Trí tuệ nhân tạo (AI)
sẽ lấy đi bao nhiêu loại việc làm của con người? Với sự xuất hiện robot AI trò
chuyện ChatGPT, chắc hẳn nhiều người cũng đang lo ngại công việc của mình sớm
muộn cũng được AI làm thay.
ChatGPT được tỷ phú
Bill Gates ca ngợi
Theo một cuộc khảo sát,
tính đến tháng 1/2023 có đến 89% sinh viên đại học ở Mỹ sử dụng ChatGPT để làm
bài tập về nhà (tính đến ngày 6/2), kho ý tưởng về ChatGPT tiếp tục tăng lên.
Ngay cả tỷ phú công nghệ Bill Gates cũng đánh giá cao khi cho biết rằng sự xuất
hiện của công nghệ trí tuệ nhân tạo như ChatGPT có ý nghĩa lịch sử lớn gần như
sự ra đời của Internet và máy tính cá nhân.
ChatGPT là mẫu robot trò chuyện (chatbot) hoàn toàn mới do phòng thí nghiệm
nghiên cứu trí tuệ nhân tạo OpenAI phát hành ngày 30/11/2022, đây là một công
cụ xử lý ngôn ngữ tự nhiên được điều khiển bởi công nghệ trí tuệ nhân tạo. Nó
có thể tiến hành các cuộc hội thoại bằng cách học và hiểu ngôn ngữ của con
người, đồng thời cũng có thể tương tác theo mạch văn của cuộc trò chuyện gần
như người với người trò chuyện, thậm chí có thể hoàn thành các nhiệm vụ như
viết email, kịch bản video, viết quảng cáo, dịch thuật và viết mã (code).
ChatGPT có thể hoàn thành nhiều vấn đề về trí thông minh, không chỉ vượt qua kỳ
kiểm tra pháp lý và y tế của một số trường học ở Mỹ mà thậm chí còn vượt qua
bài kiểm tra đầu vào cấp độ kỹ sư phần mềm cấp ba của Google (mức lương hàng
năm là 183.000 USD). Chatbot AI này không chỉ có thể viết luận văn, đánh giá âm
nhạc, viết thư xin việc, thậm chí còn có thể tạo sách thiếu nhi, giúp sinh viên
đại học gian lận.
Google thậm chí còn phát hiện ra trong trường hợp phỏng vấn ChatGPT tại công ty
thì ChatGPT đạt chuẩn để Google tuyển dụng làm lập trình viên cấp cơ bản. Nhân
viên của Amazon đã thử nghiệm ChatGPT cũng cho biết chatbot “thực sự tốt” trong
việc trả lời các câu hỏi hỗ trợ khách hàng, “tuyệt vời” trong việc tạo tài liệu
đào tạo, và “rất mạnh mẽ” trong việc trả lời các câu hỏi về chiến lược của công
ty.
Một nghiên cứu năm 2013 của Đại học Oxford cho thấy trong vòng 20 năm tới có
đến 47% công việc ở Mỹ có thể bị AI thay thế.
Giới chuyên gia cho biết các công nghệ AI mới nổi như ChatGPT có thể lấn chiếm
công việc của nhiều người, đặc biệt là công việc văn phòng.
Lịch sử phát triển của ChatGPT
Cuối tháng 11/2022,
robot trò chuyện đối thoại bằng trí tuệ nhân tạo ChatGPT đã ra mắt, chỉ trong 5
ngày số lượng người dùng đăng ký đã vượt quá 1 triệu.
Ngày 2/2/2023, công ty trí tuệ nhân tạo (AI) OpenAI của Mỹ đã phát hành gói đăng
ký thử nghiệm ChatGPT – ChatGPT Plus. ChatGPT Plus được
cung cấp với mức giá 20USD mỗi tháng, người đăng ký có thể nhận được
dịch vụ ổn định hơn và nhanh hơn phiên bản miễn phí, cũng như quyền ưu tiên
dùng thử các tính năng và tối ưu hóa mới.
Ngày 2/2/2023 Microsoft chính thức thông báo rằng tất cả các sản phẩm của họ sẽ
tích hợp ChatGPT, ngoài Office và công cụ tìm kiếm Bing đã công bố trước đó,
Microsoft cũng sẽ tích hợp ChatGPT trong nền tảng điện toán đám mây
Azure.
Ngày 3/2/2023, giới lãnh đạo IT lo ngại robot trò chuyện trí tuệ
nhân tạo ChatGPT nổi tiếng đã bị tin tặc sử dụng để lên kế hoạch tấn công mạng.
Một báo cáo của BlackBerry đã khảo sát 500 người ra quyết định trong ngành IT
của Vương quốc Anh về công nghệ ChatGPT mang tính cách mạng, theo đó hơn 76%
tin rằng có những nước đã dùng ChatGPT trong chiến tranh mạng nhắm mục tiêu vào
nước khác. Gần một nửa (48%) tin rằng vào năm 2023 sẽ có một cuộc tấn công mạng
“thành công” do ai đó sử dụng ChatGPT với ác ý gây ra.
Nhiều việc làm của con người dần được robot AI thực hiện thay
Nghiên cứu mới nhất chỉ
ra 10 công việc sau đây có nhiều khả năng bị AI thay thế nhất: Tất cả các công
việc truyền thông, bao gồm quảng cáo, viết kỹ thuật, báo chí và bất kỳ nghề
nghiệp nào liên quan đến sáng tạo nội dung đều có khả năng bị ảnh hưởng bởi ChatGPT và
các dạng trí tuệ nhân tạo tương tự. Bởi vì việc phân tích và giải thích một
lượng lớn dữ liệu và thông điệp dựa trên ngôn ngữ là kỹ năng mà công nghệ AI có
thể cải thiện.
Có dự đoán cho thấy những nghề sau đây có nhiều khả năng bị ChatGPT thay
thế nhất: ①Công việc kỹ thuật, bao
gồm lập trình viên và kỹ sư phần mềm; ②Nhân viên truyền thông; ③Nhân viên pháp lý; ④Nhà phân tích nghiên cứu thị trường; ⑤Giáo viên; ⑥Tài chính; ⑦Thương nhân tài chính Trader; ⑧ Nhà thiết kế đồ họa; ⑨ Kế toán; ⑩ Dịch vụ khách hàng.
Một nghiên cứu năm 2022 của công ty nghiên cứu công nghệ Gartner dự đoán rằng
đến năm 2027, chatbot sẽ là kênh dịch vụ khách hàng chính của khoảng 25% công
ty.
Chuyên gia Kai-fu Lee (Lý Khai Phục) nổi tiếng về AI đã phân tích và liệt kê
10 công việc hàng đầu sẽ bị AI thay thế trong tương lai. Ông cho biết có
nhiều công việc mà AI có thể làm tốt hơn con người, tiêu biểu như công việc có
quy trình đơn giản và lặp đi lặp lại. Ông đã liệt kê 10 loại công
việc trong tương lai sẽ “chỉ tồn tại trên danh nghĩa” và 10 loại công việc
tưởng chừng là “bát cơm vàng” nhưng đã “rất nguy cơ”, qua đó kêu gọi những
người hành nghề liên quan lên kế hoạch trước.
1. Nhân viên tiếp thị qua điện thoại
Tiếp thị qua điện thoại
sẽ là một trong những công việc bị AI thay thế nhanh nhất, trong tương lai
những cuộc gọi như vậy sẽ ngày càng trở nên tự nhiên hơn. AI cũng sẽ tìm cách
thu hút khách hàng thông qua thông tin khách hàng, lịch sử mua hàng, nhận diện
nét mặt… So với tiếp thị qua điện thoại thủ công thì việc dùng AI thay thế giúp
gần như không tốn chi phí, không ngại vấn đề phàn nàn lại có hiệu quả cao, có
tính nhất quán cao với logic kinh doanh, do đó ông Kai-fu Lee tin rằng công
việc tiếp thị qua điện thoại “không có tương lai”.
2. Dịch vụ khách hàng
Do tính chất lặp đi lặp
lại của loại công việc này (thường phản hồi kiểu định sẵn) nên các vị trí dịch
vụ khách hàng sẽ bị thay thế phần lớn bởi AI. Điều này sẽ được thực hiện theo
nhiều giai đoạn, đầu tiên sẽ được thay thế bằng chatbot và dịch vụ khách hàng
qua email, tiếp theo là dịch vụ thoại liên quan đến một số lượng lớn cuộc gọi
và các sản phẩm/dịch vụ tương đối đơn giản, còn yếu tố con người sẽ đóng vai
trò dự phòng xử lý các cuộc trò chuyện hoặc cuộc gọi mà AI không thể xử lý
(chẳng hạn như khách hàng tức giận và phàn nàn…), nhưng quá trình này cũng sẽ
tích lũy rất nhiều dữ liệu cho AI để cuối cùng có thể giúp AI thể hiện tốt hơn
con người.
3. Nhân viên kho
Các robot robot công
nghiệp và các giải pháp tự động hóa đã bắt đầu thay thế con người trong vận
chuyển chính xác các kệ hàng hóa đến vị trí được chỉ định của nhà kho. Với
những tiến bộ về thị giác máy tính và thao tác robot, AI có thể dễ dàng tiếp
cận thùng hàng và chất hàng lên xe tải cùng thực hiện các nhiệm vụ kho hàng
khác. Xu hướng tự động hóa kho bãi và hậu cần ngày càng trở nên khó cưỡng lại,
so với các nhà máy, tự động hóa kho hàng đòi hỏi độ chính xác thấp hơn và do đó
dễ thực hiện hơn.
4. Nhân viên thu ngân và nhân viên vận hành
Một số công ty tầm cỡ
thế giới đã giảm số lượng người điều hành cửa hàng trực tuyến từ 20.000 xuống
còn 10.000, vì đây là những người trung gian “vô danh” xử lý dữ liệu và thông
tin, công việc của họ bao gồm lưu trữ tài liệu, xử lý, mua hàng, quản lý hàng
tồn kho, phát hiện lỗi, tính toán lượng hàng bán, báo cáo kết quả cho quản lý…
Nhưng với việc số hóa các quy trình kinh doanh, các hệ thống kinh doanh thông
minh có thể tự động hóa toàn bộ quy trình và AI thậm chí có thể đưa ra quyết
định trực tiếp.
5. Điện thoại viên
Nhân viên tổng đài điện
thoại là một trong những công việc sử dụng ít kỹ năng nhất của giao tiếp giữa
con người qua điện thoại. Ngày nay nhận dạng giọng nói ngày càng chuẩn xác hơn
(nhận dạng giọng nói của Microsoft đã vượt trình độ con người) và tổng hợp
giọng nói theo hướng đối thoại theo tình huống ngày càng trở nên tự nhiên hơn
(tổng hợp giọng nói của Google y như con người), do đó dự đoán việc làm nhân
viên tổng đài điện thoại bị AI thay thế chỉ còn là vấn đề thời gian.
6. Thu ngân/Thủ quỹ
Cạnh tranh gay gắt đang
buộc các nhà bán lẻ, ngân hàng và công ty thức ăn nhanh phải triệt để nhất có
thể trong tinh giản hóa các quy trình thủ công. Nhưng giá thành cao trong đầu
tư cửa hàng không người và vấn đề thanh toán di động còn chưa phổ biến, dự đoán
tạm thời hiện nay cửa hàng không người chưa thể nhanh chóng phổ biến rộng trên
quy mô lớn, nhưng xu thế máy thanh toán tự động cũng như máy bán hàng tự động
thông minh và cửa hàng tiện lợi nhỏ đang ra đời rầm rộ, vì vậy cũng đến lúc
công việc trợ lý bán hàng gặp nguy cơ.
7. Nhân viên thức ăn nhanh
Việc chuẩn bị thức ăn
vừa lặp đi lặp lại vừa cố định tại chỗ nên chắc chắn sẽ bị AI thay thế. Hiện
nay những hệ thống cửa hàng theo chuỗi đã bắt đầu tự động hóa quy trình đặt
hàng, bước tiếp theo sẽ là tự động hóa việc chuẩn bị và nấu nướng thực phẩm. Ngoài
ra trong tương lai sẽ có những hệ thống nhà hàng bình dân theo chuỗi kiểu hoàn
toàn mới với chức năng nấu và phục vụ hoàn toàn tự động, do đó “nhà hàng robot”
sẽ thay thế hoạt động kinh doanh thức ăn nhanh truyền thống, dẫn đến số lượng
nhân viên thức ăn nhanh giảm sút.
8. Máy rửa chén
AI sẽ có khả năng thực
hiện toàn quy trình rửa chén/bát, có thể lấy bát đĩa trực tiếp ra khỏi bàn ăn,
sau đó rửa bát đĩa và lau cho sáng bóng. Giá của robot rửa chén/bát hiện còn
khá cao, nhưng đối với các nhà hàng lớn thì họ vẫn có thể chấp nhận được nếu
cân nhắc so với chi phí lao động tiết kiệm được.
9. Thanh tra chất lượng dây chuyền sản xuất
Những công ty “AI + sản
xuất” sẽ nổi lên khiến các dây chuyền sản xuất có công việc lặp đi lặp lại và
môi trường làm việc cố định sẽ dần bị AI thay thế. Quá trình bị thay thế này có
thể kéo dài trong khoảng hai thập niên, bởi độ khó của thao tác khiến robot AI
còn chưa đủ đáp ứng, nhưng cũng có một số công việc trong dây chuyền sản xuất
mà dễ sử dụng AI, chẳng hạn như kiểm tra hư hỏng hay khiếm khuyết của hàng hóa,
bởi vì loại công việc này có thể tận dụng lợi thế của xử lý thị giác máy tính
trong khi yêu cầu ít hoặc không cần thao tác.
10. Chuyển phát nhanh
Người đưa thư và người
giao hàng đang bị thay thế bởi robot giao hàng, ô tô nhỏ, xe tải lớn và máy bay
không người lái. Trước tiên sẽ là dịch vụ giao hàng trong nhà trong các môi
trường có cấu trúc (như phòng khách sạn và căn hộ), sau đó mở rộng ra các tuyến
đường phi công cộng, cuối cùng là thâm nhập vào toàn bộ ngành chuyển phát
nhanh. Do đó công việc chuyển phát nhanh không phải lựa chọn tốt, vì công việc
này liên quan đến rất ít kỹ năng con người và sự tương tác giữa người với
người.
No comments:
Post a Comment