Mặt Trái Của Hà Nội - Tuệ Phong

"Tôi rất yêu Hà Nội, nhưng có những cái ở Hà Nội bây giờ thì không thế chấp nhận được".

Nói về văn hóa của người Hà Nội ngày nay cũng có nghĩa là bàn về việc người ta đã có đủ văn hóa để làm người Hà Nội hay không ? Nghe thì có vẻ không lọt tai nhưng với thời đại ngày nay thì quả đúng là như vậy.

Bấy lâu nay người ta hay nói đến cụm từ "Người Hà Nội" hoặc những người đang sống trên mảnh đất Hà Nội (nội thành), không ít người luôn tự nhận mình là người Hà Nội và lấy làm hãnh diện về điều đó.

Ở nước ngoài nhiều người Việt khi được người bản xứ hỏi họ là người ở đâu thì họ thường nhận ngay là "người Hà Nội". Nhiều người coi Hà Nội là niềm tự hào, bởi phong thái của người Hà Nội thường có khác biệt hơn, lịch lãm và đáng yêu hơn cho nên cái việc nhận là người Hà Nội cũng đồng nghĩa là đã nhận một nét văn hóa đẹp mà ai cũng mong muốn và lấy đó làm chuẩn mực cho mình.

Nhưng bây giờ, với làn sóng nhập cư người Hà Nội đã trở nên tạp nham, hổ lốn và làm hỏng đi hình ảnh của chính mình. Những người Hà Nội cổ bây giờ gặp lại nhau hàn huyên và hay nói chuyện về những cái ngày xưa của Hà Nội nhưng đặc biệt họ đều không thích nói đến chuyện người Hà Nội bây giờ hay có thể nói người ta đang bắt đầu cảm thấy ngượng nếu tự nhận mình là người Hà Nội như ngày hôm nay.

Không chỉ không muốn nhận là người Hà Nội, nhiều người còn lên án cái Hà Nội đó, cái nơi mà họ đã sinh ra từ bao đời nay và luôn gìn giữ, tự hào về nó. Họ luôn ám ảnh và khó chịu từ phong cách sống, từ lời nói và việc làm đến nhân cách của những con người đang sống trên cái mảnh đất Hà Nội ngày hôm nay.

Ngày trước khi Hà Nội chưa đông dân, chưa có nhiều phương tiện giao thông, chưa có các tiện nghi hiện đại và chưa có cuộc cách mạng về dân di cư như bây giờ thì "Người Hà Nội" ngày đó với một nhịp sống chậm chạp và con người ta còn có thể tự ngắm nhìn lại mình để biết mình có còn hào hoa, thanh nhã, lịch lãm và tự trọng nữa hay không ..?

Bây giờ thì khác, Hà Nội ngày nay đã khác xa ngày xưa và chính điều đó đã làm cho cái cổ kính của Hà Nội nó biến thái đi và có thể nói Hà Nội bây giờ là một cái gì đó nó không giống bất cứ một nơi nào trên thế giới. Nói chung là loạn nếu không muốn nói là hổ lốn và "lộn tùng phèo" như một cái nồi lẩu thập cẩm trên bàn nhậu.

Đó chính là cái Hà Nội hiện nay mà chúng ta đang sinh sống với những khu trung tâm quá nhiều nhà cửa, biệt thự và chung cư, cái đẹp đẽ khang trang lịch sự liền ngay bên cạnh là cái bẩn thỉu nhếch nhác và rác rưởi. Đường phố đó đây chỗ nào và lúc nào cũng nham nhở như một bãi rác và công trường. Tiếng ồn của máy xây dựng, dây điện nhằng nhịt giăng trên cột điện nhập nhô với những chiếc loa truyền thanh công cộng đinh tai nhức óc.

Đó là một thành phố với hàng chục triệu cái xe máy, các kiểu và các loại ô tô với một cái giao thông bát nháo không có nguyên tắc và luật lệ. Với một lượng khói xe máy và khí thải ô nhiễm đứng vào hàng đầu của thế giới, còn hơn cả thủ đô Bắc kinh của Trung quốc...

Cứ thử xem Hà Nội có lúc nào là đường không tắc ? Có lẽ là chỉ vào ban đêm... Cả ngày từ sáng đến đêm lúc nào cũng chật cứng và đông nghịt. Mỗi buổi sáng đi làm hay buổi chiều đi làm về bị tắc đường con người sẽ khổ cực như thế nào? Trong lúc tắc đường ở những ngã tư ngã năm đường phố phải hít bụi và khói ô tô xe máy, xin lỗi nếu không bệnh tật thì cũng ung thư phổi mà chết.

Hơn nữa ở Hà Nội bây giờ tầng lớp giàu nghèo phân hóa rõ rệt, người nghèo cứ ngày một nghèo xuống mãi, người giàu cứ ngày một giàu lên mãi, họ giàu có không hẳn vì thông minh hơn, giỏi giang hơn mà vì họ cơ hội, thủ đoạn để chiếm đoạt được nhiều hơn.

Đó là một thành phố với các loại cửa hàng từ thời trang đến tiệm bán đồ ăn quán xá nhậu nhẹt và cầm đồ gây ra một không khí hỗn loạn nếu không muốn nói là khủng khiếp. Mở mắt ra là thấy lừa lọc, rượu chè nhậu nhẹt hơn thế nữa là gái điếm, lô đề và cờ bạc...

Có thể nói bây giờ chính những người Hà Nội gốc sinh sống ở nơi khác khi được hỏi về Hà Nội, họ nhiều lúc còn không dám nhận mình là người Hà Nội nữa. Bởi những cảnh tượng khó coi và không thể chấp nhận được khi người ta thường thấy ở trên đường, thí dụ như những cô gái đẹp ngồi trên xe Ô tô sang trọng mở cửa kính ra vứt rác xuống mặt đường hay những cô gái mặc váy ngắn chân dài, môi tô son đỏ chót mà khạc nhổ trên xe khi đang chạy để nước bọt bay theo chiều gió tạt vào mặt kẻ đi đằng sau... Và còn rất nhiều những chuyện buồn cười vô học thức khác nữa.

Đó là những cái mà người ta bình thường ở nơi khác không có mà chỉ có ở Hà Nội và những người tự cho mình là người Hà Nội mới làm những chuyện đó. Đó chính là những con người đang sinh sống ở một nơi có 1000 năm lịch sử văn hóa và là bộ mặt của một đất nước.

Vậy định nghĩa thế nào là Hà Nội ? Và thế nào là một người Hà Nội ? Cái đó không quan trọng, cái quan trọng là ở dân trí, sự hiểu biết và văn hoá cốt cách của những người đang sống trên mảnh đất đó.

Tuệ Phong.

Ảnh St.