Chỉ mới đôi năm trước
đây thôi, Mạ tôi vẫn còn khỏe và năng động lắm. Tuy đã lớn tuổi, nhưng bà vẫn
tự nấu lấy thức ăn cho mình. Anh em tôi e ngại sợ Mạ tay yếu đổ nước phỏng tay,
hay sợ bà quên tắt bếp, lửa củi rất nguy hiểm, nhưng nói mấy cũng vô ích. Mạ
viện lý do thức ăn tụi tôi nấu không hợp khẩu vị, và nhất là bà cần làm việc để
qua thì giờ và cũng để vận động chân tay luôn thể. Thấy bà nói có lý nên tụi
tôi cũng đành chiều ý. Thôi kệ, tới đâu hay tới đó. Vậy đó mà Mạ đã nấu ăn một
cách ngon lành. Chẳng những bà nấu cho bà, mà cả lũ con cháu nội ngoại còn được
hưởng lây nữa.
Hình như ít có lần nào
sau khi đã gởi cháu cho bà trông, đến đón về mà tôi không được Mạ bới cho một
chút đồ ăn mang theo. Và món Mạ thường làm cho tôi nhiều nhứt là món canh thơm.
Bà biết đây là món mà tôi rất thích.
Kể cũng lạ, những lần
mang tô canh thơm về là tôi hầu như một mình làm trọn. Hai đứa con không ăn đã
đành, mà cả Hương cũng chỉ sơ sơ vài muỗng vậy thôi, còn lại là tôi quét sạch
không chừa một cọng hành. Tôi xì-xà xì-xụp ăn tô canh như ngày mai sẽ tận thế
không bằng.
Thấy tôi thích món này
như vậy, nên khoảng hai ba tuần không thấy tôi mang từ bà nội về là vợ tôi lục
đục nấu. Tưởng cũng nói thêm vợ tôi có biệt tài học nấu ăn. Nàng vô nhà hàng
hoặc đi ăn ở đâu mà gặp món đắc ý, chỉ cần khươi đĩa đồ ăn coi sơ sơ là có thể
về nhà nấu giống như vậy. Cho nên với tô canh thơm đơn giản này là quá dễ dàng.
Hôm tôi thấy tô canh thơm dọn lên bàn, ngạc nhiên quá tưởng là Mạ nấu nhờ người
khác mang qua. Nhưng Hương nói nàng mới nấu theo kiểu của Bà nội. Tôi thích vô
cùng, ngồi xuống chén thả giàn. Ăn xong vợ hỏi “Ngon không?” “Ngon chứ”. Vợ hỏi
tiếp “Có ngon như Bà nội nấu không?”. Tôi thành thực trả lời “Ngon, nhưng mà
hình như hơi khác với canh Mạ nấu” Vợ tôi nói mới nấu lần đầu nên chưa chỉnh.
Lần sau chắc chắn sẽ giống.
Lần sau nữa, tô canh
thơm của vợ nấu thành thật mà nói thì chẳng những giống mà có lẽ còn đậm đà và
thơm ngon hơn tô canh của Mạ. Tôi ăn cũng ngon lành lắm. Thế nhưng, dù vợ tôi
có nấu cách nào đi nữa cũng không thể nào giống như tô canh của Mạ. Canh thơm
của vợ nấu thì tôi ăn bình thường cùng những món ăn khác, nhưng khi ăn tô canh
của Mạ tôi nấu, đặc biệt trọn một bữa cơm tôi chỉ ăn một món này mà thôi như là
sợ mấy món kia sẽ làm tô canh của tôi bớt ngon. Tôi vừa ăn mà sợ như nó sẽ…hết.
Và khi hết, tôi vét đến cọng ngò cuối cùng. Ăn xong mà vẫn thòm thèm thật tức
cười. Cả hai đứa tôi cùng nhận thấy điều này. Lạ!
Cho đến một hôm…
Dịp lễ Thanksgiving,
lớp học con gái tôi tổ chức một buổi pot-luck ăn trưa. Mỗi phụ huynh tham dự
mang một món ăn tới góp vốn ăn chung. Tôi mua mang theo món mì xào từ một tiệm
mì nổi tiếng và tôi biết rất ngon. Tới giờ ăn, các phụ huynh phải phục vụ cho
các em ăn trước. Món mì của tôi được tất cả ủng hộ nhiệt liệt trừ một cậu bé có
vẻ là người Tàu hay Phi gì đó. Khi tôi mang đĩa mì tới, nó thờ ơ lạnh nhạt nói,
“Không ăn”. Hừm, làm bộ dữ. Chắc là nó không đói. Nhưng tôi vẫn cố dụ, “Ăn đi
cháu, mì ngon lắm.” Cậu vẫn một mực, “Không ăn. Mì má cháu làm ngon hơn nhiều.”
A, thằng này làm phách nhỉ, dám nói là mì má nó làm ngon hơn ở tiệm, mặc dù là
chưa thử qua sợi nào.
Đúng lúc đó mẹ của cậu
cũng vừa tới bàn. Bà giở nắp hộp đồ ăn của cậu ra thì quả nhiên là…một hộp mì
xào. Tôi tò mò nhấn nhá đứng gần hai mẹ con để coi món mì gì đặc biệt mà cậu
con quảng cáo dữ dội quá. Khi tôi nhìn thấy tô mì rồi thì thật là…thất vọng đến
não nề. Trời ơi, tưởng là có gì ghê gớm lắm, té ra là những cọng mì trắng
nhách, nhạt nhẽo, thêm chút trứng chiên thái mỏng rải ở trên, và chan xì dầu.
Chỉ vậy thôi mà cậu làm như là sơn hào hải vị đâu đâu không bằng. Tôi bị chạm
tự ái quá đi. Nó dám chê mì mua ở nhà hàng của tôi để ăn cái tô mì trông thiệt
là…dở ẹc này. Cho nên tôi vẫn tiếp tục đứng gần đó để coi thử.
Tôi rất ngạc nhiên khi
thấy cậu bé mắt sáng rỡ khi mì của cậu được mẹ xúc ra chén. Kỳ thật, đĩa mì tôi
mang tới sợi vàng óng ánh hấp dẫn, lại thêm tôm, xá xíu, rau cải đầy đủ, ngon
lành thì cậu không thèm ngó tới, trong khi mì của mẹ cậu thì lưa thưa vài miếng
trứng với xì dầu mà cậu làm như bắt được vàng. Chưa hết, nhìn cái dáng điệu cậu
ăn mới đã. Cậu ngồi sát vào mẹ như một con gà con. Taytrái cậu cầm muỗng, tay
phải đôi đũa, cả hai tay phối hợp nhịp nhàng. Trước hết cậu gom mì thành một
cụm nhỏ vừa đủ một miếng, dồn thêm vài sợi lên ngoạm một miếng vô miệng gọn
lỏn. Nói thì lâu chứ cậu ta làm lẹ lắm. Cụm mì mới vào miệng đang nhai là đôi
tay đã thực hiện lại động tác gom mì lại như cũ của một chu kỳ nhứt định. Cứ
thế cậu không để phí một giây nào, ngay cả một vài cọng mì dính bên mép cũng
không thèm chùi. Chỉ thỉnh thoảng cậu phải ngưng lại chút để thở, và để cho mẹ
chùi mép giùm, trong khi cậu nhìn mẹ cười…say đắm. Ôi trên đời này sao lại có
thằng con nào sung sướng, hạnh phúc đến như vậy cà? Cậu lại tiếp tục ăn, thì
thà thì thụp. Thấy nó ăn mì mà tôi cảm thấy đói bụng và thèm quá đi, thiếu điều
muốn nói với nó rằng “Mày cho tao thử một miếng, được không?”
Chẳng mấy chốc mà tô
mì gần hết, cậu ăn chậm lại. Nhưng cậu ăn chậm không phải vì no. Cứ nhìn cái
miệng nhỏ nhắn nhai ngấu nghiến thì biết. Cậu sợ hết. Như thể cậu muốn ăn hoài
ăn hủy miễn là có mẹ ngồi bên cạnh.
Rồi thì tô mì xào của
cậu cũng phải hết. Tôi thấy nó nhai miếng cuối cùng thật lâu, và khi đã bỏ đũa
xuống rồi cũng còn dùng tay vét mấy cọng hành nhét vào miệng một cách tự nhiên.
Bà mẹ ngồi bên cạnh không cản mà chỉ nhìn tôi cười bẽn lẽn để tôi thông cảm cho
thằng con háu ăn.
Tôi thẫn thờ nhìn hai
mẹ con và chợt hiểu.
Hành động vét mấy cọng
hành cuối cùng của cậu bé sau khi đã làm sạch sẽ tô mì làm tôi nhớ những lúc
tôi vét mấy cọng ngò cuối cùng của tô canh thơm do Mạ nấu. Tôi nhớ lại hồi nãy
thằng con ăn mì say sưa và thỉnh thoảng nó nhìn mẹ nó một cách trìu mến như thể
nếu được nó cũng ăn luôn mẹ nó vào bụng. Và tôi nhớ lại lúc ăn canh thơm của
mạ, tôi có một cảm giác man mác, êm đềm mà không hiểu vì đâu. Tô mì của cậu bé
chắc chắn không bằng mì tôi mua ở tiệm, cũng như canh thơm của Mạ chắc cũng
không đậm đà, ngon ngọt như vợ nấu. Nhưng mà cả hai đã được nêm vào một gia vị
trân quí nhất trên đời: Gia vị MẸ.
Khi ăn canh của Mạ
nấu, thì ra tôi đã nuốt vào người tất cả tình thương của Mạ gởi gắm trong tô
canh. Tôi đã vào cái tuổi mà người ta gọi là tri thiên mệnh, trên đầu tóc điểm
muối tiêu nhưng với Mạ cũng chỉ là một thằng con nhỏ dại mà bà khi nào cũng
muốn chiều chuộng chăm nom. Tôi chợt nhận ra rằng mỗi tô canh của mạ không
những đã được nêm đầy gia vị MẸ trong đó, mà nó còn chan chứa cả một quãng đời
niên thiếu của tôi. Tôi đã ăn canh như con bò già ngấu nghiến nhai lại quãng
đời ấu thơ, và nuối tiếc những chuỗi ngày vẫn còn trong vòng tay của Mạ.
***
Gần đây Mạ tôi đã
không nấu nướng gì được nữa. Mạ yếu như một ngọn đèn dầu gần cạn, hắt hiu chờ
một cơn gió lớn.
Bây giờ, ngoại trừ
những lúc cần phải đi đứng chút đỉnh làm vệ sinh hay uống thuốc, còn thì Mạ chỉ
nằm trên giường. Trời nắng ấm mùa Xuân, Mạ đắp mền từ cổ tới chân mà vẫn than
lạnh. Những chuyện hôm qua thì Mạ quên tuốt, nhưng mà chuyện sáu bảy chục năm
trước thì Mạ nhớ rõ mồn một và cứ nhắc tới nhắc lui dăm ba câu chuyện đó. Mạ kể
đi kể lại chuyện thời bà còn con gái mười ba mười bốn tuổi đã tự lập mưu sinh
với giỏ hàng Xén nhỏ nhoi bày bán ở chợ Đông Ba ngoài Huế. Có ông cố đạo người
Pháp dạy học ở đâu đó không biết, mỗi vài tháng lại ra chợ sắm giấy, bút, mực…
chỉ ở gánh hàng nhỏ xíu của Mạ, chứ không bao giờ mua ở những cửa tiệm lớn hơn.
Lý do vì Mạ tôi là người duy nhất trong khu chợ biết nói bặp bẹ dăm câu tiếng
Pháp với ông. Anh em tôi ngạc nhiên hỏi Mạ học tiếng Pháp ở trường nào? Bà nói
trường nào mà trường. Nhà nghèo cơm ngày ba bữa đủ ăn là may rồi, con gái thời
đó như mạ làm sao được tới trường. Mạ chỉ học lóm tiếng Pháp từ mấy cậu trong
nhà mà thôi. Tụi tôi nể Mạ quá xá.
Mạ ngày càng lãng hơn.
Một lần tôi ngồi bên, Mạ lại bắt đầu kể một chuyện đời xửa đời xưa nào đó của
bà mà tôi đã nghe ít nhất một chục lần và đã thuộc lòng. Không hiểu sao bữa đó
tôi vô tình quá. Mạ mới nói vài câu là tôi ngắt lời bà, nói là mình đã biết
rồi, Mạ khỏi cần kể nữa. Và để chứng minh, tôi kể tiếp cho Mạ khúc tiếp theo để
mạ tin là tôi đã biết. Tôi thấy Mạ mặt buồn xo, hụt hẫng. Mạ ậm à ậm ừ cố nghĩ
một chuyện khác để kể cho tôi nghe thế câu chuyện trên, nhưng luồng tư tưởng
quen thuộc của Mạ lúc đó bị tôi ngắt bất ngờ nên chưa sắp xếp lại kịp chuyện
khác. Mạ chỉ muốn nói để mà nói, và có người ngồi cạnh bên nghe mà thôi. Tôi
hối hận quá. Thấy Mạ mấp máy môi, ấp a ấp úng hoài nhưng nghĩ chưa ra thiệt là
tội nghiệp. May lúc đó tôi nghĩ là phải mớm lời cho Mạ nên giả bộ hỏi “Hồi Mạ
còn nhỏ, Mạ bán gì ở chợ Đông Ba vậy ?” Thế là Mạ bắt được đà, bà bèn kể tiếp
cho tôi nghe chuyện ông cố đạo người Pháp mỗi vài tháng ra mua hàng của Mạ. Lần
này thì tôi nghe một cách thiệt tình, thỉnh thoảng còn bàn thêm vài điều bên lề
nữa khiến Mạ thích vô cùng.
Ban đầu thì tôi nghe
để cho Mạ vui. Nhưng càng về sau, tôi thấy như mình cũng có những lúc sống hòa
vào với thế giới của Mạ. Mạ mới nhắc đến giỏ hàng xén tạp hóa là tôi như thấy
cả cái chợ Đông Ba trước mặt mình với rừng người tấp nập, có một cô bé mười bốn
mười lăm tuổi gói hàng bán cho một ông Tây râu ria xồm xoàm, áo đen thụng
thịnh, tóc trắng toát, cố gắng lắng nghe để hiểu mớ tiếng Pháp chắp vá của cô
hàng xén nhỏ tuổi. Thỉnh thoảng ông cưòi to thích thú vì cô hàng xén xinh xinh
này nói tiếng Tây thiệt là…tức cười và dễ thương. Cô không biết. Cô tưởng là
ông Tây cười khen cô nói hay, nên cô cố nói thêm càng nhiều càng tốt. Và vì vậy
mà ông Tây lại càng cười thêm…
Mạ tôi cũng kể rằng
hồi 9, 10 tuổi gì đó tôi đau một trận kinh hồn. Giữa đêm khuya, tôi nóng sốt
đến độ máu cam từ mũi chảy ra như suối. Mạ đã dùng hết khăn trong nhà mà vẫn
chưa đủ cho tôi lau. Tôi mất nhiều máu quá đến nỗi đã bắt đầu mê man rồi. Lúc
đó nhà tôi mới từ Huế dọn vào. Ba tôi vắng nhà đi làm xa. Lạ nước lạ cái, nhà
thương bệnh viện ở đâu không biết,giữa đêm khuya khoắt biết kêu nhờ ai! Mạ chỉ
còn ôm tôi vào lòng và cầu nguyện. Lúc đó bà nghe như có tiếng nạng gỗ gõ lên
sàn nhà, tiếp theo là tiếng dép kéo lê. Rõ ràng là có một người què đang đi
trong nhà. Nhưng Mạ đã quá mệt mỏi và cũng đang thiếp đi. Rồi bà thấy rõ ràng,
không hiểu là thiệt hay trong giấc mơ, một người lính chống nạng gỗ đi đến và
sờ vào trán tôi, xong rồi ông ta lại kéo nạng đi ra khỏi nhà. Sáng hôm sau, như
một phép nhiệm mầu nào mà tôi bớt hẳn, gần như đã hết bệnh mặc dù là chưa uống
một viên thuốc nào cả.
Tôi vốn là một thằng
bé ham chơi thuở ấy nên đã gây cho Mạ không ít nhọc nhằn. Hình như không có một
môn chơi nào của con nít trong xóm mà thiếu mặt tôi, từ đánh đáo ăn tiền, đến
bắn bi, tạt hình, chọi lính…món nào tôi cũng một cây xanh rờn. Mạ tôi lo tôi
ham chơi mất sức rồi bỏ học nên cố kềm bằng cách bắt tôi mỗi trưa phải… đi ngủ.
Dĩ nhiên là tôi chỉ nằm trình diễn thôi, đợi cho Mạ ngủ là tôi rón rén dậy xách
đồ nghề dông một mạch vào xóm chơi. Tỉnh dậy không thấy thằng con đâu, Mạ tôi
lại phải đội nắng đi vào xóm kiếm. Bà biết đích xác chỗ nào tôi thường đàn đúm.
Có những lần tôi đang lom khom cúi nhắm mấy hòn bi dưới đất để bắn thì bỗng
thấy đôi dép quen thuộc ngay trước mặt. Khỏi cần nhìn lên tôi cũng đủ biết là
ai, bèn ba chân bốn cẳng chạy ù về nhà. Tôi phải về trước Mạ, lấy cái khăn hay
cái áo nào đó chêm sau mông. Mạ có cái roi đánh đau lắm nên tôi phải lo độn
trước kẻo không là…thê thảm. Rồi Mạ về tới, bắt tôi nằm xuống nã cho mấy roi.
Chẳng đau gì cả nhưng tôi cũng giả bộ la “ui-da, ui-da” rối rít. Mạ thấy tội
bèn cho… thiếu nợ, chỉ dọa lần sau tái phạm sẽ trả gấp đôi. Tôi nào ngán, vì đã
có áo giáp hộ thân, và hơn nữa Mạ đâu có nhớ? Tôi chỉ thắc mắc một điều là sao
Mạ không nhận ra sự khác nhau. Khi tôi chưa kịp độn áo sau mông, roi đụng vào
thịt thì nó kêu “bép-bép”; còn khi nào tôi đã kịp độn áo rồi thì nó kêu
“phộp-phộp” rõ ràng như vậy mà Mạ không biết nên tôi mặc tình mà lờn.
“Bí mật” này tôi vẫn
giữ kín gần 40 năm, cho tới khi mới chỉ gần đây thôi. Trong một dịp họp mặt gia
đình anh em, con cháu đầy đủ, tôi bèn “ bật mí” lên để chọc Mạ cho vui, ai ngờ
Mạ phản pháo “Thằng khỉ. Mi tưởng tau ngu không biết mi chêm cái chi đó trong
quần hay răng? Tau cố tình lờ cho mi đó chứ!” Cả nhà tôi cười như nước vỡ bờ,
và thằng con tôi là to họng nhất. Nó khoái quá, hả hê khen “Bà nội thông minh
quá. Smart quá. Ba là ‘bad boy’ hả bà nội ?”Ha ha. Bà nội có hiểu bad boy là gì
đâu!
***
Một buổi chiều đi làm
về, tôi ghé lại để nghe Mạ kể chuyện, nhưng bà đang ngủ. Tôi kéo ghế cạnh
giường ngồi nhìn Mạ.
Đã từ lâu tôi biết là
bà không khoẻ, nhưng vẫn nghĩ rằng ai cũng bệnh già thế thôi. Bữa nay tôi mới
có dịp ngắm lại Mạ lúc bà đang ngủ. Hơi thở của bà sao mệt nhọc quá, khò khè và
đứt quãng. Mạ ngủ mà phải há miệng ra để thở và tôi thấy răng của Mạ chỉ còn
vài cái loe hoe! Nhưng điều làm tim tôi nhói lên khi mạ chìa cánh tay ra khỏi
mền. Ôi cánh tay của Mạ tôi đâu còn là tay nữa mà chỉ là một thanh củi khô, da
bọc lấy xương. Lớp da đồi mồi ở ngay bả tay không còn miếng thịt nào để bao bọc
nên nó nhẽo nhẹt và lòng thòng một cách thảm thương. Tôi nghe Mạ than là khó
thở, nhưng không ngờ Mạ phải thở một cách khó nhọc như vậy. Tôi biết là Mạ ốm,
nhưng không ngờ Mạ ốm đến giơ xương. Tôi không nỡ nhìn Mạ lâu hơn, phải bước
vội ra ngoài tới bàn thờ Phật để ổn định lại tâm hồn.
Trước bàn thờ Phật.
Tượng Phật Bà Quan Âm với bình nước Cam Lồ hiền từ nhìn. Bỗng nhiên tôi cảm
thấy như có một sự thiêng liêng nào đó phảng phất trong không gian. Một cảm
giác lâng lâng khó tả. Tôi thắp một nén nhang và khấn thầm “Thưa Phật. trước
hết con biết tuy là Phật tử, nhưng con không phải là một Phật tử thuần thành
được thấm nhuần Phật pháp. Vì vậy mà giáo lý của Đức Phật nhiều khi con hiểu
chưa thực chính xác, nên nếu con nói có gì không đúng thì đành vậy. Con vẫn
thường nghe nói về luật nhân quả của đạo Phật. Nhân nào thì quả nấy. Làm hiền
gặp lành và làm ác gặp ác. Bao nhiêu năm qua con nghĩ là mình đã làm nhiều việc
thiện. Và con chưa bao giờ mong việc mình làm sẽ mang lại một nhân quả tốt nào
cho chính con cả. Nhưng bây giờ nếu Đức Phật vì những nhân lành mà con đã gieo,
và sẽ cho con những quả tốt như một sự đền bù thì con xin nhận. Không phải cho
con, mà cho Mạ con. Thưa Phật, con biết rằng con người sinh ra thì ai cũng đều
mang một số mệnh. Ai rồi cũng sẽ đi qua đoạn đường sinh, lão, bệnh, tử. Vì vậy
mà con không dám cầu cho Mạ con sống lâu trăm tuổi. Bởi vì cầu cũng không được.
Con chỉ xin cho Mạ con được sức khoẻ và sự an nhiên trong quãng đời còn lại là
con mãn nguyện lắm rồi. Một mai khi nợ trần đã dứt, xin Phật đón Mạ con về trong
sự bình yên. Chỉ vậy thôi.”
Có tiếng Mạ kêu trong
phòng. Tôi vội đi vào kẻo mạ trông và lòng thầm nghĩ không biết bữa nay Mạ sẽ
kể cho nghe chuyện gì? Chuyện ông cố đạo, hay là chuyện ông lính chống nạng
giữa đêm? Hay là chuyện… chuyện gì cũng được. Bây giờ thì mạ còn nói, tôi còn được
nghe là cũng may mắn, hạnh phúc rồi. Tôi biết là Mạ không còn như xưa để thỉnh
thoảng nấu canh thơm cho tôi nữa, nhưng cái gia vị MẸ tuyệt vời đó nào phải vì
vậy mà mất đi đâu. Nó vẫn đậm đà và nồng ấm qua từng giọng nói, từng cái nhìn
của Mạ đó mà. Như hôm kia tôi đến ngồi cạnh bên, Mạ nhìn lên đầu tôi thật lâu,
rồi nói giọng lo lắng “Con bịnh chi mà tóc bạc nhiều ri?”
***
À ơi,
Mẹ già như chuối chín
cây, gió lay mẹ rụng con rày mồ côi....
Gió lay mẹ rụng, tôi
gọi là Gió Mồ Côi. Để rồi một hôm,
Một hôm có gió mồ côi
Thổi cho Mạ rụng để
tôi một mình
Mạ về nước Phật thanh
bình
Trần ai để lại chút
tình mạ con
Canh thơm ai nấu mà
ngon
Bây giờ canh hết con
còn chén không…
ThaiNC
Tô Canh Thơm Của Mạ - Viết Về Nước Mỹ - Việt Báo Viết Về Nước Mỹ (vietbao.com)
No comments:
Post a Comment