Hằng năm , cứ sau ngày lễ Noel khi cái không
khí lạnh ùa về thành phố thì y như rằng mọi công việc chuẩn bị cho ngày tết
Nguyên đán cũng dần dần xuất hiện , những vùng trồng trọt đã có các loại bông
hoa như : Mai , Cúc .Vạn thọ, Mồng gà, Mãn đình Hồng .v.v...được các nhà
vườn chăm sóc kỹ lưỡng nhằm tung ra bán đúng dịp tết , thức đêm thức hôm , tưới
nước , bón phân cực khổ như vậy mà năm nào bông hoa có giá hoặc hút hàng
thì nhà vườn có được cái tết tươm tất , năm nào thời tiết thuận lợi nên số
lượng hàng hóa dồi dào làm cho giá các loại hoa tụt giãm thê thảm, khiến
họ bán mãi đến tận chiều ba mươi tết mà vẫn còn ê hề , nhiều người
bán những chậu hoa này họ lặng lẽ “chuồn êm” để lại bên vỉa hè những đóa
hoa sầu muộn , thì cũng là lúc những gia đình nghèo nơi phố thị rủ nhau
ra chợ ” Ẳm ” vài ba chậu về nhà chưng cho có cái không khí tết với thiên hạ ,
còn những kẻ bỏ của chạy lấy người kia trở về quê với nỗi buồn man mác để rồi
ăn cái tết có khi với cả đống nợ trên vai , nghĩ mà thương cho những người một
nắng hai sương làm đẹp cho đời mà đôi khi bị đời trả lại đắng cay và tủi nhục
..
Còn nhiều loại hàng hoá khác dành cho ngày tết nữa , nếu liệt kê ra đây tôi e rằng
kể lể cả trăm trang giấy cũng không đủ , nên tạm thời kê bấy nhiêu thôi để còn
thời giờ cùng tôi trở về những cái tết của thập niên sáu mươi trên quê hương
mình các vị nhé .
* * *
* * *
Rằm tháng chạp là cái thời khắc bà con có trồng cây Mai trong sân nhà thường hay lặt lá , nói như vậy thì cũng không được đúng cho lắm , vì còn phải tùy theo thời tiết , tôi nhớ không lầm thì năm nào mà trời se lạnh kéo dài thì đa số người ta lặt lá trước ngày rằm tháng chạp cả tuần , còn như trời nóng bức thì lặt lá sau ngày rằm một vài bửa để nhằm cho nụ hoa Mai đủ sức nở ngay vào dịp tết , chưa hết đâu cây Mai còn phụ thuộc vào nước tưới nữa, nếu chưa đến tết mà nụ Mai khá to thì hạn chế tưới nước vô gốc , chỉ dùng bình xịt phun sương vào nụ Mai cho có hơi ẩm để tránh nụ Mai khô nước sẽ bị rơi rụng , và điều cần thiết nhứt là cây Mai phải được trồng nơi có nhiều nắng , không được trồng trong bóng râm, vô phân tưới nước, tỉa cành và thay đất sau một hai năm sau tết để đất mới cung cấp đủ khoáng chất cho bộ rễ thì năm sau mới có được một chậu Mai tốt .
Tôi còn nhớ nhà bà bốn bên cạnh nhà ba tôi có trồng hai cây Mai, không hiểu
ông Bốn trồng khi nào mà hai cây Mai này thân nó thật to và cao , cành lá thì
xum xuê y như cây cổ thụ thu nhỏ , năm ấy trước rằm tháng chạp cả tuần, ông bà Bốn kêu con cháu trong nhà và những người hàng xóm gần đấy đến để phụ
lặt lá vì cây quá nhiều lá gia đình ông làm không xuể , đến ngày hẹn hầu như cả
xóm xúm lại quanh hai cây Mai đông nghịch , trẻ con như tôi thì bắt ghế đẩu
với tay lặt những cành gần dưới gốc còn thanh niên trai tráng lực lưỡng thì
dùng Thang tre dựa vào thân cây leo lên phía trên cao để tuốt những chiếc lá nằm
cheo leo trên đó , chừng hơn hai giờ sau thì cây Mai chỉ còn trơ lại những cành
khẳng khiu lay động trước gió, ngạc nhiên về điều này thằng Cảnh cháu cậu
tư Tắc xi thắc mắc nói :
- Cây Mai lá tốt ghê mà ông Bốn cho lặt bỏ hết uổng quá trời luôn vậy đó .
Con Tốt cháu ngoại của bà Bốn lên tiếng chọc thằng Cảnh , rồi giải thích
cho nó biết :
Con Tốt đang nói nửa chừng rồi nó tằng hắng mấy tiếng làm ra vẻ trịnh trọng như
cô giáo đang dạy đứa học trò của mình , sau đó con Tốt tiếp tục nói :
- Ông Cảnh biết không ? Ông ngoại tui nói : “ lặt lá cũng như thay áo mới cho
cây để trong nách lá nó tức mới nhảy ra những cái nụ nhỏ, rồi nhựa sống trong
thân cây thay vì nuôi lá nó bắt đầu nuôi mấy cái nụ này thì mới có hoa nở trong
ngày Tết ” biết chưa ông kẹ ?.
Thằng Cảnh nghe con Tốt giảng giải như trên làm đầu óc nó sáng ra, nó lí nhí
chống chế :
- Vậy hả ? Ai biết đâu nè tui tưởng ....
Thằng Cảnh chưa kịp dứt lời , thằng Thành nhảy vô họng nó liền:
- Tưởng .. Tưởng cái con khỉ khô , cái vụ đó dễ ẹc mà ông còn không biết nữa ,
thì làm sao ông biết được những chuyện khác .
Nghe mấy đứa nhỏ ồn ào , ông Bốn xua tay ngăn lại rồi ông bảo :
- Thôi xong rồi mấy cháu hốt hết lá Mai đem lại chỗ đóng un bà Bốn đang đốt kìa
, bây tới cái lu múc nước rửa tay sạch sẽ rồi vô ăn bánh mì , ông có nước
đá chanh nè . Bữa nay ông mua được mấy chục ổ bánh mì “ lò đầu ” ngon lắm , có
phô mai nữa nghe bây, cứ ăn cho “ thoải mái ” , tết nhứt mà lo gì thiếu
thốn .
Đang ăn uống vui vẻ , mọi người bàn tán và chắc mẩm rằng :
- Hai cây Mai của ông Bốn năm nay vô địch luôn nghe mấy ông. Trời ơi tui
thấy nụ nó mọc nhóc trên cành , Hoa Mai nở xong khi rụng xuống đất cánh
mai vàng cả khoảnh sân , ai có máy chụp hình lúc đó chụp vài pô kỷ niệm đẹp lắm
đó .
Liền khi đó ông Bốn sai thằng Trọng cháu ngoại của ông chạy vô nhà bưng bộ
lư đồng và hai cặp chưn đèn ra sân , ông bốn trải chiếc đệm dưới gốc cây
lê ki ma làm nơi lau chùi bộ lư đồng , bộ lư của nhà ông Bốn cũng thuộc
hàng đồ cổ quý hiếm vô cùng , năm nào cũng có vài ba chú Chệt ở Chợ Lớn
quảy gánh ve chai vô gạ gẫm ông Bốn để mua bộ lư này , xui cho mấy chú Chệt ,
ông Bốn là người giữ gìn chăm sóc những món đồ xưa trong nhà như của gia bảo ,
vậy mà mấy tay này dám đề nghị ông bán nó đi , khiến ông nổi trận lôi đình , đuổi
mấy chú chạy ra khỏi nhà không kịp thở .
- Ngoại ơi , bộ lư còn bóng lắm lau sơ sơ cho sạch bụi thôi nghe ngoại .
Nghe thằng cháu ngoại ham chơi bàn ra không chịu lau chùi kỹ lưỡng theo ý mình
, ông Bốn “ bố ” cho thằng Trọng một trận :
Mới mờ sáng hai mươi chín tết , tôi nghe tiếng con heo nhà bà Bốn kêu en éc, giật
mình không hiểu chuyện gì nhưng trong bụng tôi thì nghĩ:
“ Không chừng mấy ông ăn trộm vô khiêng con heo của bà bốn không chừng ”
Con heo của bà Bốn nuôi khá lâu , nhớ dạo nọ mấy bà “di cư” gánh hai cái lồng
sắt mỗi bên ba bốn heo con , khi đi ngang nơi tôi ở mấy bà cất tiếng rao :
- Lợn con đây , giống tốt “dọt sia” thứ thiệt đây , mời bà con mua dùm
Các bà cất tiếng rao hàng lanh lảnh , đầu trên xóm dưới đều nghe , Bà Bốn chạy
ùa ra xem hàng , sau một hồi sờ nắn, vuốt ve cuối cùng bà Bốn nắm hai chân sau
một chú heo rồi nói :
“ Tui mua con này , mấy con kia coi bộ không mạnh bằng thằng Đực này đâu ”
- Con thấy má quý “thằng đực” này hơn con nữa nha , con gái má bị cho ra rìa rồi
phải hôn ? .
Nghe cô Sáu trách mình bà Bốn cười móm mém , phun vội miếng trầu đang nhai rồi
nói :
- Cái con này cha bây ,“ thằng đực” này nó mau lớn bây nên mừng chứ ở đó
mà cà nanh , tết nhứt là nhờ nó dữ lắm đó .
Cô Sáu ngây thơ hỏi lại :
- Trời ! Nó là heo chứ đâu phải người ta đâu mà nhờ hả má .
- Chừng đó bây sẽ biết , thôi vô tắm rửa lo đi học đi con , mầy ráng học mai mốt
má còn nhờ tấm thân nữa chứ ...
* * *
Chiều Hai mươi chín Tết , tôi đang phụ ba tôi lau chùi , trang trí chưng dọn
bàn thờ gia tiên trong nhà , khi trời nhá nhem tối thì công việc cũng
xong , năm nay ba tôi mua mấy sợi dây đèn chớp tắt treo chung quanh bàn thờ ,
cặp đèn cầy trên bà thờ cũng to hơn cặp đèn năm rồi , bánh trái được chưng lên
đủ màu thật vui mắt , nhưng tôi thích nhất là hai phong bánh in và cặp hộp trà
và hai thước pháo , vì chúng được gói trong giấy kiếng đỏ , mà màu đỏ thì thích
hợp với ngày tết vô cùng , chẳng hạn dưa hấu , pháo , bao lì xì , bông mồng gà,
câu đối v.v.. Cái nào cũng màu đỏ , có lẽ theo quan niệm dân gian màu đỏ
biểu tượng cho sự hên , sung túc , đầm ấm nên được mọi người ưa chuộng chăng ?
.
Đang mải nhìn cái thành quả sau những giờ phụ với ba tôi , thì ngoài ngõ có tiếng
gọi vang lên :
-Phương ơi ! đi chợ tết với tụi tui nè , chợ Tết đêm cuối đó , đông vui lắm đi
cho biết với thiên hạ .
Nghe tiếng mấy đứa bạn trong xóm réo gọi phía trước nhà , tội lật đật xin ba
cho mình theo đám bạn du xuân một chuyến cho biết cái không khí chợ tết về đêm
ra sao . Ba tôi cho phép và không quên cho tôi một đồng để dằn túi , ba
nói :
- Công việc nhà cũng xong hết rồi , con đi với mấy bạn cho vui , cầm tiền theo
có mua gì chút đỉnh thì mua , nhớ về sớm , đi đứng coi chừng lẫn nhau kẻo lạc .
Tôi dạ rân sung sướng chạy ù ra sân , giống như lũ chim được quý bà quý cô mua
từ những người bán ở lăng Ông bà Chiểu để phóng sanh , khi cánh cửa lồng vừa hé
mở , các chú chim lần lượt tung đôi cánh mỏng vào khung trời bao la rộng lớn .
Cả đám chúng tôi gần chục đứa , tung tăng cười nói cùng nhau cuốc bộ lên chợ ,
từ nhà chúng tôi đến chợ cách chừng hai cây số , với trẻ con thời bấy giờ quảng
đường như thế chúng tôi cảm thấy khá xa ,nhưng đêm hôm ấy nó thật gần , mới
dăm ba câu chuyện với nhau trên đường thì chúng tôi đã đến gần chợ rồi , trên
đường đi bà con đủ mọi giới đổ ra đường kẻ ngược , người xuôi đông đúc vô cùng
, ngày thường đôi lúc tôi thấy họ di chuyển vội vã , nhưng đêm ấy dường như
không gian dừng lại , mọi người chen chúc mua mua bán bán thật náo nhiệt , đến
gần cổng chợ tôi thấy gần bến xe Thổ mộ , những giỏ hoa Vạn thọ , hoa Thược
dược Hướng Dương được các chú “ sà ích ” chở từ vùng Thông Tây hội đem xuống
, họ chất đầy hai bên vệ đường , những cây Mai được bứng lên mang theo cả bầu đất
được dựng lên thành hàng , những nụ hoa mai to và bóng lưỡng , chắc chắn
sẽ nỡ kịp đúng ngày tết , nhiều người khách đến xem và mua , nhiều người trầm
trồ khi thấy một ông nhà giàu nọ “ rinh ” ra xe “cyclo” máy bốn gốc mai
già , ông ta trả cho người bán cả trăm đồng gì đó làm thằng Cảnh bạn tôi
nó“ lé mắt ” ghé vào tai tôi nó thì thầm :
- Cái ông này chắc nhà giàu lắm mầy ơi , cả trăm đồng nhà tao ăn chắc ba bốn
tháng mới hết , xài gì sang thiệt ta ? Tao có tiền nhiều chắc cũng chẳng dám
mua như ổng đâu .
Tôi xô nhẹ thằng Cảnh ra rồi nói vừa đủ cho nó nghe :
- Người ta giàu mua nhiêu đó ăn nhằm gì mầy ơi , tụi mình nghèo thấy bạc trăm
như cả gia tài , mầy ráng học đi , lớn lên làm công chức thì thiếu gì tiền
mà xài .
Đang mải mê ngắm nhìn những cây Mai có dáng tuyệt đẹp , tôi nghe đứa bạn
kêu làm tôi bừng tỉnh :
- Nè ông Phương theo tụi tui vô chợ đi , ngắm gì ngắm dữ vậy , mấy cây mai này
thua hai cây Mai ông Bốn xa lắc hà ông ơi.
Tôi không hoàn toàn đồng ý với nhận xét của thằng Lập , tôi nói :
- Về giá trị thì cây Mai ông Bốn là vô địch rồi , nhưng mấy cây Mai này họ tạo
dáng và uốn những cành rất nghệ thuật tui thấy nó lạ mới nhìn hoài đó chứ ,
thôi mình đi đi .
Đầu cổng chợ người ta trang trí cái cổng chào tuy đơn sơ nhưng nó gần gũi vô
cùng , họ dùng Cỏ tranh , tre , lá dừa , dây lạt buộc thành cổng chào có
cái mái tranh nhỏ bên trên trông thật đẹp , bước qua cổng chào những vựa dưa hấu
được chất đống cao nghiệu , những trái dưa thật to da xanh bóng lưỡng , khi đi
ngang qua chúng tôi được bà bán dưa mời nếm thử , những miếng dưa xanh võ đỏ
lòng ăn vào rất ngọt nghe mát cả trong lòng, ăn miếng dưa này tôi chợt nhớ lại
truyện đã học ử trường về sự tích quả Dưa hấu , liên tưởng đến hòn đảo hoang vu
nào đó nơi chàng Mai An Tiêm và nàng Ba bị vua cha đày ra Đảo , những tưởng họ
sẽ dần dà gục ngã khi không còn luơng thực để sống , vậy mà từ sự khám phá ban
đầu , rồi những ngày gieo hạt chăm sóc cho đến ngày thu hoạch những trái dưa
hấu thật ngon , họ đã được vua cha tha tội và cho đón về sống lại cuộc sống như
xưa.
Rời hàng Dưa sau khi mua vài trái chúng tôi lần lượt đi dài dài vào trong chợ ,
hàng hóa phong phú vô cùng , bánh mứt , lạp xưởng , trái cây , quần áo . V.v ..
Đến gian hàng nọ hai ông “ cắt chú ” bán những tấm nhựa in hình bông hoa sặc sỡ
, có tấm in hình phong cảnh , mục đồng cưỡi trâu thổi sáo , hoặc hoa văn lạ mắt
vô cùng , tôi đứng tần ngần hồi lâu muốn mua một tấm nhựa để trải lên mặt cái
bàn nước phía nhà trên , nhưng nghỉ lại với một đồng trong túi thì chắc chắn
không đủ để tôi thực hiện điều mình muốn , thôi thì Tôi sẽ nói mẹ tôi mua vào
sáng ba mươi vậy .
Lòng vòng trong chợ cả buổi , chẳng mua sắm được gì thêm , khát nước khô cả họng
chúng tôi vào hàng bán nước đá bào si rô , mỗi đứa mua một cục , đứa thì thích
mùi bạc hà , đứa thì thích mùi dâu , riêng thằng Cảnh thì chơi trội , nó gọi bà
chủ bán cho một chai nước xá xị con Nai hiệu Phương Toàn , nó cầm cái ly sóng
sánh đầy nước xá xị , bên trong vài cục nước đá va vào thành ly khi nó cầm cái
muỗng khuấy nhẹ lên khiến tôi thèm thuồng được hớp dù một ngụm cũng đủ đã
thèm , thằng Cảnh nó dốc cái ly vào miệng uống ừng ực , chừng thấy tôi chăm chú
nhìn nó hình như nó đọc được tâm trạng của tôi , bỗng dưng nó ngưng uống và
trao cho tôi phần còn lại của ly nước nọ nó nói :
- Đã thiệt , nè làm một miếng đi ông Phương , lâu lắm rồi tui mới
được uống nước này đó .
Thật đúng là “ Buồn ngủ mà gặp chiếu manh ” , tôi đỡ lấy ly xá xị đưa lên miệng
uống một hơi sạch cả ly , hơi ga và mùi xá xị cay nồng nhưng ngon ngọt vô cùng
, chưa kịp trả lại thằng Cảnh cái ly thì tôi nghe tiếng nó càu nhàu :
- Cái ông này ngộ ghê chưa ? Uống chút đỉnh cho biết mùi thôi , ông uống ráo nạo
rồi còn đâu nữa cho mấy đứa kia nếm thử
Không thèm trả lời thằng Cảnh , tôi nói thầm trong bụng :
“ Đưa người ta có chút xíu hà , uống chưa thấm giọng nữa lấy đâu cho mấy đứa
kia uống ”
Đến cuối đầu chợ trên, ở phía ngã ba đường , nơi có Trường ( Chánh ) ngôi trường
tiểu học thời bấy giờ , đối diện là Chùa Bà Thiên Hậu cổng chùa rộng mở , đèn
đuốc thắp sáng choang , những vòng nhang được treo trên cao cháy lập lòe khói tỏa
ra mùi thơm nhẹ , bà con xa gần đến viếng chùa đông nườm nượp suốt từ rằm
tháng chạp đến hết rằm tháng giêng, tôi nghe những cô bác lớn tuổi nói ngôi
chùa này tọa lạc nơi đây hơn trăm năm và linh thiêng vô cùng , mỗi khi có chuyện
oan ức , hoặc gặp khó khăn trắc trở gì đó bá tánh kéo nhau đến chùa để cầu xin
phù hộ tai qua nạn khỏi , nghe nói có những người cầu nguyện được bà độ rất hiển
linh nên họ mang vàng lễ , heo quay , vải vóc đến cúng tạ ơn bà ...
Đang loay hoay cả bọn chúng tôi chưa biết đi đâu , Bổng thằng Thành nó chỉ tay
vào góc nhà Dây thép ( tức Bưu điện ngày nay ) có nhiều người ngồi chơi món “ Bầu
cua cá cọp ) nó nói :
- Cái này chơi vui lắm , mình qua đó thử thời vận xem sao mấy ông ơi !
* * *
Ngồi quay quần bên nồi bánh tét cao nghiệu của nhà ông Bốn nấu , chúng tôi nghe
ông bà Bốn thay nhau kể chuyện dời xưa cho chúng tôi nghe , nào là Phạm Công
cúc Hoa , Lâm sanh , xuân nương , Nàng út ống Tre ..v,.v...
Ngồi canh lửa canh nước cho nồi bánh tét , trời gần sáng thì con mắt chúng tôi
đứa nào cũng lờ đờ , miệng ngáp dài ngáp vắn , vậy đó nhưng khi ông Bốn lột mấy
đòn bánh đầu tiên xếp ra cái dĩa bàn to tướng , mùi bánh thơm hấp dẩn vô cùng
khiến tôi có cảm giác có lũ kiến đang bò trong bụng . Khi ông Bốn nói cái câu
:- Ăn thử bánh đi mấy đứa .Thì cơn buồn ngủ trong mổi đứa nó tan biến đâu mất ,
ông Bốn đãi chúng tôi những đòn bánh đầu tiên , cái béo của thịt mỡ , cái bùi
bùi của nhưn đậu xanh , cái dẻo của nếp và mùi thơm đặt biệt của lá chuối khiến
chúng tôi ăn một cách thật ngon lành ...
Khi cắn vào miếng thịt heo trong nhưn bánh , tôi chợt nhớ đến cái giãy giụa của
Thằng đực , tôi nhớ lại khuôn mặt ràn rụa nước mắt của bà Bốn , chợt nghe mằn mặn
trên môi , tôi thật sự chạnh lòng khi những hình ảnh của thằng Đực và bà Bốn của
năm nào nó tái hiện lại trong tôi mỗi khi tết đến xuân về , ông bà Bốn đã thành
người thiên cổ từ lâu , hương hồn của thằng đực có lẽ nó đã được đầu thai kiếp
khác , bây giờ cái đám trẻ chúng tôi đứa nào còn hiện diện trên cõi đời này đều
hoa râm đầu bạc , riêng cô Sáu là con bà Bốn mỗi sáng thường xách giỏ đi chợ
ngang nhà tôi , tôi chặn cô lại và nói :
- Má cưng thằng Đực hơn con gái má rồi đó , con gái má ra rìa rồi phải không ?
Cô Sáu cười thật to và lấy cái giỏ nhựa để đi chợ quơ về phía tôi một cái rồi
cô nói :
- Cái thằng quỷ Phương này nha , chuyện mấy chục năm rồi mà mầy còn nhớ hay thiệt
, tết nay lại nhà cô tao cho bây ăn bánh tét mệt nghỉ nghe mậy .
Tôi cũng cười theo cô Sáu , bất giác hình ảnh xưa mấy mươi năm nó ngồn ngộn
quay về , tôi thầm nói :
- Ôi thương lắm nhé Tết ở quê mình .
Nắng xuân chiếu rọi xuống mọi ngả đường , gió mang hơi lành lạnh lay động cành
Mai trước ngõ , thêm một mùa xuân nữa Tết lại đến với quê mình .
No comments:
Post a Comment