nói trắng
thành đen, đen thành trắng, chứ loài vật không có khả năng này. Kinh Thánh đã
xác định, “Lòng người ta là dối trá hơn mọi vật, và rất là xấu xa: ai có thể biết
được?” (Giê-rê-mi 17:9).
Tôi không biết rõ cái câu “Làm ơn mắc
oán” có tự bao giờ? Tôi thấy người đời thường than vãn là làm ơn mắc oán khi họ
bị người khác “trả ơn” bằng những lời nói hay hành động theo kiểu vô ơn. Tàn tệ
hơn nữa khi có kẻ còn quay lại đặt điều nói xấu, nói sau lưng, hay vô cớ hãm hại
người ơn. Dù vậy, người Âu-Mỹ cũng nói, “Nếu bạn làm điều thiện, có thể người
ta sẽ cho là bạn làm vì tư lợi, nhưng dù sao, cũng hãy làm điều thiện.” (If you
do good, people will accuse you of selfish ulterior motives. Do good anyway)
Thành ngữ Việt Nam có câu, “Thi ơn bất
cầu báo”. Cũng có người nói, “Nếu bạn muốn sống đời hạnh phúc, đừng nhớ những
gì đã cho và chớ quên những gì bạn nhận từ người khác.” Triết lý sống này tôi
thấy hợp lý. Nếu chúng ta không chịu quên những gì mình cho người này, còn thì
giờ đâu mà nhớ ơn người kia, hoặc mình sẽ “đau khổ” vì gặp phải kẻ vô ơn. Đành
rằng người ban ơn không cần báo đáp, nhưng kẻ thọ ơn cũng phải biết ơn người, mới
phải. Ngoài ra có một điều tôi dám cho là “chắc ăn như bắp” đó là: Đối với một
số người, trong mười lần giao tiếp, chúng ta có thể bày tỏ lòng nhân ái bằng
cách giúp đỡ họ được chín lần, nhưng chỉ cần một lần nào đó chúng ta không giúp
họ được, họ liền tỏ ra oán hận chúng ta.
Trong xã hội, kẻ vô ơn tuy nhiều, nhưng
người biết ơn cũng không phải là ít. Cá nhân tôi từng bị những kẻ từng thọ ơn
tôi quay lại “đâm sau lưng” tôi bằng những “nhát dao” chí tử. Tạ ơn Chúa, tôi vẫn
là tôi và tôi vẫn bình an. Có người biết chuyện hỏi tôi là những lần bị phản bội
hay bị “đâm sau lưng” như thế tôi có đau và có giận không? Tôi trả lời với họ rằng,
tôi đâu phải là Thánh mà không đau, không giận. Tôi có đau nhưng rồi cũng hết
đau. Tôi có giận nhưng rồi cũng hết giận. Nhiều khi ngồi suy nghĩ lại tôi thấy
tội nghiệp cho những kẻ phản bội tôi. Tôi nói thật chứ không phải cố nói giọng
đạo đức, thiêng liêng gì ở đây bởi vì thà tôi là người bị phản bội, hơn là trở
thành kẻ bội phản.
Trong cuộc sống người ta thấy không ít
người hết sức vô cảm. Nhìn người khác bị nạn, bị hà hiếp, bị “vu oan, giá họa”,
nhưng họ lại tỏ ra bàng quan, không muốn can thiệp. Đối với thành phần này, họ
lý luận rằng có giúp người, rồi người cũng phản bội thôi. Để hóa giải suy nghĩ
yếm thế này, người Mỹ có câu “People really need help but may attack you if you
do help them. Help people anyway”. Tạm dịch: (Người ta hết sức cần sự giúp đỡ của
bạn đó, nhưng rồi người ta cũng có thể phản bội bạn dễ dàng. Dù vậy, cứ giúp đỡ
mọi người.)
Đừng ngại ban ơn bởi vì nếu ở đâu có loại
gian ác như Bàng Quyên, ở đó cũng sẽ có người hiền như Tôn Tẩn. Ở đâu có đứa
hèn hạ, ác ôn như Lý Thông, ở đó cũng có người tốt như Thạch Sanh. Ở đâu có bọn
gian ác, bất lương, hay đê tiện, nơi đó cũng còn thiếu gì người chân chính.
Chúng ta chớ nên “mệt mỏi” làm điều thiện. Chúng ta hãy tránh xa những kẻ có
hành động lấy oán trả ơn. Khi chúng ta chọn làm điều thiện, đương nhiên sẽ nghịch
lại bọn gian tà và chắc chắn chúng nó sẽ tìm cách hãm hại mình. Dù vậy, đừng e
ngại giúp đỡ người cần giúp đỡ. Cứ tiếp tục “làm ơn” và đừng bao giờ ngại “mắc
oán”.
No comments:
Post a Comment