Hiện tượng kháng kháng sinh (antibioresistance) xảy ra khi mầm bệnh hay
vi khuẩn không bị diệt bởi thuốc kháng sinh, mà chúng vẫn tồn tại và sinh sản
ra những thế hệ con cháu không có tính cảm ứng (sensible) với một hay nhiều loại
thuốc kháng sinh (đa kháng sinh) nào đó.
Unusual forms of 'nightmare' antibiotic-resistant bacteria detected in 27 states
https://www.cnn.com/2018/04/03/health/nightmare-bacteria-cdc-vital-signs/index.html
2 Video : The
Animation of Antimicrobial Resistance
https://www.youtube.com/watch?v=AYvX8tnCM9s
The End of Antibiotics?
https://www.youtube.com/watch?v=M6YqystsKb4
***
Tháng
12/2013 cơ quan FDA Hoa Kỳ có phổ biến thông tư đến kỹ nghệ chăn nuôi vả giới
thú y yêu cầu họ xét lại việc sử dụng thuốc thú y trong chăn nuôi ngõ hầu giảm
bớt được phần nào hiện tượng kháng kháng sinh ở người.
Cuối tháng
4/2014, Tổ Chức Y Tế Thế giới (LHQ) đã cảnh báo các cảm nhiễm thông thường chữa
trị dễ dàng trước đây nhưng nay chúng có thể dẫn đến tử vong nếu chúng ta không
khẩn cấp hành động phối hợp để chống lại hiện tượng kháng kháng sinh.(antibioresistance)
LHQ cho biết vi khuẩn kháng thuốc đang lan
tràn khấp thế giới vì việc sử dụng không hơp lý các thuốc kháng sinh. Đây không
phải là một dự đoán mà là một sự thật tại mỗi vùng của thế giới.
Đó là trường hợp kháng sinh dùng để trị :
-nhiễm
trùng huyết (septicémie)
-tiêu chảy
-viêm phổi
-lậu mủ
(gonorrhée)
-viêm đường
tiết niệu (infection urinaire)- Phụ nữ dễ bị nhiễm E.coli từ hậu môn vào âm hộ,
lên ống dẫn tiểu và vào bọng đái…)
Most urinary tract infections start in the lower urinary tract, which is
made up of the urethra and
bladder. Bacteria from
the bowel live on the skin near the anus
or in the vagina.
These bacteria can spread and enter the urinary tract through the urethra. If
they move up the urethra, they may cause a bladder infection (called cystitis).
Bacteria that have infected the bladder may travel to the upper urinary tract,
the ureters and the kidneys. An infection of the
kidneys is called pyelonephritis. An upper urinary tract infection may cause a
more severe illness than a lower urinary tract infection.
Women are more likely
than men to get UTIs because the urethra is shorter in a woman than in a man.
In women, the bacteria can reach the bladder more easily.
Urinary Tract Infections (UTIs)
http://www.acog.org/Patients/FAQs/Urinary-Tract-Infections-UTIs
Le Dr Keiji Fukuda, sous-directeur
général de l'OMS pour la sécurité sanitaire
(archives) Photo : Denis Balibouse /
Reuters
Không ít thuốc kháng sinh từ trước tới giờ được xem như là những vị thuốc cứu tinh của biết bao bệnh tật, nhưng ngày nay chúng đã tỏ ra là không còn công hiệu trong việc chữa trị gì được nữa!
Kho tàng
thuốc kháng sinh càng ngày càng trở nên hạn hẹp và khan hiếm hơn trước rất nhiều!
Vào cuối
năm 2009 vừa qua, một vi khuẩn mới có chứa gène NDM-1 đã được thấy xuất hiện tại
Ấn Độ.
Người ta gọi
đó là siêu khuẩn (superbug).
Sự xuất hiện của siêu khuẩn chứa gène NDM-1
Các nhà
khoa học đã phát hiện lần đầu tiên tại New Delhi, Ấn Độ vào tháng 12/2009 loại
vi khuẩn đường ruột E.coli có mang gène tạo ra enzyme NDM-1 (là code DNA của
New Delhi metallo-beta-lactamase 1).
Đó là siêu
khuẩn đa kháng sinh hay superbug vì
chúng có khả năng đề kháng với rất nhiều loại thuốc kháng sinh kể luôn với loại
kháng sinh có phổ rộng cực mạnh nhóm carbapenems
(nhóm nầy dành để sử dụng trong trường hợp các loại kháng sinh thông thường
không còn tác dụng được nữa).
Các thuốc
sau đây nằm trong nhóm carbapenems: Meropenem, Ertapenem, Doripenem,
Panipenem/Betamipron và Razupenem (PZ 601).
Điều nguy hiểm nhất là gène NDM-1
có thể nhảy từ một chủng loại vi khuẩn nầy sang lây nhiễm một chủng loại vi khuẩn
khác và do đó tạo cho chúng tính kháng thuốc.
Theo các nhà khoa học Anh Quốc, thì
các trường hợp xuất hiện vi khuẩn có mang gène NDM-1 đều có liên hệ đến việc sử
dụng bừa bãi các loại kháng sinh hậu giải phẫu thí dụ như giải phẫu thẩm mỹ,
ghép bộ phận, cancer, v.v…) tại các bệnh viện Ấn Độ và Pakistan.
Tính đến trung tuần tháng 8/2010 đã
có trên 37 ca được phát hiện tại Anh Quốc, Canada có 4 ca, sau đó là USA, Australia, Hòa Lan, và Pháp…
Tất cả đều đến từ các bệnh nhân đã từng được điều trị tại Ấn độ và Pakistan
trong thời gian trước đó.
NDM-1 sau đó đã lây sang cho những
bệnh nhân khác tại các quốc gia kể trên.
Hai
loại vi khuẩn thường thấy có chứa gène NDM-1 nằm trong nhóm vi khuẩn đường ruột
thuộc họ Enterobacteriaceae. Đó là vi khuẩn E.coli và một loại vi khuẩn gây
viêm phổi có tên là Klebsiella pneumoniae. Hai loại vi khuẩn nầy đều có thể gây
viêm nhiễm đường tiết niệu và tạo nên tình trạng nhiễm trùng huyết ở bệnh nhân.
Hiện nay mối ưu tư chính của các
nhà khoa học Âu Mỹ là phải gấp rút cố tìm ra một loại kháng sinh nào khả dĩ có
thể thật sự trị được superbug NDM-1 trước khi nó trở thành một hiểm họa chung
cho cả nhân loại.
Trong khi chờ đợi, các bác sĩ đã cho áp dụng lối
trị liệu bằng cách phối hợp nhiều loại thuốc kháng sinh với nhau, nhưng đôi khi
cũng không mấy hiệu quả.
Và chỉ còn việc áp dụng thêm các biện
pháp vệ sinh thông thường tại các bệnh viện thí dụ như cách ly bệnh nhân, rửa
tay thường xuyên, tẩy trùng, tẩy uế dụng cụ, v.v.
Tại sao hiện tượng kháng thuốc có thể xảy ra?
Có rất nhiều
nguyên nhân thí dụ như sự sử dụng thuốc kháng sinh một cách bừa bãi, không đúng
cách, không tôn trọng liều lượng và thời gian trị liệu, cũng như không chịu uống
cho thật hết số thuốc như bác sĩ đã kê ra trong toa.
Ngoài ra,
việc lạm dụng thuốc kháng sinh trong chăn nuôi thú y, canh nông và ngư nghiệp
cũng dự phần không nhỏ trong sự hình thành hiện tượng kháng kháng sinh ở người.
Cuối cùng
là vấn đề dùng các chất diệt khuẩn (nettoyant
antibactérien) để chùi rửa quá thường xuyên, không đúng chỉ dẫn cũng có thể
giúp sinh sản ra những dòng vi khuẩn có tính kháng thuốc!
Y, nha, dược,
thú y sĩ và bệnh nhân đều có trách nhiệm trong vấn đề kháng kháng sinh nầy!
Tại sao vi khuẩn kháng được thuốc?
Hiện tượng
kháng thuốc có thể xảy ra theo một trong những cơ chế sau đây:
1/ Làm thay
đổi mục tiêu tác động (site d’action)
của thuốc trên vi khuẩn hay là làm thay đổi protéine trên vi khuẩn mà thuốc
Pénicilline sẽ bám vào để tác động (Thí dụ: thuốc kháng sinh Pénicilline đối với
vi khuẩn Streptococcus pneumoniae).
2/ Vô hiệu
hóa thuốc bằng enzyme bêta lactamase
(Thí dụ: thuốc Penicilline đối với vi khuẩn Staphylococcus aureus).
3/ Làm giảm
độ thẩm thấu của màng tế bào vi khuẩn nên thuốc không tác động được (Thí dụ:
thuốc kháng sinh Gentamycine đối với vi khuẩn Pseudomonas aeruginosa).
Một số vi khuẩn kháng thuốc tại Canada
+ Staphylococcus aureus kháng Methicilline;
+ Enterococcus kháng Vancomycine;
+ Klebsiella pneumoniae / bêta lactamase à
spectre étendu (BLSE) résistants;
+ Eschericia coli / BLSE résistants;
+ Salmonella;
+ Shigella;
+ Gonocoques kháng Fluoroquinolone;
+ Streptococcus pneumoniae résistant à la
Pénicilline (SPRP);
+ Tuberculose résistant à l’Isoniazide et à la
Rifambine.
Có sự gia tăng các chủng E.coli kháng thuốc
Escherichia coli Antibiotic Resistance Database
http://www.broadinstitute.org/annotation/genome/escherichia_antibiotic_resistance/MultiHome.html
Vi khuẩn E.coli chiếm 17.3% trường hợp nhiễm trùng cần phải nhập viện, đứng sau bệnh lý nhiễm khuẩn Staphylococcus aures (18.8%)- Có sự gia tăng nhiễm E.coli 0157:H7 Bệnh Hamburger gây tiêu chảy cũng như chũng E.coli gây nhiễm đường tiết niệu.(Urinary tract infection). Nhiễm E coli gây 36.000- 40.000 tử vong/năm.
“Escherichia
coli
accounts for 17.3% of clinical infections requiring hospitalization and is the
second most common source of infection behind Staphylococcus aureus (18.8%). Among outpatient
infections, E. coli is the most
common organism (38.6%). Currently, we are witnessing the disturbing emergence
of new pathogenic E. coli strains, such as diarrheagenic O157:H7, and an increase in urinary tract pathogens. In
the U.S., E. coli related
urinary tract infections kill ~7200 persons annually, and the annual mortality
associated with E. coli
bacteremia in the U.S. is around 36,000-40,000 (Russo & Johnson, 2003); globally, ~1 million people die from
diarrheagenic E. coli
infections, mostly children and immunocompromised individuals. In contrast,
most E. coli isolated from the
gut exist as commensals and are an essential component of the flora of a
healthy human and, indeed, of most animals.”
Sự sang nhượng tính kháng thuốc: hiện tượng đáng ngại (transfert de résistance)
Có bằng chứng
cho thấy vi khuẩn mang tính kháng thuốc có thể vượt hàng rào chủng loại (barrière d’espèce) để truyền tính nầy
sang cho những vi khuẩn của một chủng loại khác, thí dụ như vi khuẩn gốc ở thú
vật truyền tính đề kháng sang cho vi khuẩn gốc ở người chẳng hạn.
Ngoài ra,
cũng cần nói thêm là đa số thuốc kháng sinh dùng bên thú y đều có cùng một cơ cấu
hóa học như những thuốc đồng loại dùng bên người.
Bởi lý do nầy,
cho nên khi một vi khuẩn đề kháng với một loại thuốc bên thú y thì nó cũng có
thể đồng thời đề kháng với các loại thuốc cùng nhóm bên người!
Thuốc kháng sinh nhìn từ phía y khoa
Năm 1954,
Hoa Kỳ chỉ sản xuất có 2 triệu cân thuốc kháng sinh. Ngày nay, số sản xuất đã
tăng vọt lên trên 50 triệu cân trong năm!
Theo The
Centers for Disease Control & Prevention (CDC) Hoa Kỳ cho biết, có thể nói
là có trên 50% toa kháng sinh do bác sĩ kê ra cho bệnh nhân để chữa trị những bệnh
thông thường do virus như ho hen cảm
cúm, v.v…đều không cần thiết và không xác đáng!
Và được biết
là thuốc kháng sinh chỉ có công hiệu để trị những bệnh cảm nhiễm do vi khuẩn gây ra mà thôi.
Cơ quan
Health Canada cũng đưa ra một nhận định tương tợ như trên.
Ngày nay, một
số lớn vi khuẩn không còn cảm ứng với các loại thuốc kháng sinh cũ thường được
sử dụng từ trước tới nay nữa.
Vi khuẩn Streptococcus pneumoniae, tác nhân của viêm phổi và viêm màng não
đã không còn cảm ứng với Pénicilline và một số thuốc khác!
Vancomycine
là kháng sinh đặc trị vi khuẩn Staphylococcus
aureus, giờ thì nó không còn hữu hiệu nữa!
Các vi khuẩn
như Enterococcus faecalis, Mycobacterium tuberculosis, Pseudomonas aeruginosa đều đề kháng với
rất nhiều loại kháng sinh.
Tử vong của
bệnh lao phổi trước đây đã giảm thiểu ở các quốc gia Tây phương, nay có khuynh
hướng gia tăng trở lại!
Tổ chức Y tế
Thế giới (WHO) cho biết các chủng vi khuẩn gây bệnh lậu mủ (gonorrhea) gốc Á Châu và Phi Châu, ngày
nay đã thấy xuất hiện khắp mọi nơi trên thế giới.
Tình trạng
nhiễm trùng hậu giải phẫu tại các bệnh viện Canada là một vấn đề thật đáng ngại,
trong đó nhiễm khuẩn Staphylococcus
aureus là một trong nhiều loại vi khuẩn thường gặp nhất.
Gần đây, Clostridium difficile vi khuẩn gây viêm
ruột xảy ra trong các bệnh viện cũng có mòi gia tăng lên nhiều.
Thuốc kháng sinh nhìn từ phía thú y
FDA Superbug http://www.wired.com/wiredscience/2013/02/narms-adufa-2011/
Thuốc kháng sinh được dùng để phòng và trị bệnh gia súc, nhưng phần lớn trên 90% thuốc được sử dụng như những chất kích thích tăng trưởng (growth promoting) trong chăn nuôi và nuôi trồng thủy sản.
Thuốc kháng
sinh được trộn vào thức ăn hỗn hợp với những nồng độ thật thấp (sous thérapeutique) để giúp thú mau lớn
và tăng trọng nhanh.
Kỹ nghệ
nuôi cá salmon vùng ven biển
Vancouver, Canada cũng áp dụng phương pháp nầy.
Sự kiện sử
dụng quá bừa bãi thuốc kháng sinh từ mấy chục năm nay đã làm phát sinh ra rất
nhiều chủng vi khuẩn mang tính kháng thuốc.
Vi khuẩn Salmonella đã đề kháng cùng một lúc với
nhiều thuốc như Ampicilline, Chloramphenicol, Streptomycine và
Tétracycline.
Vào cuối thập niên 1990, tại Anh Quốc, vi khuẩn
Salmonella typhimurium DT 104 đã
hoành hành dữ dội trong chăn nuôi. Một thời gian sau đó, người ta đã phát hiện
những vi khuẩn nầy ở người và điều tai hại nhất là chúng đã đề kháng với nhiều
loại thuốc kể cả với thuốc Trimethoprim
sulfa và Fluoroquinolone…
Năm 1985, tại
Californie, trên 1000 người đã ngã bệnh vì ăn phải hamburger có nhiễm khuẩn Salmonella newport đề kháng với nhiều loại
thuốc.
Ngày nay,
các vi khuẩn thông thường của đường ruột như Entérobacter, Campylobacter
và E.coli 0157:H7 (bệnh Hamburger)
cũng đã đề kháng với nhiều loại thuốc kháng sinh!
FDA Hoa Kỳ
Ăn thịt chứa chất tồn dư kháng sinh có hại không?
Câu hỏi nầy
thường được mọi người nêu ra.
Trên lý
thuyết, chúng ta nên tránh dùng thịt có chứa chất tồn dư (résidu) kháng sinh. Nhưng thực tế rất khó thực hiện, ngoại trừ trường
hợp tự mình nuôi lấy súc vật…để ăn thịt.
Thịt có tồn
dư kháng sinh có thể gây hại cho sức
khỏe như:
-/ Gây dị ứng.
Thí dụ Penicilline sẽ chuyển thành acide Pénicilline là một chất dị ứng (allergène), tuy nhiên cũng rất hiếm thấy
xảy ra.
-/ Tạo ra
những chủng vi khuẩn mang tính kháng kháng sinh sau nầy.
-/ Một vài
loại thuốc kháng sinh trong chăn nuôi bị nghi ngờ là có thể gây ung thư (carcinogène). Thuốc kháng sinh Carbadox (Mecadox) thường được sử dụng để
trị tiêu chảy ở heo con và cũng đồng thời giúp chúng không bị mất sức giảm cân
trong lúc lẻ bầy (lúc đem nuôi riêng trong chuồng heo thịt).
Thuốc cho
thấy gây ung thư ở chuột trong phòng thí nghiệm, bởi vậy để ngừa nguy cơ nầy ở
người dùng thịt heo, thời gian ngưng thuốc Carbadox trước khi gởi heo đi hạ thịt
phải trên 42 ngày để thịt không còn chứa chất tồn dư.
Một số quốc
gia như Anh và Úc Châu đã cấm sử dụng.
Health
Canada sau đó cũng ra quyết định cấm bán Carbadox.
Phải chăng tất cả vi khuẩn đều có hại?
Thật ra
không phải vi khuẩn nào cũng đều có hại cả. Có loại vi khuẩn hiền sống trong ruột
và trên da của chúng ta. Chỉ có những loại vi khuẩn xấu mới làm chúng ta bệnh.
Khoa học gọi
chúng là những pathogènes.
Khi chúng
ta sử dụng các chất diệt khuẩn để chùi rửa, tất cả vi khuẩn tốt lẫn vi khuẩn xấu
sống trên da đều bị diệt hết. Nếu chỉ dùng savon thường để rửa thì vi khuẩn tốt
không hề hấn gì, nhưng ngược lại vi khuẩn xấu sẽ dễ dàng bị loại đi.
Vậy tốt nhất
là nên xài savon loại thường và tránh bớt việc dùng các loại savon diệt khuẩn (savon antibactérien).
Đây cũng là
một trong nhiều cách để ngăn chặn phần nào sự xuất hiện của những vi khuẩn
kháng thuốc!
Ai ít sử dụng kháng sinh thì khỏi phải lo sợ hiện tượng
kháng thuốc?
Vấn đề ở
đây không phải là bệnh nhân kháng thuốc, nhưng chính vi khuẩn mới thật sự là đối
tượng kháng thuốc.
Vi khuẩn
kháng một loại thuốc nào đó khi chất nầy không đủ sức để diệt được nó nữa. Vi
khuẩn mang sẵn tính kháng thuốc có thể nhiễm vào môi sinh, vào nguồn nước cũng
như vào bất luận một loại thức ăn thức uống nào đó.
Vấn đề thịt
chứa chất tồn dư kháng sinh cũng là nguyên nhân gây ra những chủng vi khuẩn
kháng thuốc.
Luật thú y Canada
đã quy định rõ rệt thời gian bắt buộc phải ngưng chữa trị súc vật (période de retrait, withdrawal period) bằng kháng sinh truớc khi gởi đến nhà máy để hạ
thịt.
Thời gian
này dài hay ngắn tùy theo loại thuốc sử dụng. Test thử nghiệm (Cast test, Stop test, DSSP) sự hiện diện của chất tồn dư kháng
sinh trong thịt vẫn thường được thực hiện thường xuyên tại lò sát sinh.
Những người ăn chay, không ăn thịt thì không phải lo
ngại đến hiện tượng kháng thuốc?
Điều nầy
sai!
Các loại vi
khuẩn gây bệnh có mang sẵn tính kháng thuốc có thể đã hiện diện trong rau cải
hoa quả rồi.
Phân súc vật
là nguồn lây nhiễm chính!
Nếu nấu thịt cho thật chín có nghĩa là tôi sẽ loại được
tất cả vi khuẩn mang tính kháng thuốc?
Không hoàn
toàn đúng như vậy!
Sự nấu chín
không đồng nghĩa với sự tiệt trùng (stérilisation).
Một số vi khuẩn sống sót vẫn có thể làm hại ta như thường.
Bên cạnh vấn
đề vi khuẩn, thịt cũng có thể chứa các chất tồn dư kháng sinh nữa.
Toa ghi rõ uống 4 viên kháng sinh một ngày, nhưng tôi
chỉ cần uống 2 viên là đủ rồi?
Không nên
nghĩ như vậy!
Cần phải
tôn trọng liều lượng và thời gian trị liệu. Khoảng cách giữa các liều uống có mục
đích bảo đảm trong máu lúc nào cũng phải có một nồng độ thuốc cần thiết. Sư kiện
không tôn trọng liều lượng sẽ làm trị liệu không kết quả và có thể dẫn đến tình
trạng vi khuẩn kháng thuốc sau nầy.
Bệnh nhân cần
phải uống cho đúng liều, đúng cách và uống liên tục cho đến khi hết
thuốc theo như toa đã được kê ra.
Đây là điều
tối quan trọng để bảo vệ sức khỏe không những cho riêng cá nhân mình, mà còn
cho những người trong gia đình và...cho
cả súc vật nuôi trong nhà nữa!
Kháng sinh còn dư trong lọ có thể để dành sử dụng lại
sau nầy, hoặc để cho người khác?
Không nên!
Điều quan
trọng là phải uống thuốc như toa đã ghi mới có thể hết bệnh được. Uống không hết
thuốc, một số vi khuẩn vẫn có thể còn sống sót và trở nên kháng thuốc sau nầy.
Bệnh trạng mỗi người mỗi khác. Mỗi loại kháng sinh đều có chỉ định đặc biệt để
trị một hay nhiều loại vi khuẩn nào đó. Đem thuốc dư của mình cho người khác là
không đúng.
Thuốc dư,
thuốc cũ quá thời hạn sử dụng không nên vứt bỏ vào thùng rác, lavabo hay vào
toilette vì chúng có thể làm ô nhiễm nguồn nước, và có thể làm xuất hiện tính
kháng thuốc ở một số vi khuẩn sống trong môi sinh.
Tại Canada,
cách tốt nhất là đem thuốc cũ đến các dược phòng để nhờ họ gởi đi hủy bỏ một
cách an toàn.
Chúng ta không nên lo sợ tình trạng kháng kháng sinh
vì có rất nhiều loại thuốc trên thị trường?
Điều nầy
không hoàn toàn đúng!
Các loại vi
khuẩn gây bệnh không những chỉ đề kháng với một thứ kháng sinh, nhưng chúng
cũng có thể kháng cùng một lúc với nhiều loại thuốc khác nhau.
Do đó mà số
thuốc kháng sinh trong kho tàng trị liệu sẽ trở nên khan hiếm và sẽ đắt tiền
hơn.
Kết luận: tôi rất lo
Hiện tượng
kháng kháng sinh là một hiểm họa chung của nhân loại. Chúng ta không thể giải
quyết vấn đề nầy một cách đơn thuần cục bộ được, mà phải tìm một giải pháp
chung cho cả thế giới.
Mọi người đều
nhìn nhận là cần nên áp dụng các biện pháp như sự giáo dục dân chúng, ban
hành những luật lệ gắt gao để kiểm
soát việc sử dụng và sự lưu hành thuốc kháng sinh, canh tân hóa các bệnh viện, mở mang chuồng trại cùng cải tiến kỹ thuật chăn nuôi để giảm thiểu
sự sử dụng thuốc kháng sinh trong việc phòng chống bệnh tật.
Nhưng có lẽ
tất cả những điều vừa kể trên đều chỉ là…ảo tưởng, nếu không có một quyết tâm
chính trị thật sự mạnh mẽ đi kèm!
Tài liệu tham khảo
L'antibiorésistance,
une menace qui guette le monde, selon l'OMS-Radio Canada .ca mercredi 30 avril 2014
http://ici.radio-canada.ca/nouvelles/sante/2014/04/30/001-oms-resistance-antibiotiques.shtml
*Agence de la Santé publique du Canada-La résistance aux antimicrobiens-une responsabilité partagée
http://www.phac-aspc.gc.ca/cphorsphc-respcacsp/2013/resistance-fra.php
*- George G. Khachatourians, Agricultural Use of Antibiotics and Evolution and Transfer of Antibiotic Resistant Bacteria. CMAJ Nov. 1998.
http://www.cmaj.ca/cgi/reprint/159/9/1129.pdfhttp://www.cmaj.ca/cgi/reprint/159/9/1129.pdf
*- Stuart B.Levy. The Challenge of Antibiotic Resistance.
http://www.chiro.org/LINKS/FULL/Challenge_of_Antibiotic_Resistance.shtml
*- Q&A: NDM-1 superbugs. BBC NEWS Health
http://www.bbc.co.uk/news/health-10930031
Maryn McKenna-Antibiotics and Antibiotic-Resistant Bacteria
in Meat: Not Getting Better 02/9/13
http://www.wired.com/wiredscience/2013/02/narms-adufa-2011/
* New superbugs emerge from U.K, Asia, Canada...
http://www.cbc.ca/health/story/2010/08/11/uk-lancet-new-superbug.html#socialcomments
*- Emergence of a new antibiotic resistance mechanism in India, Pakistan and the UK: a molecular biological and epidemiological study. The Lancet, Vol 10, issue 9, pages 597-602 Sept 2010
http://www.thelancet.com/journals/laninf/article/PIIS1473-3099(10)70143-2/abstract
Montreal DEC 15 2021
Nguyễn Thượng Chánh
No comments:
Post a Comment