Monday, September 21, 2020

Cõi Già Trên Đất Lạ - Andrew Lam

Hình minh họa

Người Việt có một câu nói: Mỹ là thiên đường giới trẻ, địa ngục giới già. Nay tôi đã vào cái tuổi giữa 70, câu nói này thật là thấm thía. Mỹ có tất cả những sản phẩm dành cho thanh thiếu nhi: đồ chơi, phim ảnh, máy chơi điện tử thính thị, khu giải trí có chủ đề (theme parks). Còn đối với người già, thì chỉ có sự cô lập và nỗi cô đơn.

Căn bản nếp sống của người Việt dựa vào gia đình, cộng đồng, và khi ta mất những cái đó, ta mất đi một phần lớn cái tôi. Khi còn sống ở Việt Nam, tôi không bao giờ nghĩ đến việc sinh sống tại một nơi nào khác ngoài quê hương. Ta sống và chết nơi tiền nhân đã sống và đã chết. Ta có thân nhân, giòng họ; ta có gia đình, có những miếu đền.

Một khi ta đã quen miền đất với mồ mả tổ tiên, ta sẽ không còn sợ tử thần và cái chết. Nhưng tại Mỹ, lối sống cũ của chúng ta không còn nữa. Ngày nay, bạn bè và thân nhân của chúng ta tản mạn khắp nơi trên thế giới.

Tại Mỹ, càng già càng mất mát nhiều – bạn bè, thân nhân, trí nhớ, khả năng di chuyển, và ý nghĩ của chính mình. Chuông điện thoại kêu. Tôi nhấc ống máy. Đây là bà tên-này-tên-nọ ở Los Angeles. Bà mắc bệnh tiểu đường và mới bị cưa chân. Rồi chuông điện thoại lại reo nữa: Ông tên-ni-tên-nớ ở Georgia bị ung thư phổi, chỉ còn sống khoảng vài tháng. Ở Việt nam, chúng tôi đều là bạn thân. Nhưng với cái tuổi đời chồng chất như tôi, tôi làm sao đến thăm họ được khi họ hàng ngàn cây số cách xa? Làm sao ta tưởng tượng được đến việc gọi điện thoại cho người bạn thân khi họ nằm chờ chết trong bệnh viện, để nói lời xin lỗi là không thể tận mình đến viếng thăm được lần cuối. Ấy vậy, tôi làm điều này mỗi tháng, buồn lắm.

Tôi và chồng tôi, chúng tôi dự định đi một chuyến du lịch Âu châu vào kỳ hè tới đây. Chuyến đi này là chuyến đi cuối cùng, để nói lời giã biệt thân nhân bè bạn. Chúng tôi biết là sau chuyến đi này, chúng tôi sẽ không đi đây đi đó được nữa vì sức khỏe đã kém, sẽ không thấy mặt họ nữa. Tôi gần như không bước xuống được cầu thang nhà vì đầu gối chân rất đau. Nhà thì đã bán, giờ thì chúng tôi ở trong một chung cư có thang máy vì đó là điều kiện duy nhất mà chúng tôi có thể sống độc lập không nhờ vả đến ai bây giờ.

Điều mà tôi quan tâm nhất là trí nhớ suy sụp rất nhiều. Tôi là người giữ gia phả của giòng họ, nhưng tất cả đều nằm ở trong đầu. Biết ai liên quan với ai như thế nào trong họ là nghề đặc biệt của tôi, người con gái trưởng trong nhà. Nhưng không một đứa con nào của tôi biết được những mối dây liên hệ gia đình trong gia tộc, ngay cả đến những người em của chính tôi. Không có tôi, họ hàng thân thích sẽ trở thành kẻ xa lạ nếu tình cờ gặp nhau trên đường phố. Tôi có thể nhớ đến được những bà con cô dì chú bác ba đời của gia đình bên tôi và của cả bên chồng. Tôi phải viết xuống trước khi trí nhớ tôi lụt hết.

Thỉnh thoảng vào buổi sáng khi thức dậy, tôi lặng nhìn cây cối ngoài phố và tự hỏi tôi đang ở nơi nào. Đôi lúc, tôi đi sang khu chung cư kế cận, nơi có một số mèo hoang, và cho chúng ăn những thức ăn thừa. Khi tôi cất tiếng gọi, chúng nhận ra giọng nói của tôi và bổ xua lại. Bây giờ, chúng là những niềm vui nhỏ của tôi.
Đương nhiên những ngày hạnh phúc nhất là những ngày con cháu đến thăm. Nhưng chúng cũng có đời sống riêng, thỉnh thoảng chỉ đến chơi được một lúc rồi về, tôi làm gì cho hết những khoảng thì giờ trống trải sau đó?

Mẹ tôi, bà mất năm bà 97 tuổi, và mẹ chồng tôi, qua đời lúc 95 tuổi; cả hai người có sống chung trong một khu dưỡng lão nhiều năm. Tôi thường đi xe buýt đến thăm hai bà mỗi ngày, ngay cả khi còn đi làm. Từ lúc đó tôi đã biết cái thảm não của người già trên đất Mỹ, ngay khi tôi còn trẻ trung mạnh khỏe. Các nhân viên điều dưỡng ở đó thường nói với tôi là hai bà có phước lắm, thường có được con cháu đến thăm. Tôi trả lời: “Đó là lối sống của người Việt Nam”. Còn những người già khác, con cháu họ ít đến. Tôi có nhớ một số bà lão, ngồi trên những chiếc xe đẩy, ngóng trông con cháu hay người thân, ngày này qua ngày khác, nhưng chẳng thấy ai. Có cả một bà cụ, cụ còn sống lâu hơn những người con trai; mỗi ngày bà vẫn ngồi chờ trông mong hình ảnh người con trai bước qua khung cửa. Thật tội nghiệp khi người ta sống dai như vậy trong sự cô đơn!

Ở xứ Mỹ này, tuổi già đúng là tuổi lỡ thời; cả hai đều không được người ta kính nể hay cho một chút gì quan trọng. Ở quê nhà, các ông già bà lão thì được nể vì nhất, vì họ là những người chia xẻ túi khôn cùng kinh nghiệm cho những người đi sau. Điều đó không có ở đây. Không ai muốn nghe tiếng nói của người già. Họ cảm thấy bị cô lập ngoài vòng ranh giới của con cháu Mỹ hóa của họ. Chúng cười vang về nhiều thứ mà tôi không hoàn toàn hiểu được. Mỹ đúng là một quốc gia của giới trẻ hơn là giới già như tôi.


Vào những buổi chiều mùa đông, tôi ngồi nhìn những hàng cây trơ trụi lá, tâm hồn lạc lõng. Tôi nghĩ về cái thế giới mà tôi đã biết, nay đã bay xa, như làn khói hương trầm. Tôi nghĩ đến cố hương, đến những mùa lễ Tết ở Saigon, đến những đám cưới, đám hỏi, đến những chuyến du lịch, những lần tíu tít họp mặt gia đình, ai ai cũng có mặt, con nít chạy quanh, người lớn ngồi nói chuyện đời chuyện gẫu, đàn bà con gái quây quần chung lo việc bếp nước. Và tôi cảm thấy rất khao khát những ngày quá khứ xa xưa.

Andrew Lam

Chú thích: 

Andrew Lâm là một nhà văn trẻ, Việt Kiều, khá thành công trong những bài viết của ông về cộng đồng Việt cho độc giả Mỹ. Anh là con trai của Cựu Trung Tướng Lâm Quang Thi. Bài được viết theo tâm sự của mẹ tác giả, bà Lâm Quang Thi.

6 comments:

  1. Tôi hiểu và thương lắm những tâm sự đầy xúc động này .
    Đây là câu chuyện chung , tâm trạng chung của những người đang ngẩn ngơ đứng lại , nép bên đường nhường lối cho những người trẻ tuổi hơn . Vì đây mới đúng là thế giới của họ .
    Trong cô đơn , điều mà họ thường nhớ là ngày giỗ , Tết quây quần bên nồi bánh . Và bếp lửa chính là nơi sum họp đông vui ấm áp .
    Tôi may mắn còn giữ lại thói quen thỉnh thoảng vẫn nấu cơm bằng lò bếp củi đặt ở góc nhà. Để vẫn còn nghe tiếng lửa reo . Nghe mùi thơm từ nhựa củi cháy bừng , và được nhai miếng cơm cháy vàng giòn rụm .
    Những ấm áp của ngày xưa thì kể sao cho hết , cho vừa . Nên hể mỗi lần có dịp là tôi lại " chiêu hồi " bà chị cả trở về an dưỡng tuổi già
    Cả cuộc đời dài ... dành hết cho gia đình con cái , cho công việc , lo toan .
    Nay còn lại chút nắng chiều lãng đãng , thì nên như cánh chim vội vã bay về tổ trước khi trời sụp tối .
    Tung cánh chim tìm về tổ ấm ...
    Nơi sống bao ngày giờ đầm ấm ///

    Có lẽ , chỉ những người từ thất thập trở lên mới còn nhớ lời tha thiết của bài hát này.
    Hãy đừng vì mặc cảm " người về từ ngàn dặm " . Hãy về , ngồi bên bếp lửa để nghe hơi ấm của tình thân ...

    ReplyDelete
    Replies
    1. Cám ơn chị Thanh Khiết đã đồng cảm với tác giả và chia sẻ nỗi niềm.
      Tuổi gìa thật cô đơn buồn thảm. Khi đã xong bổn phận làm cha mẹ, chúng ta phải biết thân tự thu xếp và dọn mình chờ ngày ra đi. Con cái có thương tưởng thì mừng còn không thì mình cũng không thể oán trách bởi vì chúng có gia đình của chúng, có cuộc sống bề bộn phải lo toan.
      NPN

      Delete
  2. Một bài viết hay và dầy tình cảm của tuổi già. Càng đọc càng thâm thía.
    Cám ơn NPN đã post vào trang Blog này để nhiều ngưòi cùng đọc.
    Chị Sương Lam sẽ giới thiệu tiếp đến các thân hữu của chị
    Chúc an vui.
    Sương Lam

    ReplyDelete
    Replies
    1. Cám ơn chị Sương Lam. Làm người ai cũng sẽ đến giai đoạn tuổi gìa này. Biết vậy thì mình phải chuẩn bị tâm lý, trường hợp bi đát nhất là vô viện dưỡng lão thui thủi một mình chờ ngày mãn kiếp. Buồn quá phải không chị!?

      Delete
  3. Bài viết hay và nhiều xúc động quá! thương cho câu "cả cuộc đời dài...dành hết cho gia đình con cái, cho công việc, lo toan," vâng ! đến khi nhìn lại mình tóc đã pha sương con đưòng phía trước chỉ thấy hoàng hôn.
    Cám ơn tác giả, cám ơn chị NPN post.
    Hồng Thúy

    ReplyDelete
    Replies
    1. Tuổi già ai cũng đồng cảnh ngộ như nhau. Phải chịu thôi phải không Hồng Thúy. Phước đức cho ai sớm được ra khỏi cuộc đời này.
      Cám ơn Hồng Thúy
      TK

      Delete