Thursday, July 31, 2025

Albert Schweitzer


Ông đã cứu sống hơn 60.000 người bệnh,

Có người từng gọi ông là "thiên tài lớn nhất Châu Âu".

Nhưng ông chọn sống trong một túp lều giữa rừng rậm Châu Phi.

Không điện. Không nước sạch. Không giường bệnh.

Chỉ có lòng trắc ẩn – và hai bàn tay biết cứu người.

Alsace, năm 1905.

Albert Schweitzer – 30 tuổi.

Giáo sư triết học, thần học, nhạc sĩ organ kiệt xuất, đang ở đỉnh cao danh vọng tại châu Âu.


Một ngày, ông đọc được lời kêu gọi giúp đỡ y tế cho người nghèo ở lục địa đen.

Không ai buộc ông phải làm gì.

Nhưng trong ông trỗi dậy một tiếng gọi — không thể phớt lờ: 

“Trong khi tôi sống sung túc ở đây, hàng triệu người đang chết vì những căn bệnh có thể phòng ngừa.”

Và thế là, ông bắt đầu học y – từ đầu.

Ban ngày là bác sĩ nội trú. Ban đêm vẫn biểu diễn organ kiếm tiền cho dự án.

Mất 7 năm để có bằng bác sĩ.


Năm 1913, Albert và vợ rời Châu Âu, đến Lambaréné, một làng hẻo lánh ở Gabon – Trung Phi.

Không bệnh viện. Không thuốc men. Không bác sĩ nào từng đến.

Ông dựng nên phòng khám đầu tiên bằng gỗ và bùn đất.

Một chiếc bàn dài làm giường mổ.

Một vali nhỏ đựng hết thuốc men.

Bệnh nhân đến từng người — rồi từng trăm người.

Có người đi bộ năm ngày liền mới đến được chỗ ông.

Có ngày, ông khám tới 200 người.

Không phân biệt da màu, tôn giáo, hay có tiền hay không.

Ai cũng được chữa. 

Trong chiến tranh thế giới, ông bị bắt làm tù binh vì là người Đức.

Nhưng ngay khi được tự do, ông… quay lại Châu Phi.

Lần nữa. Rồi lần nữa.

Cả cuộc đời ông gắn với Lambaréné. 

Năm 1952, ông nhận Giải Nobel Hòa Bình, với số tiền thưởng, ông… xây thêm khu nhà cho bệnh nhân phong.

Đến khi qua đời năm 1965, ông đã cứu sống hơn 60.000 người bệnh, và truyền cảm hứng cho hàng triệu con người trên khắp thế giới.


Nhưng di sản của ông không chỉ là bệnh viện, hay giải thưởng.

Mà là lòng tin rằng:

👉 Một người – chỉ một người – vẫn có thể tạo nên khác biệt.

Dù đứng giữa khu rừng.

Dù không có gì ngoài một trái tim không chịu quay lưng lại.

Tổ chức Albert Schweitzer Hospital tại Gabon vẫn còn hoạt động đến ngày nay.

Tiếp tục sứ mệnh của một bác sĩ đã từ bỏ ánh đèn sân khấu, để chữa lành trong bóng tối.


❤️ Có nhng người thay đổi thế gii, không bng din văn, mà bng thuc kháng sinh.

Không bằng quyền lực, mà bằng bàn tay dịu dàng đặt lên vết thương.

Albert Schweitzer là một người như thế.


Cre: Doctor podcast

 

Tình Già - Thái Quốc Mưu


Thời trai trẻ, tôi thấy nhiều ông bà già, đã già gần sụm bánh chè mà vẫn còn lấy nhau. Tôi vừa ngạc nhiên, vừa nực cười, tự nghĩ “già rồi còn làm ăn” gì được nữa mà bày đặt yêu đương!” Tôi đem ý nghĩ ấy nói với Ngoại tôi, lúc ấy bà gần bảy mươi. Ngoại tôi nói: “Cháu hổng biết, chớ chuyện tình yêu thì người nào đầu gối còn có máu thì còn muốn yêu và muốn được yêu.” Cách nay vài năm, tôi gặp người bạn vong niên, một nhà thơ lừng lẫy, tuổi gần chín chục, ông có người yêu ngoài sáu chục, tôi lại hỏi: “Anh già rồi còn gì nữa đâu mà yêu với yết?” Ông bạn tôi cười hồn nhiên, đáp: “Ở tuổi nào mà có người đề mình yêu và được người yêu mà không thích anh?”

Hồi đó, nghe Ngoại nói, tôi không phản đối, nhưng không tránh được tức cười thầm. Tôi muốn hỏi: “ông Ngọai mất lâu rồi, bà Ngoại có muốn yêu ai nữa không?” Nghĩ là vậy, nhưng tôi chẳng có gan đồng nên không dám hỏi.


Bây giờ tôi đã sáu lăm, có mười đứa con, với đàn cháu nội, ngoại gần bốn mươi đứa. Tôi đến Mỹ, vừa mười sáu năm. Tôi nhớ rõ như vậy là năm tôi đến Mỹ cũng là năm bà Nội bà Ngoại lũ cháu qua đời. Tôi quạnh quẽ từ đó. Ở vào cái tuổi xấp xỉ năm mươi mà “mồ côi”, lại mồ côi vợ trên cái xứ dư thừa vật chất, nhiều cám dỗ nầy. Lòng tôi rất khó chịu và phải tranh đấu thường xuyên trước sự cám dỗ quái ác kia.

Tôi chịu đựng như vậy gần tám, chín năm. Thời gian ấy là một chuỗi dài đáng kinh sợ cho một con người còn sung mãn về thể lực, nhưng lại thiếu thốn về tình cảm. Một thứ tình cảm đòi hỏi phải được đáp ứng từ một người không cùng giới tính.

Như mọi sự vật, sức chịu đựng trong lòng tôi cũng có giới hạn. Một hôm lòng khao khát trong tôi phát hiện ra nhược điểm của biên giới đó, nó len lỏi chui ra ngoài và chẳng đặng đừng, tôi quyết định đăng báo tìm bạn bốn phương, với hi vọng tìm được người bạn già cùng cảnh ngộ sớm hôm tâm sự cho đỡ buồn. Nếu có thể cùng tiến tới để hủ hỉ bên nhau.

Sau khi viết nội dung lời rao tìm bạn, gởi cho tờ tạp chí địa phương. Trở vào phòng, lòng tôi cảm thấy vui vui, đứng trước gương ngắm nghía, tôi thấy vóc dáng mình cũng còn “ngon lành ra phết”, gương mặt cũng đầy đặn, mái tóc vẫn tiêu nhiều hơn muối, râu ria nhẵn nhụi, chung chung cũng còn tí “có lý với đời”. Tôi mỉm cười rồi chợt giật mình, cái hàm răng chỉ còn hơn mười cái. Tôi nghĩ, mình phải làm lại hàm răng. Thế là sáng hôm sau, tôi đi tìm một ông nha sĩ.

Ngày tạp chí Kiến Thức Phổ Thông Dân Việt phát hành, đúng vào ngày hẹn tôi đến phòng mạch nha sĩ, nên quên phức nó đi. Khi về, tôi vừa bước vào nhà thấy trên chiếc sofa đôi ở phòng khách, vợ chồng thằng con Út đang ngồi bên nhau. Đứa cháu nội ba tuổi chạy tới chạy lui bên cha mẹ nó. Thấy tôi, chúng nhìn tôi rồi ngó nhau tủm tỉm cười có vẻ khác lạ. Tôi làm như không quan tâm định bước vào phòng thì vợ thằng Út nói:

– Thưa Ba, có tờ Dân Việt mới nè ba!

Trong khi tôi đưa tay lấy cuốn tạp chí từ tay con dâu Út thì thằng chồng nó nhìn tôi cười, nói:

– Con đọc thấy lời rao tìm bạn của Ba, nhưng con nghĩ Ba viết như vậy chưa đủ.

Tôi mở tờ báo, chọn mục “Tìm bạn bốn phương”, dò lời rao của mình, đọc nhẩm: “Đàn ông 65 tuổi, góa vợ 16 năm. Hiện đang sống với người con Út. Kinh tế, tài chính trung bình. Tìm bạn gái cùng lứa tuổi, cùng hoàn cảnh. Nếu hợp sẽ tiến xa hơn. Thư về…”

Đọc xong, tôi nhìn nó, hỏi:

– Ba đăng như vậy là đủ rồi. Con nói thiếu là thiếu chỗ nào?

Trong khi thằng con Út tôi cười ngặt nghẽo, thì vợ nó vừa cười vừa đáp thay chồng:

– Hồi nãy, đọc báo thấy Ba rao tìm bạn, ảnh nói với con, sao Ba không ghi thêm câu “Để ngắm nhau trong lúc vui và khi chết có thêm người khóc!”

Tôi bật cười vì lời châm chọc của tụi nó. Và tôi chợt nghĩ, cái tư tưởng của thằng Út nhà tôi, “để ngắm khi vui và…” Sao mà nó giống hệt với cái ý của tôi gần năm mươi năm về trước, “già rồi còn làm ăn gì được mà bày đặt…”

Tôi không nhớ rõ bao lâu, dường như hai tuần sau thì phải, tôi nhận được bốn lá thư của “những người bạn gái cùng cảnh ngộ như tôi”. Trong đó có một lá đáng chú ý nhất, tôi đọc đi đọc lại nhiều lần. Người đẹp viết:

“Ngày..

Kính gởi ông,

“Hân hạnh biết ông qua mục “tìm bạn bốn phương”. Lần đầu tiên đặt bút viết cho một người không quen biết, tôi cảm thấy e ngại thế nào ấy. Sở dĩ bức thư nầy gởi đến ông vì tôi muốn được giao thiệp với ông để trao đổi tâm tư và học hỏi thêm những điều hay, ý đẹp của bốn phương. Hy vọng thư tôi đến sẽ đem lại cho ông một niềm vui nho nhỏ và ông sẽ hồi âm với tất cả lòng chân thành.

Mặc dầu chưa được biết ông lần nào, nhưng tôi hy vọng ông sẽ là người bạn tốt của tôi sau nầy. Tôi không ao ước gì hơn là có được một người bạn tri kỷ cùng chung lý tưởng, hiền lành, thành thật để dìu nhau trên bước đường đời còn lại trên mảnh đất tha hương. Ngoài ra, tôi không ước gì hơn nữa. Vì suốt đời tôi đã trải qua nhiều đau khổ đắng cay nên mãi đến bây giờ vẫn cô đơn buồn chán.

Tôi nghĩ tiền tài, danh vọng không bao giờ đem lại hạnh phúc lâu dài mà chỉ có sự chân thật mới đem lại cho chúng ta một tình bạn cao đẹp đáng quý trọng mà thôi. Riêng tôi, với những tánh tình sẵn có của một người phụ nữ Á Đông thuần túy hiền lành, đảm đang và chung thủy, hy vọng sẽ được làm người bạn gái của ông sau nầy và mãi mãi…

Tôi là cựu nữ sinh trường trung học Gia Long ngày xưa, sau khi tốt nghiệp đại học, lập gia đình với một thương gia xuất nhập cảng và đã tan vỡ từ năm 1974, vì không chịu đựng được sự đau khổ triền miên của ông chồng hào hoa, nhiều nhân tình…

Tôi và các con qua Mỹ theo diện đoàn tụ gia đình do người chị ruột bảo lãnh trên 25 năm nay. Hiện các con tôi đã thành tài và có sự nghiệp, lập gia đình, nhà cửa khang trang. Tôi không còn lo lắng gì cho chúng nữa. Duy có một điều là tôi vẫn còn cô đơn và buồn chán vì từ trước đến nay, tôi chưa hề tìm được bạn tri kỷ như tôi đã từng ao ước. Cái ao ước nhỏ bé có được một người bạn đời chân thật, chỉ thế thôi ông ạ!

Đó là sự thật của lòng tôi. Tôi không dám viết gì nhiều hơn sợ làm phiền ông chăng? Vả lại, việc làm đầu tiên bao giờ cũng khó, khi ta chưa biết đường đi nước bước của nó. Dù sao tôi cũng rất mong nhận được thư ông một ngày gần đây để chúng ta có dịp hàn huyên cùng nhau trong những lúc cô đơn buồn thảm…

Xin phép ông cho tôi dừng bút. Hẹn những cánh thư sau sẽ dài và vui vẻ hơn.

Thành thật chúc ông nhiều may mắn trên đường đời.

Người bạn mới của ông

Trần Ngọc Lan Hương”


Tôi đọc đi đọc lại lá thư nhiều lần. Nội dung của nó làm tôi thích thú. Người đẹp trong trang thư có những đặc điểm tương đồng về học lực, hoàn cảnh, cô đơn… và nhất là cũng mong có một người bạn thành thật để chia sẻ vui buồn… cũng như tôi. Tôi “chấm” ngay người đẹp có cái tên đẹp đẽ nầy.

Tôi vào phòng, khóa cửa, tránh sự quấy phá từ thằng cháu nội. Tôi viết thư cho người đẹp mới quen. Vì muốn trải tâm tư qua trang giấy, tìm lại chút dư âm của thời trước bục giảng đại học. Tuy già nhưng chúng tôi cũng biết lãng mạn chứ bộ! Tình yêu không phân biệt tuổi tác nên ở bất cứ lứa tuổi nào cũng nôn nao, rạo rực như nhau.

Chúng tôi thỏa thuận không phone mà chỉ thư cho nhau. Hệ thống bưu điện ở Hoa Kỳ làm cho cả hai chúng tôi rất hài lòng. Mỗi xế chiều chúng tôi được thư nhau. Thư đi thư lại chừng hơn tháng, tình cảm biểu hiện, rõ nét qua từng cánh thư. Chúng tôi gởi ảnh cho nhau. Khi gởi tấm ảnh đến “cô Cử” gần bốn mươi năm về trước, tôi cẩn thận chọn một tấm ảnh vừa ý nhất, “bô trai” nhất rồi cặm cụi viết vào đó, “Trao Lan Hương, người đem đến cho anh nguồn vui và hạnh phúc.”

Đối lại, tôi cũng nhận được tấm ảnh của người thương. Trong ảnh, dưới lăng kính lúp, tôi thấy người phụ nữ xinh đẹp, tuổi trên dưới năm mươi, mặc thời trang, mái tóc dài chảy xuống ngập bờ lưng, kiểu tóc gợi nhớ giảng đường đại học xa xưa. Trong ảnh, người đẹp đứng trên lan can nhà.

Tôi rất thích thú vì ước vọng của mình đã đạt thành. Tôi viết thư cho nàng, hẹn ngày gặp mặt. Hôm sau, tôi nhận được hồi đáp. Nàng viết:

“Anh của em,

Không gì vui sướng bằng khi nhận được thư anh. Hương mong anh từng giờ đó! Anh biết không anh?

Đã lâu lắm rồi trên ba chục năm nay, Hương chưa bao giờ biết mong đợi ai mà bây giờ Hương đang mong chờ anh, chứng tỏ tình Hương đối với anh như thế nào. Anh ơi, Hương hồi hộp quá..!

Theo ý anh, Hương quyết định chọn ngày… chúng mình gặp nhau. Hương sẽ dành trọn vẹn ngày ấy bên anh.

Nhớ anh nhé, giờ ấy, ngày ấy nha anh!

Đêm về anh ngủ, mộng nhớ em nha!

Hôn nhiều,

Lan Hương của anh.”


Đọc thư xong, tôi thấy lòng rộn ràng khôn tả. Nói ra sợ lũ trẻ chúng cười, chẳng hiểu sao lòng tôi lúc bấy giờ rạo rực y chang như hồi mới biết yêu lần đầu. Tôi chợt nhớ đến lời của bà Ngoại tôi, và tôi thầm phục chính mình đã không hỏi Ngoại: “Già rồi, còn “làm ăn” gì được mà bày đặt yêu đương!”

Tôi ngắm gương, tóc hơi dài, tôi đi cắt ngay. Chỉ còn khoảng mười tám tiếng đồng hồ nữa là chúng tôi gặp nhau. Tôi chọn sẵn bộ veston đẹp nhất, chiếc càvạt xinh nhất, tìm quanh không biết cái kẹp càvạt biến đâu rồi. Tôi phóng xe ra tiệm, nhân tiện đi rửa luôn chiếc xe.

Sáng hôm sau, tôi dậy thật sớm. Trước gương, những sợi râu lún phún trên cằm bị tôi tận tình cạo nhẵn nhụi, cạo đi cạo lại nhiều lần, cạo đến nỗi da mặt nghe ran rát mới thôi. Tôi lấy hàm răng giả ra, săm soi, lau chùi lần nữa, gắn vào hàm, mỉm miệng cười, hàm răng đều đặn trắng bóng nhô ra. Tôi hài lòng về nó. Xịt lên đầu chút keo, tôi chải đi, chải lại những sợi tóc hiếm hoi, cố tình che dấu mái đầu hói của mình, nhưng tôi thất vọng. Thôi kệ, trời sinh sao chịu vậy! Tôi tự an ủi, “dầu sao tướng tá của mình vẫn còn có lý với đời”.

Tôi định bước ra cửa, thằng Út đang ngồi vừa xem TV vừa uống cà phê sáng. Nó thấy tôi ăn mặc tươm tất, dáng điệu lăng xăng, bèn cười hỏi:

– Hôm nay ba đi gặp Mami hả ba?

Tôi làm giọng nghiêm khắc:

– Chuyện của ba, con đừng có xen vào.

Vậy mà nó còn cười tiếp:

– Con có dám nói gì đâu! Thấy Ba vui, con chúc mừng Ba mà! Ba cho con gởi lời chào Mami nha Ba!

Rồi nó ôm con nó vào lòng nói nựng:

– Con ngoan! Bữa nay ông Nội đi coi mắt vợ, ít lâu nữa ông rước bà Nội về cho con. Hôm nay, con hổng được vào phòng lục lạo thư từ của bà Nội nha!

Nói xong nó nhìn tôi cười, đứng lên dang rộng hai tay hát:

“Tình yêu, ôi tình yêu,

Tình yêu làm cho lòng ta xôn xao,

Làm cho lòng ta nôn nao,

Làm cho giờ đây ta chao dao

Vì đêm qua ta không ngủ

Ta cám ơn tình yê…ê…êu…u!

Tôi không biết nó “sáng tác” lời ca quỷ quái đó hồi nào. Nhưng qua lời nó “dặn dò” đứa cháu nội, tôi biết chắc một điều là nó đã lén đọc thư Lan Hương gởi cho tôi. Đúng là “thằng con chết bầm”!

Mới đặt tay vào nấm cửa, tôi lại nghe con dâu nói với chồng nó:

– Anh kỳ quá, cứ “phá” Ba hoài. Mình nên thông cảm tuổi già cô đơn của Ba chứ anh!

Quay nhìn tôi, nó tiếp:

– Con chúc ba đi chơi vui vẻ. Ba lái xe cẩn thận nha Ba!

Đúng là con dâu của tôi hiếu thảo, khôn ngoan ra phết. Nó biết nói những lời làm vừa ý “ông già chồng”. Tôi bước ra ngoài, kéo cửa ập lại. “Hổng dè, con vợ thằng Út coi vậy mà biết điều. Đúng là khi chọn cưới nó cho thằng nhỏ, mình đã không lầm.” Tôi nghĩ, lòng cảm thấy vui vui.

Trời Đông năm nay thật lạnh, lạnh dai dẳng, lạnh lạ lùng.

Lòng tôi thì khác, ấm áp làm sao!

Tôi lên xe nổ máy. Chỉ gần ba mươi phút nữa, nó – chiếc xe, sẽ có người đẹp ngồi chiếc ghế bên cạnh “lão tài xế”. Trên đường tôi huýt sáo một bản nhạc tình, lòng cảm thấy khoan khoái vô cùng. Tôi phóng xe với tốc độ mà mỗi khi có việc hai tía con cùng đi, ngồi bên cạnh thằng Út, tôi thường nhắc nhở nó, “Con chạy vừa thôi, đâu cần chạy nhanh như vầy!”

Xe vào Exit chỉ dẫn, tôi lấy tờ giấy hướng dẫn lộ trình thủ sẵn trong túi ra xem, bất ngờ tay lái chao đảo, chiếc xe hơi lệch trên đường. Tôi nhẩm đọc,

“… quẹo trái, đến đường A, quẹo phải, gặp đường……… Đây rồi, số Z đúng rồi…”

Xuống xe, cẩn thận như chàng trai đi làm rể trước khi vào cổng nhà nhạc gia, tôi vuốt ve áo quần cho thẳng thớm, giữ thái độ bình thản, sửa tướng, “đường bệ” đi vào.

Ngôi nhà thật sang trọng, theo lời dặn của người đẹp, không cần bấm chuông, tôi gõ nhẹ vào cửa. Chỉ tiếng gõ đầu, cánh cửa mở ra. Nàng chờ sẵn.

Trước mắt tôi, người đàn bà khoảng sáu chục, vóc người mảnh khảnh, làm da trắng ngần, mặc đầm dài, trang điểm nhẹ, nét quý phái biểu hiện trên gương mặt mà nét thanh tú ngày nào còn phưởng phất đâu đây.Chiếc mũi thon, thẳng, kín đáo trên gương mặt trái soan đầy đặn, sáng sủa, trí thức dưới chiếc kính lão đắc tiền.

Tôi hỏi:

– Chào bà. Thưa bà tôi muốn gặp Lan Hương.

Người đàn bà nói:

– Xin chào ông, xin lỗi, ông là…

Tôi tiếp lời:

– Tôi là Tân, Nguyễn Đại Tân.

Người đàn bà cười khoe hàm răng trắng, đều như hạt bắp:

– Hân hạnh được gặp anh. Em là Lan Hương.

Tôi hơi giật mình, thoáng chút ngỡ ngàng. “Bà cụ” trước mặt tôi phưởng phất nét đẹp người trong ảnh mà Lan Hương đã gởi tôi, nhưng thể chất già hơn nhiều. Còn tấm ảnh cho thấy “người đẹp của tôi” chỉ khoảng trên dưới năm ba. Ai ngờ… Có lẽ Lan Hương nhận ra ý tôi, nàng cười nói:

– Tấm hình em gởi đến anh, chụp hồi em năm mươi hai tuổi, gần mười năm nay em không có chụp hình. Xin lỗi anh!

Đúng là nàng đã dối. Nhưng tôi chẳng dối nàng là gì! Khi gởi ảnh nàng tôi cũng lựa, chọn tấm ảnh “bô nhất” chụp hơn mười năm trước. “Đúng là vỏ quýt dày gặp móng tay… sắt”. Mà hổng sao, nàng của mình rất đẹp lão. Tôi nghĩ.

Chúng tôi cùng ngồi xuống. Trong khi tôi còn phân tâm, Lan Hương cất tiếng. Giọng nàng êm như lời văn trên những cánh thư gởi đến tôi. Nàng khéo léo:

– Em có cảm tưởng, dường như anh già dặn hơn tấm hình em có được.

Tôi không biết nàng nói thật hay là để trách khéo tôi, “anh cũng như em thôi, vậy mà còn trách người ta.” May thay! nàng đã giúp tôi trả lời:

– Sáu lăm tuổi mà trông anh còn trẻ, khỏe mạnh như trên năm mươi. Em rất mừng!

Tôi tiếp lời người đẹp:

– Em rất đẹp và quý phái. Được em chấp nhận anh làm người bạn đời, anh rất vui mừng!

Lan Hương khoe vành môi không son bóng mọng trong nụ cười duyên dáng:

– Cảm ơn anh! Mời anh dùng nước.

Tôi đứng lên, đến bên nàng. Lan Hương cũng đứng lên. Tôi nắm tay nàng rồi bất thần ôm trọn thân hình thon gọn ấy vào lòng. Nàng áp đầu vào vai tôi, lim dim đôi mắt đón nhận tình yêu như thuở xuân thời. Tôi tìm môi nàng, Lan Hương đáp nhận. Bốn cánh môi gặp nhau, quấn quýt.

Hai hàm răng giả mới gắn mấy ngày chưa quen, tôi cảm thấy khó chịu. Ngoảnh qua, tôi vội gỡ nó cho vào túi quần, lại tiếp tục đường môi. Toàn thân Lan Hương mềm nhũn, run bần bật, chẳng khác gì người tình đầu của tôi hơn bốn mươi năm trước.

Tôi vuốt tóc nàng, Lan Hương đưa tay giữ chặt, nói trong hơi thở thều thào:

– Đừng anh ! Em xuống tóc (cạo đầu) cầu nguyện Trời Phật ban cho em được gặp anh là người mà em nghĩ rằng, anh đến với em bằng tất cả lòng thành thật. Và chúng ta sẽ dìu nhau đi hết quãng đời còn lại. Đừng buồn em nghen anh!

Tôi chết lịm vì những lời ngọt ngày ấy, nhưng tôi không buồn vì mái đầu trọc của nàng, ngược lại tôi xúc động, lòng cảm thấy rưng rưng đón nhận mối chân tình của người “lão bà” đáng yêu đáng quý nầy./-


Thái Quốc Mưu

Ngan Ngát Gió Trời - Trầm Vân

Đảng Dân Chủ Đang Chết, "Theo Nghĩa Đen!" - Trúc Phương

Cựu Dân Biểu Dan Kildee, 66 tuổi, là một trong những người hiếm hoi tự nguyện rời cuộc chơi sau sáu nhiệm kỳ. Một quyết định hiếm hoi, can đảm và đáng suy ngẫm. (Hình: Chip Somodevilla/Getty Images) 


“Đảng Dân Chủ đang chết, hiểu theo nghĩa đen,” tác giả Jeet Heer viết trên tờ The Nation ngày 23 Tháng Năm, 2025. Đây không phải là bài viết mới nhất và duy nhất về vấn đề này.

Tất cả ý kiến, từ chính những người trung thành với Dân Chủ, cho thấy đó không chỉ là lời chỉ trích nặng nề nhắm vào tuổi tác và tình trạng sức khỏe của các lãnh đạo đảng Dân Chủ mà còn là bản “cáo trạng” về tình trạng trì trệ, thiếu tầm nhìn và sự tha hóa trong cơ cấu tổ chức và văn hóa chính trị của đảng này.


Thế giới của một viện dưỡng lão

Cây bút Jeet Heer mở đầu bằng một hình ảnh đầy mỉa mai: Đảng Dân Chủ không còn giống một tổ chức chính trị mà giống như “nhà dưỡng lão, nếu không muốn nói là nhà xác.” Đây không phải là một phép tu từ quá đà, nó được chứng minh bằng một loạt các ví dụ cụ thể, từ Joe Biden, Dianne Feinstein, Ruth Bader-Ginsburg cho tới Gerry Connolly. Sự kiện Connolly, 74 tuổi, mắc ung thư, đánh bại Alexandria Ocasio-Cortez, 34 tuổi, là một minh chứng rõ ràng cho thứ văn hóa trọng thâm niên đến mức tự sát về mặt chính trị.

Cần biết, từ đầu năm 2025 đến nay, Dân Chủ đã làm đám tang cho ba thành viên đảng mình; sáu người chết kể từ Tháng Tư, 2024; và tính từ năm 2022 đến nay, tám thượng nghị sĩ qua đời khi tại nhiệm đều là thành viên Dân Chủ. 11 trong 14 thượng nghị sĩ trên 80 tuổi hiện tại trong Quốc Hội đều là người của đảng Dân Chủ. Trong một Quốc Hội mà cán cân quyền lực mong manh đến từng phiếu như hiện nay, việc mất ba phiếu vì… tử vong đã dẫn tới hậu quả trớ trêu: Đạo luật ngân sách mà phe Dân Chủ phản đối kịch liệt lại được thông qua (ngày 22 Tháng Năm) chính là “nhờ” sự kiên quyết “giữ ghế đến chết” của Dân Chủ.

Đảng Dân Chủ tôn thờ hệ thống thâm niên (seniority system), xem đó là “nguyên lý cầm quyền.” Trong khi Cộng Hòa trao cơ hội lãnh đạo cho những nghị sĩ 40-50 tuổi, thì phía Dân Chủ vẫn tin tưởng vào các “nguyên lão” đã gần hoặc qua tuổi 80. Đây không chỉ là vấn đề tuổi tác, mà là vấn đề của một cơ chế không còn phù hợp với nhịp độ chính trị hiện đại. Sự yếu thế của Dân Chủ không chỉ phản ánh tình trạng mất quyền lực nghiêm trọng của đảng này tại mọi nhánh chính quyền ở Washington, mà còn chỉ ra sự thiếu quyết đoán trong việc đổi mới và cải tổ nội bộ, đặc biệt là về mặt thế hệ lãnh đạo.

Dù có một số thay đổi, như việc Thượng Nghị Sĩ Jamie Raskin (62 tuổi) thay Jerrold Nadler (77 tuổi) ở Ủy Ban Tư Pháp, nhưng nhìn chung, những nhân vật trẻ, năng động, có tư duy cải cách chưa có nhiều cơ hội để thể hiện vai trò. Hiện vẫn có ít nhất 10 chủ tịch hoặc lãnh đạo ủy ban của đảng Dân Chủ trên 70 tuổi, một con số gây lo ngại trong bối cảnh nhiều vấn đề chính sách đang đòi hỏi năng lực thích ứng và tư duy đổi mới mạnh mẽ.

Khi Thượng Nghị Sĩ Gerry Connolly, 74 tuổi, vượt qua Alexandria Ocasio-Cortez, 35 tuổi, để giành vị trí lãnh đạo nhóm Dân Chủ tại Ủy Ban Giám Sát Hạ Viện trong nhiệm kỳ hai của Tổng Thống Trump, lập tức ông đối mặt với làn sóng chất vấn về tuổi tác và sức khỏe.

“Tôi cho rằng đó là một luận điệu sai lệch do truyền thông dựng nên,” Connolly trả lời vào Tháng Mười Hai, 2024, khi được hỏi liệu việc ông được bầu có phải là sự phủ nhận các tiếng nói trẻ trong đảng. “Chúng tôi đánh giá theo năng lực, không phải theo tuổi tác.” (nguồn “House Democrats Are Having a Public Fight About Their Oldest Lawmakers”, Wall Street Journal ngày 4 Tháng Năm).

Tuy nhiên, chỉ vài tháng sau, Connolly, lúc này 75 tuổi và đang điều trị ung thư thực quản, buộc phải từ chức vì lý do sức khỏe và tuyên bố nghỉ hưu sau nhiệm kỳ này. Người tạm thay ông không ai khác ngoài Stephen Lynch, một thượng nghị sĩ… 70 tuổi.


Tâm lý “ta là cây cao bóng cả”

Sự chậm chạp trong chuyển giao thế hệ đã tạo nên những hình ảnh bi hài. Năm ngoái, Dân Biểu Cộng Hòa Kay Granger vẫn giữ ghế chủ tịch Ủy Ban Chuẩn Chi Ngân Sách dù bà đang sống trong viện dưỡng lão ở Texas. Còn Thượng Nghị Sĩ Dianne Feinstein, người từng được xem là biểu tượng đảng Dân Chủ tại California, đôi khi tỏ ra lú lẫn trong các phiên họp và phải bị đẩy ra khỏi vai trò lãnh đạo cấp cao của Ủy Ban Tư Pháp. Bà vẫn tại vị trong Quốc Hội cho đến khi qua đời năm 2023 ở tuổi 90.

Từng tuyên bố rút lui, những nhân vật như Nancy Pelosi (nay 85 tuổi) hay Jim Clyburn (84) vẫn không chịu rời khỏi Quốc Hội. Chính Pelosi là người vận động hậu trường để Gerry Connolly đánh bại Alexandria Ocasio-Cortez. Còn Jim Clyburn, khi được hỏi liệu đảng có nên nhường chỗ cho lớp trẻ, đã thẳng thừng: “Tôi đã rút khỏi vị trí lãnh đạo rồi. Giờ tôi phải làm gì nữa? Các người muốn tôi bỏ cả cuộc sống của mình sao?”

Không ít người trẻ trong đảng đang phản kháng. David Hogg, phó chủ tịch Ủy Ban Quốc Gia Dân Chủ mới 25 tuổi, cho biết nhóm của mình – Leaders We Deserve – sẽ huy động $20 triệu để hỗ trợ các ứng viên cấp tiến trẻ, trong đó có cả việc tranh cử với những nghị sĩ cao tuổi của chính đảng mình.

Ocasio-Cortez, người từng làm nên cơn địa chấn khi đánh bại một chính trị gia kỳ cựu năm 2018, cũng đưa ra thông điệp thế hệ: “Chúng ta luôn phải tìm cách cân bằng giữa kinh nghiệm và góc nhìn mới.”

Chẳng phải tự nhiên Dân Chủ đang mất dần sự kết nối với những nhóm cử tri từng là nền tảng vững chắc của họ, đặc biệt giới trẻ. Tỷ lệ ủng hộ sụt giảm trong nhóm cử tri dưới 30 tuổi, lực lượng từng đóng vai trò quyết định trong các kỳ bầu cử gần đây, cho thấy đảng không còn truyền tải được thông điệp hấp dẫn, cũng như không đáp ứng được các ưu tiên mới về khí hậu, công bằng xã hội hay cải cách giáo dục.

Một khảo sát của Pew năm 2023 cho thấy 79% người Mỹ ủng hộ quy định giới hạn tuổi cho các chức vụ dân cử. Điều này phần nào phản ánh sự mệt mỏi của cử tri với những “nhân vật không thể thay thế” – một ảo tưởng phổ biến trong giới chính trị.


Dù vậy, cũng không ít người ủng hộ “nền chính trị nguyên lão,” trong đó có các thành viên của nhóm Dân Biểu Da Màu (Congressional Black Caucus). Họ lập luận rằng điều này tạo ra sự công bằng cho các nhóm thiểu số để họ có cơ hội vươn lên vị trí lãnh đạo. Trong thực tế, sự thay đổi đang diễn ra chậm chạp. Khi Dân Biểu Raúl Grijalva bị chẩn đoán ung thư phổi vào năm 2024, ông vẫn cố giữ ghế chủ tịch Ủy Ban Tài Nguyên Thiên Nhiên, vị trí ông nắm từ 2015. Chỉ sau khi đối đầu với cuộc tranh cử của Jared Huffman (người cùng đảng), Grijalva mới rút lui, và qua đời không lâu sau đó, ở tuổi 77.

Cựu Dân Biểu Dan Kildee, 66 tuổi, là một trong những người hiếm hoi tự nguyện rời cuộc chơi. Sau ca phẫu thuật ung thư amidan khiến ông mất giọng suốt ba tuần, Kildee nói ông có thời gian suy nghĩ, một điều “hiếm có trong chính trường.” “Cảm giác như vào Quốc Hội thì dễ, rút lui mới khó. Chúng tôi thường bị chính những thông cáo báo chí của mình thuyết phục rằng bản thân là không thể thay thế,” ông chia sẻ. Kildee nghỉ hưu sau sáu nhiệm kỳ. Một quyết định hiếm hoi, can đảm và đáng suy ngẫm.


Chẳng ai có thể lột xác sống đời

Khi một đảng phái xem “thâm niên” như kim chỉ nam thay vì đổi mới tư duy và đại diện thế hệ kế tiếp, họ đang tự nhốt mình trong quá khứ. Điều đáng lo là việc này không còn giới hạn trong lĩnh vực nhân sự, mà phản ánh một tư duy chính trị chống lại sự thay đổi, một nghịch lý với chính nền tảng cấp tiến mà Dân Chủ từng tự hào.

Khi một đảng không còn thống nhất về lý tưởng, khi “anti-Trumpism” không còn đủ sức kết dính, thì mối liên hệ duy nhất còn lại giữa các phe phái chính là lợi ích cá nhân – giữ ghế, giữ quyền lực. Đó không còn là một đảng chính trị, mà trở thành một liên minh các tiểu vương – mỗi người là một warlord cầm quyền trong phong ấp của mình. Điều này lý giải vì sao hình ảnh Dân Chủ trong mắt cử tri ngày càng xuống dốc, bất chấp việc đối thủ của họ, Donald Trump, cũng đang đánh mất uy tín.

Căn bệnh của Dân Chủ lúc này không nằm ở chính sách mà ở cơ chế. Một đảng chính trị chỉ thực sự sống còn khi biết tự điều chỉnh, tự thay máu và trao cơ hội cho những lực lượng mới. Khi các vị trí quyền lực bị khóa chặt trong tay một nhóm người cố thủ, dù họ có đóng góp to lớn đến đâu, thì quá trình chuyển giao thế hệ bị trì hoãn sẽ dẫn đến mất phương hướng về chiến lược và thông điệp. Trong bối cảnh địa chính trị biến đổi nhanh chóng, công nghệ truyền thông làm thay đổi hành vi cử tri từng ngày, một đảng không dám thay đổi sẽ khó có khả năng thuyết phục cử tri rằng mình xứng đáng dẫn dắt tương lai.

Cần nói thêm, Tháng Mười tới đây, Karine Jean-Pierre, thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc thời Tổng Thống Joe Biden, sẽ phát hành quyển “Independent: A Look Inside a Broken White House, Outside the Party Lines,” nói rõ lý do tại sao bà quyết định rời bỏ Dân Chủ để trở thành một người độc lập. Sự từ bỏ Dân Chủ của Jean-Pierre không phải là một cú giáng chính trị ghê gớm gì nhưng một lần nữa lại cho thấy đảng Dân Chủ thật sự đang trong giai đoạn khủng hoảng nghiêm trọng như thế nào.


Vấn đề đặt ra bây giờ không phải là ai già, ai trẻ, mà là ai còn đủ sức chiến đấu, và ai đã quên mất lý do mình bước vào chính trường? Nếu Dân Chủ muốn giữ được trái tim của những cử tri trẻ, họ cần nhiều hơn những lời hô hào, họ cần hành động. Và có lẽ, đôi khi hành động đúng đắn nhất… là rút lui đúng lúc. Nói cách khác, Dân Chủ phải tự tìm cách thay máu chính họ.


Trúc Phương

https://www.nguoi-viet.com/binh-luan/dang-dan-chu-dang-chet-theo-nghia-den/

Wednesday, July 30, 2025

Bữa Cơm Miền Tây




Hấp dẫn quá phải không quý bạn?

Chuyện Tình Không Đọan Kết - Sỏi Ngọc

Photo: Thái Phúc Nguyễn


Nhìn các con tôi được sanh ra và lớn lên ở đất nước thứ hai đã xong đại học, cả ngày bôn ba, ban ngày đi làm, chiều về làm cơm nước lo gia đình con cái, tối lại lấy thêm course để kiến thức được luôn cập nhật, làm tôi chạnh nghĩ đến cuộc đời mình đã từng như thế trong suốt mấy chục năm qua.


Mới đó, một chớp mắt đã 40 năm ở xứ người mà tôi cảm thấy thân quen hơn quê hương thứ nhất nơi chôn nhau cắt rốn; 40 năm chưa một lần tôi quay trở về thăm nơi ấy, vì ba tôi, chú tôi, những người anh và các bạn tôi một thời sống ở chính nơi mình được sanh ra, đã bị bắt bớ, tù đầy mà không biết vì tội tình gì! Nay kẻ chết, người thành phế nhân…

Tuy nhiên, nền văn hóa Việt và truyền thống đạo đức đẹp đẽ Á Đông vẫn mãi chảy trong huyết quản của tôi.

Một cuộc tình không đoạn kết mãi mãi ghi dấu ấn trong trái tim tôi, đã chôn vùi tận sâu trong lòng, hôm nay bỗng hiện về:

Tôi bắt đầu làm ngân hàng Montreal ở tuổi 26 khi vừa ra trường 1990.

Tôi nhớ ngày đầu tiên, họ dắt tôi vòng quanh xuống basement của một tòa nhà hai tầng thật to và bề thế, lối vào là một sảnh rộng, sàn làm bằng ceramic trắng bóng loáng, soi thấy cả bóng dáng người. Bên trái sảnh là một giàn sáu cô tellers tiếp khách, rút và bỏ tiền vào công, cuối gian phòng cô thư ký ngồi cho bất kỳ câu hỏi nào của khách.

Công việc của tôi là xếp những tấm séc của khách hàng theo thứ tự của số tài khoản, thuở ấy, chưa có máy móc nên tất cả phải xếp bằng tay, chỉ ngồi xếp chi phiếu theo thứ tự thôi, cần đến ba người vì cả ngàn tấm, kế đến phải dò trên hồ sơ nhận từ head office mỗi sáng, chi phiếu nào bắt buộc hai chữ ký vì tài khoản hai người đứng tên, hoặc account nào bị vấn đề, phải đem tấm séc đó so sánh với chữ ký trên hồ sơ chính lần đầu mở tài khoản…

Những công việc này kéo dài hết hơn nửa ngày; sau đó chúng tôi mới ngồi vào máy bấm những tài khoản để rút tiền từ những tờ chi phiếu đó. Việc này tuy là thấp nhất, nhưng đòi hỏi rất nhiều sự tập trung chú ý, vì nếu bấm vào máy lộn một con số thì Nợ và Có sẽ không cân bằng, phải mất rất nhiều thì giờ để coi lại từng cái check với từng con số đã bấm vào máy.

Nhóm chúng tôi gồm 6 người, ba người xếp chi phiếu, hai người bấm máy, một người chạy việc phụ bên ngoài như coi hồ sơ, dò chữ ký… và xoay tua vào mỗi hai ngày.

Tôi học việc rất nhanh, hòa đồng với mọi người; làm được hai năm thì tôi nghỉ một năm sanh con, rồi trở lại làm việc. Vì công việc đã quá quen đến thuộc lòng, tôi định bụng sẽ thi lên một chức vụ mới.

Giờ cơm trưa được một tiếng, cả đám ngồi quây lại với nhau ăn uống, đứa nào cũng đem bánh mì sandwiches với trứng hay jam, chỉ mỗi mình tôi thường đem bún với thịt và rau để ăn cho nhẹ bụng, khi hâm lên mùi thịt xào hành tỏi bay khắp bếp. Từ đó ai cũng để ý đến tôi, và cũng chỉ có mỗi mình tôi là người Á Châu làm việc trong ngân hàng giữa những người tóc vàng và nâu. Chúng tôi nói chuyện với nhau thật rôm rả, ai cũng kể hoàn cảnh gia đình mình ra sao, rồi chia ăn thử đồ ăn của nhau, nhất là món ăn của tôi ai cũng muốn thử!

Thói quen của những người Tây phương là chỉ rửa bát vào cuối ngày, khi bồn đầy chén dĩa, chứ không như người Á Đông, rửa ngay và úp chén cho sạch sẽ. Bữa trưa hôm đó, chén bát bày bừa, tôi thấy khó chịu nên tự ý đi rửa để có cái sạch cho tốp sau vào ăn, từ một giờ đến hai giờ trưa thường là những cấp bậc cao như cố vấn, chuyên viên, giám đốc… Phần lớn hôm nào cũng chỉ một mình tôi đứng rửa bát và xếp vào tủ thật ngăn nắp vì như đã nói ở trên tôi làm việc rất nhanh vì thạo việc nên không cần nhiều thì giờ lắm.

Hôm nay vì chén bát hơi nhiều, tôi rửa mãi vẫn chưa hết, cho đến hơn một giờ, tôi nghe tiếng nói trầm ấm của người đàn ông vang lên sau lưng:

-Cô LiLy siêng năng quá!

Tôi quay lại bắt gặp Martin, giám đốc phân khoa cố vấn, tôi niềm nở chào :

-Chào anh, anh khỏe chứ?

Martin đứng bên cạnh tôi, tay cầm hộp cơm đem từ nhà, định hâm lại:

-Mình làm cùng một nhà băng, mà chẳng bao giờ có thì giờ nói chuyện với nhau, lâu lâu gặp nhau ngoài cửa hoặc vào những buổi họp, tôi chỉ biết nhóm các cô làm việc rất tốt, cho chúng tôi một hậu thuẫn rất đắc lực, nhờ nhóm làm việc cẩn thận nên khách tôi rất hài lòng, gởi lời khen đến các cô đấy.

-Anh đã quá khen thôi; chúng tôi chỉ làm việc theo yêu cầu của khách hàng, khi làm việc phải rất thận trọng, kỹ lưỡng, cũng muốn ngân hàng mãi giữ vị trí số một của Montreal chứ…. Vả lại công việc này tôi đã làm được ba năm nay rồi, nên rất rành, đến thuộc luôn những tên của khách “xộp”.

-Hôm nay tôi mới có cơ hội gặp cô để nói tiếng cám ơn… và đến cả nhóm cô luôn.

-Chúng tôi thường xuyên làm việc dưới basement nên chỉ biết các vị giám đốc, cố vấn … trên list tên của sở, chưa bao giờ được gặp trực tiếp và nói chuyện như vậy…. Hôm nay vì phải rửa đống chén này nên mới có dịp gặp anh!

-Oh mà sao không có ai giúp… em rửa hết vậy? họ ăn xong là bỏ đi hết như vậy sao?…thật bậy quá!

Anh ta lục lọi xung quanh chỗ tôi đứng, lôi ra một cặp găng khác, đeo vào tay và cùng giúp rửa với tôi. Tôi vội vàng xô nhẹ anh ta ra, nói:

-Anh hãy đi ăn cơm trưa đi, không đói hay sao mà đứng rửa chén chứ?… Coi chừng xỉu vì cái bụng rỗng đấy!

Chàng cười vui, để lộ hàm răng trắng đều:

-Tôi cũng muốn được hàn huyên với em một chút đó mà, chén không còn nhiều nữa, hai người rửa sẽ mau hết thôi.

Lần đó tôi mới biết người ta thường nói đàn ông tây phương ga-lăng quả là không sai. Martin vừa rửa chén, rồi lau và xếp vào tủ rất nhanh và thành thạo, còn khoe thành tích :

-Hồi tôi học trung học, đã từng đi làm ở những restaurant rồi nhé, từng khiêng đồ ăn, lấy menu, và rửa bát rất rành, đừng chê tôi đấy!

-Tôi đâu có dám chê, mà ngược lại, phục anh quá, thấy anh rửa là biết người có kinh nghiệm rồi, không có anh giúp thì chắc tôi phải đứng đây thêm nửa tiếng nữa đấy…Lại trễ giờ làm việc!

-Hôm nay nhóm em có nhiều công việc không?

-Cũng không nhiều lắm, chúng tôi rất quen và thạo việc nên cũng không bận lắm.

-…Ah mà em đã làm công việc này bao lâu rồi nhỉ? Nếu hơn hai năm rồi thì nên đổi việc đi!…Có thích công việc đầu tư không? …Nói chuyện với khách, cố vấn họ đầu tư vào loại nào…Em hãy gởi resume cho tôi, phân khoa chúng tôi đang cần người đó!

Chàng như đọc được ý định của tôi.

-Chắc chắn là tôi thích đổi việc rồi, mà …có nhiều người thi vào công việc này không?

-Khoảng vài người thôi, em cũng rất có cơ hội mà, đừng sợ nhé, hãy tự tin chứ!

Tôi nhìn thẳng vào cặp mắt Martin, giữa bóng tối của gian bếp, cặp mắt trong xanh lơ của anh ta thật sáng và đầy cảm tình, cho tôi thêm sự tự tin, chàng lập lại :

-Đừng lo, làm việc với tôi em sẽ tràn đầy năng lượng mỗi ngày…

***

Martin đã hỏi về cách làm việc của tôi rất nhiều qua giám đốc trực tiếp, nghiên cứu resume, nói chuyện với bà giám đốc nhân sự, ai cũng nói tôi rất chăm chỉ, có trách nhiệm và vui vẻ hòa đồng với mọi người.

Chức vụ đó có 4 người thi vào, tôi thật sự rất lo vì ngoài trình độ học vấn không kể đến, họ cùng là người bản xứ, cùng suy nghĩ và tiếng nói với nhau, lẽ nào lại chọn tôi? một người gốc Á, tỵ nạn ở nước họ chưa được bao lâu!… Thôi kệ cứ thi đại cho có kinh nghiệm.

Niềm vui vỡ òa khi một tuần sau đó tôi nhận được email người trúng tuyển vào chỗ trống đó là tôi! Các bạn dưới basement ôm hôn tôi và chúc con đường sự nghiệp của tôi được thăng tiến, nhiều may mắn. Tôi biết mình sẽ xa nhóm bạn cũ, nên trưa nào ăn cơm xong, tôi cũng đứng rửa bát cho mọi người, đến nỗi anh bạn Mario khuôn mặt rầu rĩ nói:

-Sau này cô sẽ bận làm việc lắm, sẽ không có thì giờ xuống dưới đây ăn cơm với tụi này đâu, cô sẽ phải ăn cơm với khách, với các giám đốc …nên bây giờ cứ rửa bát để nhớ đến chúng tôi đi!

Suzy cũng buồn buồn nói lời chia tay dí dỏm với tôi:

-Không biết sau này nhà bank có tìm được ai dễ thương giống Lily không nữa, vừa giỏi việc làm lại siêng năng rửa bát giúp tụi mình…

-Sẽ không còn người nào giống vậy nữa đâu!

Tôi ôm hôn từng người, từ giã họ để rời lên lầu hai làm việc, hứa sẽ xuống thăm mọi người khi có dịp.

***

Martin là giám đốc trực tiếp của tôi, chàng dành cho tôi một phòng làm việc ngay đối diện với phòng chàng, phòng tuy không rộng lắm, nhưng hai bên tường toàn bằng kiếng nên buổi sáng ánh nắng ấm áp chan hòa tràn vào cả phòng, tôi có thể thấy được những người khách đến từ sảnh chính dưới nhà.

Ngay khi bước vào phòng làm việc mới của tôi, đập vào mắt là một bức tranh vẽ bằng mực tàu núi non, có đồng cỏ và ruộng bậc thang, những đường nét đậm lạt cho thấy được không gian đa chiều và có cảm giác nhẹ nhàng thư thái. Tôi được biết bức tranh này do chính tay Martin đã chọn và nhờ người treo lên, tôi trang trí thêm cây trầu bà leo trên đầu tủ sách, hy vọng nó mang đến sự bình an và may mắn trong công việc.

Mỗi sáng, tôi phải xem trên list những khách hàng bỏ tiền vào trương mục của họ, một số tiền trên 10 ngàn đô, xuất xứ từ đâu, với mục đích gì; bấm vào tài khoản của người ấy, xem tất cả mọi dịch vụ của họ có đầy đủ chưa, nếu thiếu dịch vụ nào thì phải phone đến lấy hẹn với khách để mời chào họ, ngoài ra phải có đầu óc nhạy bén nhận biết người này nghề nghiệp gì, hoàn cảnh gia đình ra sao để giúp đỡ họ sâu sát hơn, tạo cho họ một niềm tin vào đội ngũ chúng tôi, lôi cuốn thêm gia đình, bạn bè…

Dưới sự chỉ huy đầy kinh nghiệm của Martin, nhóm chúng tôi gồm bốn người, giám đốc, cố vấn đầu tư, cố vấn cho vay tiền, và một người cho dữ liệu vào máy, chúng tôi làm việc phối hợp nhịp nhàng, lấy hẹn với khách, trình bày đầy đủ mọi chi tiết dịch vụ…nhóm chúng tôi là nhóm đầu tiên của ngân hàng nhận thêm một lượng khách lớn với khối tài sản khá cao.

Sau ba tháng cùng làm việc, sáng nào vào phòng dù sớm hay trễ, tôi cũng thấy ly cafe nóng hổi được pha sẵn với hai gói đường và sữa nhỏ bên cạnh. Lúc đầu tôi tưởng cả nhóm ai cũng được ông giám đốc để mắt lo cho, nhưng khi nói chuyện với họ thì mới biết chỉ có mình tôi được chàng « tốt bụng » thôi.

Có lúc đang bận rộn dán mắt vào màn hình xem từng trương mục của mỗi người khách trên một list dài, chợt khi ngước mặt lên, tôi thấy từ bên kia phòng đối diện, Martin đang ngồi nhìn tôi chăm chăm với một nụ cười đầy ẩn ý, mắc cỡ, cúi xuống, gục đầu vào máy mà trong lòng tự hỏi « tại sao ông ấy lại nhìn mình hoài thế kia! »

Buổi trưa mọi người đi ăn, tôi ngồi nán lại cho xong một hồ sơ, tôi nghe tiếng chân nhẹ của ai đó bước vào phòng, thì thầm :

-Tôi … mua đĩa bún với thịt này ở nhà hàng Việt gần đây, em ăn thử xem gu của họ có ngon như của em làm không nhé…Hãy ngừng tay nghỉ ngơi đi, đừng làm quá sức, còn nhiều ngày ở phía trước mà!

Khi tôi quay đầu nhìn ra, Martin đã để đĩa cơm ở góc bàn, khép cánh cửa phòng nhẹ lại để cho tôi biết ngừng công việc và ăn cơm.

Trong một tuần lễ, mỗi nhân viên phải ở lại một ngày trễ vào buổi chiều đến 8 giờ tối, Martin luôn tìm cách ở lại với tôi để cho tôi quá giang về nhà, nhất là khi trời mùa đông lạnh tuyết và trời tối nhanh.

Chàng rất hiểu hoàn cảnh tôi có hai con nhỏ, nhà trẻ đóng cửa vào giữa mùa hè, tuần gần cuối tháng bảy đến nửa đầu tháng tám, những nhân viên làm thâm niên thường hay lấy hè vào lúc này để được nghỉ hè cùng gia đình. Theo quy định ngân hàng chỉ cho phép hai người nghỉ cùng một thời gian thôi, nhưng chàng dùng « uy quyền » giám đốc cho phép tôi lấy ba tuần liên tiếp nghỉ ở nhà trông con vào thời gian nhà trẻ đóng cửa này; có lúc chàng còn nói với tôi :

-Có tôi ở đây, em hãy hưởng mọi đặc ân mà tôi có thể cho phép được… Đừng ngại!

Tôi chớp mắt tỏ lòng cảm ơn:

-Tôi thật may mắn gặp anh, anh đã nhận tôi vào chức vụ này, tạo điều kiện cho tôi học hỏi thêm, quen biết với nhiều người trong giới ngân hàng, những vị chức cao, cấp liên bang, tôi rất biết ơn!

-Đừng nói thế, nếu không có tôi, em cũng sẽ biết họ thôi, làm ở nhà bank em phải đi họp với họ mà… Làm việc với em, tôi rất thích, tôi cũng được học ở em rất nhiều thứ, mà điều quan trọng nhất là tính cẩn thận và sự khiêm tốn; đừng nói là em mang ơn tôi nhé, mà ngược lại đấy thôi.

Mỗi lần nói chuyện với tôi, chàng nhìn thẳng với đôi mắt trong xanh lơ, tôi có thể nhìn thấy tận đáy tình cảm của chàng dành cho tôi, như một thứ duyên lành câm nín không có dụng ý nào khác, giúp tôi bằng mọi cách, đem lại cho tôi nhiều lợi lộc là niềm hạnh phúc của chàng.

Những buổi tối cho tôi quá giang về, chàng kể về vợ và con trai, trạc bằng con tôi, vợ chàng là người phụ nữ mạnh mẽ, độc lập, ít hiểu nhau vì hai người lập gia đình hơi vội. Trước đó chàng có yêu một cô gái người Nhật, nhưng gia đình cô gái ấy không chấp nhận, cô phải vâng lời cha mẹ, lập gia đình với một người cùng xứ; mối tình đầu tan vỡ đã làm chàng suy sụp và hạnh phúc không trọn vẹn khi lấy người sau này do tình cờ gặp nhau trong một quán bar.

Tôi rất thương cảm những lời tâm sự chân tình của giám đốc, dốc lòng làm việc và trả ơn bằng những kết quả thât khả quan.

Luôn nhủ thầm là người phụ nữ Á Đông, dù xã hội có thay đổi nhưng thấm nhuần sự giáo dục của gia đình, tôi vẫn giữ gìn phẩm hạnh, tôn trọng giá trị gia đình như một cốt lõi đạo đức.

Tôi nhớ nhất vào ngày Giáng Sinh năm 2000, ngân hàng chỉ mời nhân viên thôi, không mời người phối ngẫu tham dự như những năm trước, để tất cả được nhảy nhót, vui chơi hết mình với nhau. Tổ chức ở một nhà hàng lớn sang trọng vùng Laurentide cách Montreal một tiếng rưỡi, khi xe chúng tôi chỉ còn cách nhà hàng chừng một cây số, hai bên đường được trang trí bằng những dây đèn vàng đỏ lấp lánh, hòa với những hạt tuyết trắng lấp lánh trên những hàng thông, có tiếng nhạc réo rắt, tạo thành một cảnh quang vô cùng ngoạn mục như đường vào thiên thai.

Bữa đó là ngày thứ sáu, chúng tôi làm xong lúc 4 :00 chiều, phụ nữ thay quần áo dạ hội, đàn ông mặc tuxedo, đi xe cùng nhau thẳng đến đó; tôi nhớ như in, chàng đã uống khá nhiều như muốn bỏ hết mọi chuyện buồn gia đình sau lưng, muốn vui chơi với các bạn trong công sở hết mình.

Khi tiếng nhạc valse nổi lên, chàng đã nghiêm trang ra trước mặt tôi, hạ người xuống thấp với một tay để sau lưng và một tay đưa ra phía tôi một cách rất lịch sự, mời tôi nhảy bản valse đầu tiên.

Tôi rụt rè và hơi chùn bước, ánh mắt chàng lấp lánh, trong xanh như vì sao đêm, chàng thì thầm bên tai :

-Hãy nhảy với anh… sẽ chẳng còn cơ hội nào khác nữa đâu!

Trái tim tôi thôi thúc, tôi nhận lời, để bàn tay mình vào bàn tay ấm áp của chàng, chàng siết nhẹ lấy tay tôi, kéo ra sàn, chúng tôi không nói với nhau một lời nào, chỉ say sưa đắm đuối nhảy với tất cả trái tim, phút giây ấy như chỉ có hai chúng tôi, gia đình và con cái không còn tồn tại trong đầu óc nữa; qua đó tôi hiểu chàng đã giành cho tôi một thứ tình cảm rất sâu đậm mà không thổ lộ được!

***

Những ngày tháng tiếp nối theo, năm này sang năm khác, thoáng một chốc bốn năm, chúng tôi vẫn tiếp tục làm việc chăm chỉ và đầy nhiệt huyết, chỉ tiêu của nhóm bao giờ cũng đạt hàng đầu, làm chàng thật vui và hãnh diện là đội tiên phong, lập nhiều công trạng nhất cho ngân hàng, cả nhóm tôi đều được hưởng những « bổng lộc » đặc biệt của nhà bank, dưới sự lèo lái tích cực của chàng; mỗi lần được thưởng bonus, chúng tôi lại kéo nhau đi ăn ở một nhà hàng khác nhau, nổi tiếng, để cả nhóm có thể nếm được những món ngon vật lạ của các nước trên thế giới.

Có những lúc làm việc căng thẳng, tôi nhìn sang phòng thấy chàng gục đầu xuống bàn, hai tay ôm lấy thái dương, mặt nhăn nhó, tôi text cho chàng :

-Anh hãy đi khám bệnh xem có bị gì không nhé, độ này thấy anh có vẻ mệt mỏi lắm!

-Chắc làm việc nhiều quá thôi, anh bị migraine từ nhiều năm nay rồi, khó ngủ nữa.

Tôi tiếp tục làm việc trên máy đến giữa trưa, bỗng nghe một tiếng « rầm » như ai bị té xuống đất! Hốt hoảng, vội đứng lên nhìn qua phòng đối diện, giám đốc mặt nhăn nhó, hai tay ôm lấy đầu, mồ hôi vã ra như tắm, chàng gục xuống bàn quằn quại, sắp té xuống đất, xô đẩy lọ đựng viết, bình hoa rớt xuống sàn nhà vỡ toang, rên rỉ :

-Nhức đầu quá! … tôi…tôi…

Tôi vội chạy bay qua phòng chàng, lo lắng gọi khẽ :

-Martin! Martin… anh có sao không? Có cần gọi ambulance không?

-Ôi nhức quá!… nhức…

***

Ba ngày sau, khi bước vào nhà thương, mùi ether nồng nặc, chúng tôi được chỉ lên lầu ba, phòng 304B, tầng này dành riêng cho những người bị bệnh thần kinh, óc não…Tôi thấy những người bệnh mặc những chiếc áo màu xanh lơ dài xuống dưới tận chân, đầu tóc rối bù, những cặp mắt vô thần, đôi môi xám ngoét, tay bị chích bởi những dây nhợ chằng chịt, kéo lê theo những bình nước biển, yên lặng di chuyển qua lại ở hành lang, họ có vẻ từ trong giường mới ra cho đỡ mỏi vì đã nằm lâu quá.

Vừa bước vào phòng giám đốc Martin, đầu chàng quấn băng trắng muốt, đôi mắt khép chặt, bàn tay phải bị chích một chai nước thuốc, vợ chàng ngồi ở ghế bên cạnh, trên bàn bình hoa glaïeul tươi đẹp làm át đi mùi khó chịu của nhà thương, nàng đang cắt cam để sẵn trên bàn, nàng ra dấu cho chúng tôi đi ra ngoài để cho chồng nàng tiếp tục được ngủ yên lặng.

Ra đến ngoài, Clara, vợ của Martin òa khóc nức nở, giọng run run kể cho chúng tôi nghe :

-Bác sĩ báo… báo… Martin bị cancer não, khối u đã lấn chiếm rất to, khó có thể cắt đi được, đôi mắt đã …mù 70% vì bị khối u chắn ngang tầm nhìn, mạng sống của anh ấy có thể tính theo ngày thôi! Hôm nay các bác sĩ đã mổ, chàng đang trong trạng thái bị say thuốc mê… Tôi không biết sẽ sống như thế nào đây… nếu…

Chúng tôi bàng hoàng ôm lấy Clara, đau xót, tôi không giữ được nước mắt, thấy cả người run lên bần bật, muốn té xuống đất, một con dao vô hình đâm thẳng vào tâm hồn, tôi đau cùng một nỗi đau với nàng, chàng còn quá trẻ để …giã từ cuộc sống này! Tại sao chuyện lại xảy ra nhanh như thế? Chàng đã hại ai? Đã làm gì sai để bị trừng phạt như thế chứ? Tại sao những chuyện không may lại xảy đến với người tốt vậy chứ! Trái tim tôi như nổ vỡ, tung ra khỏi lồng ngực!

Tin dữ này được Clara báo cho giám đốc phòng nhân sự, cả ngân hàng ai cũng chết lặng vì Martin là một giám đốc rất nhiệt tình, sôi nổi và làm việc rất hăng hái, đem nhiều tiền và lợi ích cho nhà bank.

Từ ngày không thấy bóng dáng chàng ở phòng đối diện, tôi như người mộng du, đôi mắt luôn hướng về nơi ấy; căn phòng thật trống trải, chiếc ghế da cao đầu được xếp quay vào bên trong, lưng quay về phía phòng tôi, có cảm giác như chàng vẫn ngồi ở đó, nhưng bóng lưng ấy sẽ không còn bao giờ quay lại nhìn tôi mỉm cười, đưa ngón tay cái lên động viên tôi nữa, sẽ chẳng còn ai như anh, chẳng còn cái cười nửa miệng, ánh mắt như nói với tôi vạn điều…

Tôi đem trả lại tượng Phật Bà Quan Âm nhỏ mà chàng đã mua tặng tôi khi chúng tôi cùng nhau đi gặp một người khách hàng người Hoa, ông ta có một tiệm tạp hóa bán những đồ lưu niệm dưới phố Tàu, đặt trên đầu tủ sách của chàng, để ngài phù hộ cho chàng sớm tai qua nạn khỏi, về làm việc lại với đội tôi.

Tôi nhớ khi chàng trao tặng tôi chiếc tượng Phật, chàng nói :

-Tôi mong sao em có thật nhiều may mắn trong cuộc sống, mong em đạt được mọi ước muốn, hạnh phúc! Phụ nữ cần nhất là hạnh phúc; làm gì được để đem lại hạnh phúc cho em, tôi cũng muốn làm, cho dù có khó khăn bao nhiêu…

Tôi đã rất xúc động, biết mình đã có gia đình, con cái, tôi không muốn đi quá giới hạn cho phép, cũng không muốn gây thêm sự hy vọng viển vông cho chàng, tôi chỉ biết nhìn chàng với cặp mắt đầy vẻ biết ơn và quay đi thật nhanh.

Tượng Phật Quan Âm mãi nằm ở ngăn đầu tiên trong tủ sách của tôi, tôi đều tâm sự với Ngài mỗi khi không tìm ra cách giải quyết với một khách hàng khó tính, hôm nay tôi đem trả lại phòng của Martin, mong Ngài sẽ giúp đem lại cho chúng tôi một Martin khỏe mạnh vui tươi hăng hái như xưa!

Điều ước này chắc có lẽ đã quá phù phiếm! Tôi không có phép màu để có thể níu giữ được sinh mệnh chàng!

Cho dù hình hài chàng không còn tồn tại nữa, nhưng trong tâm hồn và trái tim tôi mãi vẫn âm thầm để một ngăn trống cho hình bóng người!

Chờ đợi người về một kiếp mai!

Mơ màng tới câu « tình đừng phai »

Trần gian phũ phàng, buồn theo năm tháng

Tình duyên đành lỡ làng!  (chờ một kiếp mai- Xuân Tiên- Ngọc Bích)


(Montreal, Juil’25)

Sỏi Ngọc