Phỏng theo: J.H.Hollis &C J K Henry. Dietary variety and its effect on food intake of elderly adults.
Journal of Human Nutrition and
Dietetics, vol 20, Issue 4, page345-351, August 2007
http://www.blackwell-synergy.com/doi/abs/10.1111/j.1365-277X.2007.00796.x
Hình như chúng ta thường hay nghe người lớn
tuổi than vãn rằng sao họ không cảm thấy đói bụng, ăn là ăn vậy chớ sao cũng chẳng
thấy ngon như hồi lúc còn trẻ,v.v…
Mà đúng vậy thôi vì máy chạy liên tục trong
suốt 60 -70 năm rồi, thì phải yếu đi thôi!
Về già, cơ thể tuy tiêu thụ ít năng lượng
hơn lúc trẻ nhưng nó vẫn cần phải được cung cấp dưỡng chất một cách thường
xuyên để có thể hoạt động hữu hiệu, để có thể tái tạo lại những mô chết, và
cũng để có sức chống lại sự xâm nhập của vi trùng...
Có rất nhiều nguyên nhân có thể làm giảm sự
ngon miệng, và làm mất cảm giác đói ở người già (anorexie du vieillissement).
Không đói bụng thì ăn ít nên kéo theo sự
suy dinh dưỡng (malnutrition).
Được biết, càng về già thì cơ thể càng sản
xuất ra chất cholécystokinine.
Đây là một loại hormone tiết ra từ tế bào
ruột non, và công dụng của nó là tác động lên thành dạ dầy để kéo chậm lại thời
gian thải thức ăn xuống ruột. Dạ dầy thường đầy ăm ắp nên chúng ta cảm thấy no
và không ăn thêm thứ gì được nữa.
Vị giác và khứu giác cũng mất đi độ bén
nhạy lúc về già khiến cho chúng ta ăn cũng bớt ngon.
Tình trạng mất cảm giác ngon miệng càng
trầm trọng hơn nếu chúng ta đang uống một vài loại thuốc tây chẳng hạn như thuốc
trị rối loạn nhịp đập tim có chứa quinidine,
thuốc kháng sinh streptomycine và pénicilline thường làm cho miệng có vị
lạ khác thường.
Thuốc kháng đông có chất phénindione, thuốc chống co giật có phénytoine và thuốc trị bệnh Parkinson
có lévadopa, tất cả những loại thuốc
nầy đều có khuynh hướng làm giảm cảm giác về hương vị.
Sử dụng insuline trong một thời gian lâu
dài có thể làm giảm cảm nhận về vị ngọt và về vị mặn.
Nói chung, tất cả những điều vừa kể trên
đều dự phần trong việc làm những người nào ở vào lớp tuổi thất thập cổ lai hy
ăn bớt ngon miệng và từ đó dần dần mất đi cái thú...ăn uống.
Cũng may có vài mẹo vặt để giúp ăn ngon miệng
-
Nên tập thể dục, vận động một
tí trước bữa ăn. Chúng ta có cảm giác đói bụng và ăn ngon miệng hơn.
-
Tránh uống nhiều nước trước lúc
ăn và trong lúc ăn. Tránh cãi lộn, tránh sân si…làm mất đói.
-
Các bà nên có nhiều sáng kiến
và sáng tạo hơn, như thay đổi món ăn thường xuyên, nên thay đổi menu hoặc đa
dạng hóa món ăn, để tránh sự nhàm chán nếu bắt các ông phải ăn hoài một món thấy
mà ngán ngược. Thỉnh thoảng hai người nên đi ăn tiệm đổi gu sẽ thấy ăn ngon hơn
ăn ở nhà.
-
Một ly rượu chát nho nhỏ trước
bữa ăn sẽ giúp chúng ta ăn ngon miệng hơn.
-
Nếu mất ngon có nguyên nhân từ
sự lệch lạc về vị giác, các bà nên tăng thêm gia vị trong lúc nấu nướng. Ớt,
tiêu, gừng, sả là những món cần được nghĩ đến.
-
Tránh dùng những loại thức ăn
chứa quá nhiều dầu mỡ và quá béo vì chúng dễ làm cho mau no.
-
Nên ăn thành những phần nhỏ và
ăn làm nhiều lần.
- Trong lúc dùng bữa nên nói những chuyện vui tươi và xây dựng, tránh cằn nhằn lẫn nhau về những chuyện không đâu vừa lãng nhách và vừa vô duyên, làm cho bữa cơm ăn mất ngon đúng với câu...“Trời đánh còn tránh bữa ăn”!
Kết luận
Ăn uống là việc rất phức tạp ở tuổi già.
Vừa phải thỏa mãn đầy đủ nhu cầu dinh dưỡng, vừa phải tránh né, kiêng cữ đủ mọi
thứ để phòng các bệnh tim mạch, cao máu, tiểu đường, v.v...
Ăn uống đứng đầu trong hàng tứ khoái ANDI.
Tuy nhiên, càng về già thì lần lần cả bốn
món trước sau gì cũng càng từ từ giảm xuống để rồi tắt lịm đi.
Đến một lúc nào đó thì chỉ còn đói con mắt
thôi, thấy thì thèm nhưng mà nuốt thì không vô nữa. Đó là dấu hiệu báo trước
rằng ngày ra đi của ông anh hay của
bà chị không còn xa lắm đâu.
Có lẽ đây cũng là sự an bài sắp đặt công
bình của tạo hóa để chúng ta, những người già cả, biết tới ngày tới giờ của
mình thì phải chấp nhận và an phận để...ra đi theo ông theo bà vậy./.
Montreal, October 2022
Nguyễn Thượng Chánh
No comments:
Post a Comment