- Hola, amigo, want to work? What 's your name?
- Enrique.
- How much for one day?
Anh chàng khỏang chừng ngoài 20, da ngăm, mặt mũi chất phác, nhe răng cười.
- I give you 50 bucks and free lunch, OK?
Enrique mừng rỡ, gật đầu OK, leo vô xe tôi chở về nhà. Khả năng nói nghe tiếng
Anh của chàng này không tệ. Sau khi tôi đưa cuốc xẻng, chỉ dẫn công việc,
Enrique xắn áo bắt tay làm ngay, xem ra có vẻ quá rành với công việc này. Một
tiếng sau, trở ra với ly nuớc cam vắt, thấy Enrique đã đào xong một hố vuông
vức, tôi nhỏ nhẹ bảo:
- Khi nào mệt thì cứ nghỉ rồi làm tiếp nhé. Uống đi.
Chàng Mễ nói "thank you", gạt mồ hôi trên trán, vứt cuốc, ngồi xuống
uống. Thấy nắng lên, tôi đem ra cho hắn cái nón mây rộng vành, ngồi xuống hỏi:
- Chú em ở Mexico vùng nào? Qua Mỹ lâu mau rồi? Đi một mình hay với ai?
Enrique chớp mắt cúi nhìn xuống đất, lộ vẻ buồn ra mặt. Một lúc, hắn ngửng lên,
đưa mắt nhìn ra xa, chậm rãi kể:
- Con là dân da đỏ Indian ở tuốt dưới Guatemala, Trung Mỹ, không phải dân
Mexican. Quê con là San Pedro, đất đai màu mỡ, sống chủ yếu bằng nghề trồng cà
phê, nhưng dân Indians ai cũng nghèo, tòan đi làm công hái cà phê cho đám điền
chủ giàu có. Đất cát ông bà tổ tiên con để lại bị chính quyền cướp lần nên ba
con tham gia nhóm du kích chống lại, chẳng may bị phục kích bắn chết. Vợ con
mấy người du kích luôn bị truy lùng bỏ tù, hay bắn chết, để trừ hậu họan nên
một đêm nọ, má con bị xe chở đầy lính tới dí bắt, hốt lên xe chở đi đâu mất,
con và em gái con, Rosa, lúc đó đi chơi không có nhà, khi về nghe hàng xóm kể
lại, sợ quá, chạy trốn mỗi đứa một nơi, cả tuần sau mới tình cờ gặp lại trong
rừng.
Ở lại trước sau gì cũng bị chết, nên con quyết định trốn lên Mexico, rồi nhờ
môi giới dẫn đi chui qua San Diego. Rosa đòi đi theo, nói bây giờ côi cút có 2
anh em, sống chết phải có nhau, nó xin bà mẹ "Godmother" được một ít
tiền. Tụi con nói và hiểu tiếng Spanish rành nên quân cảnh ở đồn biên giới
Tijuana không biết từ Guatemala tới, sẽ không bắt gửi trả về quê. Con tìm gặp
bạn cũ của ba con, một chú có lò nấu đường mía trong rừng, tên Ranon, nhờ giới
thiệu với một ông chuyên làm môi giới dẫn đường, gọi là "coyote" ở
Tijuana, để đưa sang San Diego. Hồi còn ba má đầy đủ, tụi con vẫn thường nghe
kể bên Mỹ ai cũng có xe hơi riêng, nhà riêng, có tivi tủ lạnh... Những người
quen đi lọt qua đó viết thư về, kể nước Mỹ như thiên đàng, nên con náo nức mong
lớn lên có ngày sẽ đi lậu lên đó làm kiếm tiền gửi về nuôi ba má... Bây giờ,
kinh tế suy thóai, chỉ cầu nuôi thân không cũng đã khó...
Tôi ái ngại nghe chuyện gia đình của Enrique, ngẩn người ra không biết an ủi
thế nào. Nó uống thêm một ngụm nước cam, đứng dậy nói:
- Thôi để con làm việc lại, lát trưa con kể chú nghe tiếp...
Tôi trở vào nhà nấu ăn, tâm trí vẫn còn se sắt với chuyện mồ côi bỏ xứ của anh
em Enrique. Lâu nay cứ tuởng dân Mễ quá nghèo không có việc làm, phải liều mạng
vựơt biên giới qua Mỹ mưu cầu đời sống vật chất khá hơn hầu giúp đỡ cha mẹ, vợ
con, không ngờ có những trường hợp bất khả kháng phải đánh đổi mạng sống ra đi
bằng bất cứ giá nào, chẳng khác nào như "boat people" ở VN sau 75.
Trưa, mặt trời đứng bóng, Enrique đã đào xong hai hố vuông, đổ phân bò vào ngập
một nửa, chuẩn bị khơi sâu các mương rãnh quanh các gốc cam. Tôi gọi nó ngừng
việc, rửa tay ăn cơm. Nó phụ tôi dọn các món ăn ra bàn dưới bóng cây cam um tùm
sai trái lủng lẳng.
- Đây là đồ ăn Mễ của em, tortillas, taco... gì gì đó... tôi làm không khéo
nhưng ráng ăn nghe. Còn đây là cơm chiên Việtnam của tôi, em muốn ăn thử cứ tự
nhiên... Biết dùng đũa không?
Enrique không khách sáo chút nào, vừa ngồm ngoàm ăn vừa nói:
- Con ở Mỹ 3 năm rồi, cái gì cũng ăn được hết. Đồ Tàu, đồ Việt, đồ Mễ...
- Kể tiếp chuyện vuợt biên như thế nào đi...
- Hai anh em hẹn gặp ở đầu làng giữa đêm khuya, 2 đứa đeo 2 cái ba lô, lúc đầu
đón quá giang một xe vận tải nặng, đi một khúc, bánh xẹp, tài xế leo xuống vạch
màn ra hỏi 2 đứa từ đâu tới, con nhớ chú Ranon dặn đừng nói từ Guatemala, mà
phải nói từ Oaxaca tới, ai dè hắn cười ha hả, "Mày nói láo, nhóc con...
Oaxaca còn 300 km nữa mới tới, tụi mày là dân Guatamala phải không?" Tụi
con sợ xanh mặt, hắn bắt con xuống phụ thay bánh xe, biết hai đứa muốn đi chui
qua Mỹ nên cảnh cáo coi chừng bị bắn ở biên giới, lính gác và ăn cướp buôn lậu
nhiều lắm... rồi bỏ 2 đứa xuống trạm xe bus đi Tijuana.
Xe đông đen người, tụi con ngủ gà ngủ gật, chạy suốt một ngày một đêm sáng ra
mới tới, vô số các tay cò mồi mặt mày dữ tợn thò đầu vô ngó dáo dác dòm, tranh
giành mời mọc hành khách ..." 300 đô một người thôi, dẫn qua Mỹ, không đâu
rẻ bằng"... "USA, land of money, bảo đảm qua lọt, 350$ một người
đây"..." Come on, coyota này rất gan dạ, bảo đảm dẫn qua San Diego an
toàn..."
Hai anh em ngơ ngác như hai con nai tơ, trố măt nhìn đám cò mồi râu ria dữ tợn,
chẳng dám tin ai, nên vác hành lý vô chợ, tìm hỏi quán cơm của ông bạn của chú
Ranon nhưng không nhớ địa chỉ, bèn ngồi nghỉ trước mấy túp lều, chợt có hai ba
đứa Mễ thấy hai anh em lớ ngớ, hiền như nai tơ, biết ở dưới Trung Mỹ lên, kéo
tới đứng vây xung quanh, trêu ghẹo, cười ha hả. Bỗng một tên chưa tới 30 tuổi,
mảnh khảnh thư sinh, đàng xa tiến lại, nạt đuổi bọn kia đi hết, trông có vẻ tử
tế, hiền lành, tươi cười tự giới thiêu là Jaime, ở làng quê tới đây chuẩn bị
tối nay vựợt biên giới qua San Diego. Hắn bắt tay, thân mật hỏi thăm 2 đứa tên
gì, ở đâu tới, tìm ai ở đây, có địa chỉ không để hắn giúp tìm. Thấy hắn có vẻ
lương thiện, Rosa nói có tới địa chỉ tìm nhưng mà ông ta không còn ở đó nữa.
Hắn nói nếu muốn đi tìm ông ấy thì đi, còn không thì đi theo hắn tối nay, hắn
biết một con đuờng bí mật an tòan qua Mỹ. Hai đứa tin tuởng gật đầu. Hắn hỏi có
đem theo nhiều tiền không, con nói cũng có kha khá. Hắn nói đừng nghe lời ai gạ
gẫm hứa dẫn đi mà đưa tiền trước cho họ, ở đây nhiều cò mồi xạo lắm, lôi thôi
tiền bạc với họ, họ báo cảnh sát nhốt vì tội vượt biên trái phép.
Hắn dẫn đi tìm chỗ nghỉ tạm, đẩy 2 anh em chui vào một túp lều rộng khoảng 4
thước vuông, phủ vải dầu, bảo nằm nghỉ mệt, chờ sụp tối sẽ trở lại dẫn đi. Rosa
lo lắng, sợ chủ nhà tới đuổi. Hắn nhe răng cười," Đừng lo, đây là Lost
City, thiên hạ tới rồi đi, không ai làm chủ cái gì cả, không ai quan tâm có bao
nhiêu nguời tới đây". Tối đến quả nhiên hắn trở lại, đưa 2 đứa ra khỏi
làng, chui vô lỗ chó một cái hàng rào dây thép kiên cố, đi vô rừng không biết ở
đâu, bảo yên lặng ngồi chờ, rồi trở lại thình lình cầm một khúc gỗ đập vào sau
gáy con. Con nghe Rosa hét lên, quay nhanh lại tránh được, hắn rút dao ra bảo
"Đưa tiền đây, không tao giết chết". Con tức giận, xách cây đập lại,
nó xông tới vung dao ra, Rosa cầm "ba lô" đập mạnh vào mặt khiến hắn
lăn ra đất. Hăn lao tới mình con, con tiện chân đá thốc một cú mạnh vô mặt, hắn
ngã ngữa ra nhăn nhó rồi lồm cồm ngồi dậy chỉ tay vô mặt con:
- Mày là thằng vượt biên hung dữ. Mày có bao nhiêu DOUGH?'
Con ngơ ngác:
- Dough gì?
- Là MONEY. Mày không biết tiếng Mễ sao?
- 20 đô".
- Cái gì? Chỉ 20 bucks? Mày chỉ có 20 bucks mà nói có nhiều? Chúa ơi, tối nay
con làm ăn lỗ vốn rồi...
Con nói, "Đối với tao, 20 là nhiều." Nó cười hô hố...
Bỗng có tiếng xe jeep thắng gần đó, rồi tiếng người đi sột sọat trong các bụi
cây. Hắn hốt hoảng đứng lên ù té chạy. Hai đứa con còn đang ngơ ngác thì một
ngọn đèn pin sáng rực rọi thẳng vô mặt. "Dont move!". Hai viên cảnh
sát Mễ nhào tới chụp con, còng tay 2 đứa dẫn ra xe chở về bót. Một ông đánh
máy, hỏi ở đâu tới. Con đáp:
- Oaxaca.
Viên cảnh sát đứng bên tỏ vẻ nghi ngờ, bảo ông đánh máy:
- Tôi nghi tụi này không phải ở Mễ mà ở Central America tới.
- Làm sao anh phân biệt được?
- Hỏi nó viết đọc biết viết không, biết hát quốc ca Mễ không.. .thì biết ngay.
- OK, hai đứa biết đọc biết viết không?
- Không biết.
Viên cảnh sát đang đứng lôi một tấm bản đồ ra, hỏi:
- Hãy chỉ coi hai đứa sống ở chỗ nào trên bản đồ này?
Nhớ lời chú Ranon dặn hễ cảnh sát hỏi thì phải luôn luôn chêm tiếng
"fucking" vô mới đúng là dân Mễ địa phương, nếu không sẽ bị phát giác
là dân chỗ khác tới và bị gửi trả về Guatelama cho lính giết, con bèn văng tục:
- What are you "fucking" talking about? Why do you
"fucking" show us this thing?
Viên đánh máy nhìn bạn nói:
- Tụi này đúng là dân Mễ ở đây rồi. Ông đa nghi quá..
- Thôi kệ...thả tụi nó về Tijuana lại cho rồi. Who cares?
Thế là hai anh em được tự do, đi bộ ra chợ Tijuana. Rosa đói quá, thấy một bà
nọ bồng con ngồi rao bán "hot tamales" trứớc một chồng bánh bên cái
chảo chiên, bèn rón rén nhào tới chớp hai cái bị bà chụp đụợc tay, la tóang
lên, "Ăn cắp...ăn cắp...". Rosa kê miệng cắn ngay vào bàn tay bà
khiến bà hét lên, thả ngay ra. Hai đứa cắm đầu chạy thật xa, ngồm ngòam ăn cho
qua cơn đói, rồi lang thang hỏi người qua đường có biết ông Ramundo ở đâu
không. May sao có kẻ chỉ tới một tiệm cơm. Ông chủ đầu lưa thưa tóc, có hàm râu
mép đen, từ trong bếp thò đầu ra trố mắt nhìn con. Con ấp úng thưa:
-Con muốn "lên phía Bắc".
-Sorry, kid... Tôi giải nghệ lâu rồi. Nghề này nguy hiểm lắm. Lâu nay tôi không
còn đưa người qua Mỹ nữa...
-Chú con là Ramon Rumoz... nói con tới nhờ bác...
Ông Ramundo đổi thái độ liền. Ông niềm nỡ đãi con ăn cơm thịt sườn ở trong bếp,
chăm chú cảm động nghe con kể chuyện ba má bị lính dưới San Pedro giết. Ông nói
lúc trước ông mang ơn chú Ramon nhiều lắm, nên bây giờ sẽ cố giúp con không đòi
thù lao, tuy nhiên ông cần phải có chút tiền, khoảng 100 đô, để lo các thứ chi
phí như đổ xăng lái xe tới nơi đó, mướn phòng motel, mua thức ăn... Con nói OK,
em con sẽ bán cái dây chuyền bằng bạc của bà nội để lại mà nó đem theo. Ông
nói," Tao sẽ không dẫn con đi đường mòn trên núi, rất nguy hiểm, vì quân
cướp, cảnh sát và dân buôn lậu trên đó đầy dẫy". Ông nhìn quanh rồi kê tai
con thì thầm,"Tao biết một cái ống cống bằng nhôm dày, đường kính một
thước, chôn ngầm dưới đất từ Tijuana đi qua San Diego đã nhiều năm nay không
còn dùng nữa, 2 đứa mày phải bò bằng tay chân trong ống cống mấy tiếng đồng hồ
với một cái đèn pin, tao sẽ đứng phía bên kia đón". Rosa giao cái xâu
chuỗi bạc cho ông đi bán lấy tiền lo công chuyện.
Thế là ông mua cho con cái đèn pin, hai đứa lấy khăn mù xoa cột sau ót, bịt mặt
từ mũi trở xuống, Con chui vô ống bò trước, soi đường, Rosa bò sau, 2 đứa đeo 2
cái bị quần áo nhỏ trên vai. Càng bò vô sâu, không khí càng ngột ngạt khó thở,
nhưng 2 đứa ráng sức, chốc chốc nằm xuống nghỉ mệt, rồi lại bò tiếp. Bỗng con
chạm phải một cái gì khô cứng rất hôi. Soi đèn thì ra một con mèo chết khô nằm
trơ xương ra, hai hốc mắt sâu hoắm và răng nhe lởm chởm. Rosa sợ hãi khóc thét
lên. Hai đứa nghỉ một phút rồi bò tiếp. Thình lình, chú biết không, ở đâu truớc
mặt con xuất hiện 1 đàn cả trăm con chuột đói từ xa xông tới kêu chít chít,
chân bò lúc nhúc, mũi phập phồng đánh hơi thịt người, 2 mắt đen thui, đuôi dài
lằng ngoằng, trong đời con chưa bao giờ con thất kinh hồn vía bằng hôm đó...hốt
hỏang thả rớt cây đèn pin xuống mình đám chuột đói hung dữ lúc nào không hay..."
Enrique ngừng kể, rùng mình hai tay ôm lấy mặt như hồi tuởng lại giây phút kinh
hoàng đó. Tôi cũng lạnh cả người. Một lát, nó ra gốc cây hồng cúi mặt xuống như
muốn nôn ọe, đưa tay lên chặn ngực, nhổ nước miếng, rồi trở lại bàn kể tiếp:
- Bầy chuột nhảy bám vào mũi, vào má, vào trán con, cắn te tua. Con cố sức la
thật to, thật lâu, tay gỡ chuột khỏi mặt, tay cầm đèn pin đập lia lịa chết đựợc
con nào hay con nấy. Rosa cũng bị chuột bò chui dưới mình con, bu lại, leo lên
tóc, bám lấy mặt, lấy cổ, cắn nó chảy máu. Nó rú lên kinh hoàng, ôm mặt, hét
lên những tiếng hãi hùng. Hai anh em vật lộn kêu la ầm ỹ mãi tới mấy phút sau,
đàn chuột mới rút lui, tha đi các xác đồng bọn chết máu me. Hai đứa hổn hển nằm
thở một lát. Mặt Rosa trầy trụa đầy vết thương, mặt con cũng bị, nhưng ít hơn.
Tụi con cố bò tiếp được một tiếng nữa thì nghe tiếng máy bay trực thăng của
lính biên phòng Mỹ đi tuần trên trời, chiếu đèn sáng rực xuống đất, quét qua
quét lại, ánh sáng có lúc dọi vào cửa ở cuối ống cống, vội thụt đầu lại, nằm
yên. Máy bay qua lượn lại mấy vòng mới bay xa đi chỗ khác. Tụi con nằm chờ tới
gần sáng mới chui ra khỏi miệng ống cống, mặt mũi lọ lem trày trụa như từ đống
rác chui ra. Vừa lúc chú Ramundo vác bị lom khom tìm tới, dúi vào tay 2 đứa mấy
miếng bánh sandwich và 2 cái khăn ướt lau mặt. Rosa quên cả đau, hai mắt sáng
rỡ chỉ tay về phía bên dưới thung lũng. Chú Ramundo nói: "Đó là SAN
DIEGO".
Thành phố San Diego sáng rực như một vũng ngọc vàng xanh đỏ đủ màu với chi chít
xe cộ di động sáng rực. Hai đứa con đứng lặng hồi lâu trên gò đất cao, xúc động
nhìn xuống cảnh tựợng huy hoàng hiếm thấy trong đời. Chuyến vựợt biên giới đã
thành công mỹ mãn. Giấc mộng qua Mỹ đã thành sự thực. Chú Ramundo nói:
- Ngày mai chúng ta sẽ có mặt ở Los Angeles.
Chú lái xe chở tụi con tới gặp một chủ motel ở downtowwn L.A. , tên Monte, quản
lý 10 căn phòng cho thuê tháng với giá rẻ dành cho dân Mễ lậu. Motel tồi tàn,
cũ kỹ, lụp xụp; cái phòng 2 đứa ở có mười hai thước vuông, có tủ lạnh, bếp
điện, toilet giựt nước và 2 giường ngủ đơn, một tháng những 80$. Rosa cười
khoái chí với cái toilet giựt nước trôi giấy tuồn tuột xuống lỗ, còn con thích
chí mân mê cái nút đèn điện, tắt mở, tắt mở tối sáng bao nhiêu lần cũng được,
chả bù những ngày dưới San Pedro ban đêm tối thui, phải thắp đèn cầy le lói lù
mù để ngồi ăn cơm.
Rosa có việc làm ngay sáng hôm sau. Một xe minivan trắng tới chở nó cùng với
các đàn bà khác tới hãng may ủi đồ chuyên mướn di dân lậu, chủ Trung hoa. Còn
con theo đám Mễ đàn ông ra sân sắp hàng, chờ các chủ xe truck tới mướn đi lao
động, xúc cát, xây tường, khiêng hàng... Hai tiếng sau thì ai nấy đều được bốc
đi hết, "chợ người" vắng tanh chỉ còn có mình con đứng trơ ra ngơ
ngẩn. Bỗng có một xe trờ tới, có ông Mỹ mặc đồ vest cổ thắt nơ đen, bước xuống
hỏi con mấy câu tiếng Anh. Con lỏ mắt nhìn, bối rối, không hiểu ổng nói gì. Ông
bèn lấy tay đẩy tới đẩy lui, ra dấu như là "muốn đi làm không? Ổng nói,
"Work, work...?" Con đoán là kêu đi làm, lật đật nói
"YES"...Ông ta nói, "How much?" con ngẩn ra không hiểu, ổng
bèn móc bóp ra xòe một tờ 20$ cho con thấy, rồi dơ một ngón tay, hỏi OK? Con
đóan là trả công 1 ngày 20$, mừng quá, cười gật đầu lia lịa: YES...YES...
Thế là con theo hắn tới chỗ làm, một nhà hàng Mỹ lớn toàn khách hạng sang.
Khách cuối tuần đột xuất đông quá khiến họ thiếu người làm, nên tới "chợ
người" kiếm Mễ lậu, vừa ngoan ngõan, vừa rẻ tiền. Họ bắt con mặc đồng phục
trắng có một hàng nút đồng trên ngực, làm hầu bàn waiter, giới thiệu với
Carlos. Carlos là Mexican, làm ở đây lâu năm, lạnh lùng đưa cái mâm cho con
bưng, vênh mặt dẫn đi thu dọn chén dĩa dơ ở các bàn khách đang ăn ngoài vườn
đem xuống bếp.
Khách ăn tòan dân Mỹ trắng ăn mặc đeo nữ trang sang trọng, áo quần màu mè đắt
tiền, khắp nơi chỗ nào cũng thấy chưng bày rực rỡ những bồn hoa tươi tuyệt đẹp
giữa các bàn ăn phủ khăn trắng. Tới giờ lunch, con ăn duới bếp chung với Jorge,
một chàng Mễ cũng di dân lậu như con, đã làm đây đựợc mấy tháng . Jorge nói ông
Mỹ mặc đồ vest mướn con là 1 team leader, tên Mike, trên ổng còn có manager và
supervisor nữa, còn Carlos dẫn con đi thu dọn chén bát là một
"pocho", hay "chicano", là thứ dân Mễ Latino sanh đẻ ở đây,
không biết tiếng Spanish, nhưng hay phách lối vì ỷ có quốc tịch Mỹ . Tối đến,
ông Mike chở con về lại motel, đưa 20 đô, khen "good", hứa ngày mai
sẽ tới chở đi làm tiếp.
Rosa em con đuợc giao việc ủi đồ trong 1 shop may manager là người Tàu, ủi được
1 cái lãnh 30 cents. Hai đứa huyên thuyên kể lể chuyện việc làm, chuyện đồng
nghiệp, chuyện ông chủ, những điều lạ lùng mà hồi nào ở dưới quê với ba má chưa
hề thấy... mừng quá cả đêm không ngủ đuợc.
Nhưng rồi hai ngày sau vì có người báo, một đám nhân viên INS tới, chạy đùng
đùng rượt đuổi bố ráp xưởng may Rosa làm, bắt mấy người Tàu di dân lậu đang
ngồi may dẫn đi, may mà xếp trực tiếp của nó là Nacha, một bà Mễ tử tế nói
tiếng Anh rất khá, nắm tay kéo đi lòn ra ngõ sau, trốn thóat kịp ra đường.
Nacha chê nó giống Indian, quê mùa quá, khuyên nó phải cắt tóc ngắn, mặc áo
quần hạp thời trang, trang điểm phấn son vô, phải đi học ESL. Bà nói phải nghe,
phải nói tiếng Anh rành mới được trả nhiều tiền và có tương lai hơn.
Sau vụ bố ráp, Nacha bỏ shop may, coi báo kiếm được việc "clean" nhà
rửa chén, giặt áo quần tại tư gia các bà Mỹ giàu cho cả 2 chị em cùng làm, họ
trả lương ngày. Nacha dẫn nó đi mua sắm áo quần, phấn son, chỉ cách chưng diện
cho lịch sự giống Mỹ, để khỏi ai biết là di dân lậu tra hỏi lôi thôi. Nhờ Nacha
mà Rosa thay hình đổi dạng, xinh đẹp khôn lanh ra thấy rõ. Nó nhứt định đòi đi
học English.
Thế là 2 anh em ban ngày làm, ban đêm đi học ESL họ dạy free ở highchool.
"How do you feel today? I feel very well, thank you.... How are you doing?
I am very happy to see you. The weather is very nice today...". Tối nào 2
anh em cũng tập đối thoại tiếng Anh với nhau, phê bình bạn bè, cô giáo, rồi
cười khúc khích mãi. Qua mấy tháng chăm chỉ để ý học, vốn English nói năng con
lưu lóat tiến bộ rõ rệt, con lại vui vẻ tươi cười nhanh nhấu, "please..
please.." luôn miệng nên ông phó giám đốc nhà hàng rất ưng ý, gật gù khen
con hòai.
Một hôm đông khách quá mà service manager mới xin nghỉ việc, ông quyết định cất
nhắc con lên thay, phát cho bộ uniform trong trắng ngoài đen, oai vệ bảnh chọe,
lại thắt nơ đen 'bow tie" ở cổ áo, ai thấy cũng trầm trồ khen đẹp trai. Họ
trả lương con một tháng 2 ngàn đô. Con mặc bộ đồ ấy về nhà khoe đuợc
"promotion" , Rosa rất mừng, ôm lấy con nói, "I am very proud of
you, Enrique". Con ứa nước mắt, kể cho nó nghe lúc ba còn sống, ba vẫn tâm
sự mong ước con sau này sẽ không phải làm tôi mọi cho các điền chủ ở Guatemala
như ba, mà trở thành "somebody", một ngừơi có địa vị trong xã hội với
một trái tim và linh hồn, một người được xã hội kính trọng.... Giấc mơ của ba
giờ đây con đã thành tựu, nhưng ba không còn sống nữa để chứng kiến. Hai anh em
cùng nhớ tới ba má, cùng tủi thân khóc. Con nói," Rosa em, ở xứ này, nếu
ta cố gắng làm việc giỏi, chúng ta sẽ thay đổi mọi sự, chúng ta sẽ có tất cả...
Em nhìn coi, cái phòng năm ngóai chúng ta mới vô ở tồi tàn dơ bẩn như thế
nào... bây giờ biến thành một tổ ấm khang trang, có bàn thờ Đức mẹ, khung hình
ba má trên tường, có màn hoa che cửa sổ, có hoa tuơi trên bàn...".
Ngay lúc đó, Monte, motel manager mở cửa thò đầu vô kéo con ra ngòai office
giới thiệu với một bà Mỹ tóc vàng sang trọng đang ngồi hút thuốc.Tên bà là
Ellis. Bà muốn kiếm một người thông minh nhã nhặn lich thiệp, biết nói 2 thứ
tiếng, có khả năng làm manager cho hãng của bà ở Chicago, trả lương 800$ một
tuần. Bà khen con lễ phép, lịch sự, thông minh, rất thích hợp với công việc sắp
làm. Con nói con thích lắm, nhưng không thể bỏ Rosa lại một mình ở đây, nếu cho
Rosa cùng đi thì sẽ nhận job. Bà lắc đầu không chịu, nói đi một mình, đem theo
gia đình rất phiền phức. Monte chắc lưỡi tiếc con bỏ qua cơ hội hiếm có, nhiều
người di dân lậu thèm lắm mà không được.
Mấy ngày sau, bỗng Rosa tự nhiên thấy uể oải trong người, nhuốm bịnh bỏ học.
Một hôm, nó đang clean thảm thì chóng mặt ngã lăn ra đất, Nacha phải xin lỗi bà
chủ Mỹ, chở nó về nhà, nằm hai ngày không bớt, bà muốn đưa nó đi nhà thương. Nó
không có giấy tờ hợp pháp nên không dám đi, sợ bị phát giác ra dân ở lậu, INS
sẽ bắt nhốt trả về Tjuana.
Họa vô đơn chí , nhà hàng chỗ con làm, một hôm con đang chỉ huy mấy waiters dọn
bàn thì thấy có 2 nhân viên INS mặc đồ lớn thắt cà vạt đứng nói chuyện với bà
supervisor, mắt dáo dác như tìm kiếm ai, con hỏang hồn chạy ra sau bếp, gọi
Jorge chạy trốn ra ngõ sau. Hai đứa cắm đầu cắm cổ chạy quanh các buildings
kiếm chỗ núp, nghe tiếng chân họ dồn dập chạy đuổi theo, túng quá Jorge phải
thót lên níu cái mái nhỏ che mưa trên 1 cánh cửa, đu đại lên nóc nhà, rồi đưa
tay cho con nắm thót lên, hai đứa chạy bán sống bán chết trên sân thựợng một
lúc mới kiếm chỗ đường cái vắng vẻ nhảy xuống, chui vô một cái bar rượu ngồi
uống nước ngọt. Jorge tức tối nói:"Chính thằng "chicano" Carlos
nó hại mình, nó ganh tỵ với mày di dân lậu mới vô mà được thăng chức, tăng
lương, nên gọi INS tới bắt, chứ làm sao tự nhiên mà họ biết mày ở đây... Thằng
đó xấu lắm... Mày phải coi chừng giữ lấy mạng sống của mày, ở đời người xấu
nhiều hơn người tốt, đừng tin ai hết ở chỗ mình làm. Ở Mỹ là vậy đó, phải luôn
luôn cảnh giác coi chừng đồng nghiệp hại ngầm...Bây giờ tụi mình mất job, làm
sao mà sống đây, lấy gì trả tiền nhà tiền ăn?"
Con nghe vậy lo quá, sực nhớ tới Monte hôm nọ giới thiệu mình cho bà Mỹ Ellis
đi làm ở Chicago, bèn tới hỏi nó đã tuyển được ai làm chưa. Nó giận lẫy,
nói,"chắc bà ta có người rồi, ai mà ở đó chờ mày. Bà ta hứa sẽ lo kiếm
"green card" cho mày nếu làm cho bà ấy một thời gian. Mày sẽ thành US
citizen, khỏi lo ai bắt bớ gì hết, nhưng mày ngu thì ráng chịu. Mày nên nhớ ở
đây, SURVIVAL là quan trọng nhứt, còn gia đình bên Mỹ này, ly tán là chuyện
thường. Bám lấy nhau ở một chỗ để mà chết đói à?"
Con nghĩ tới nghĩ lui, xiêu lòng, chạy đi kiếm bà Ellis ở hotel Monte chỉ, đồng
ý chịu đi Chicago một mình bỏ Rosa lại. Bà ta mừng rỡ, hẹn trưa thứ sáu có mặt
ở phi trường Los Angeles lúc 2 giờ, tại hãng US Airways, gặp bà. Con về nhà thu
xếp hành lý, nhưng thứ ba thì Rosa sốt li bì, Nacha đưa Rosa vô nhà thương, bác
sĩ khám thấy trên bụng lấm tấm vô số mụt cóc, sợ lây cho bệnh nhân khác, liền
cho "cách ly" và cấp tốc thử máu gửi tới Lab khám nghiệm. Thứ năm,
Nacha tới cho hay kết quả trong máu Rosa có vi trùng dịch hạch do chuột cắn,
bác sĩ đòi gặp mặt con nói chuyện. Con rụng rời tay chân. Thôi rồi, cái đêm hai
đứa bò trong ống cống chui qua San Diego bị bầy chuột cắn, cơ thể Rosa đã nhiễm
vi trùng dịch hạch rồi, nhưng mãi tới bây giờ mới phát bịnh, may mà con khỏe
không bị. Đêm đó, con thức trắng đêm suy nghĩ. Làm sao nỡ bỏ Rosa trong lúc này
mà đi, không biết sống chết ra sao. Lỡ em có bề gì, ai sẽ đứng ra lo chôn cất
cho em. Nhưng sáng hôm sau, khi Nacha tới nhà bảo con vô gặp bác sĩ, con lại
không chịu đi. Con nói, "Chị làm ơn săn sóc giùm nó, qua đó em sẽ gọi
về." Nacha nói, "Nhưng nó có thể chết ngày mai, ngày mốt, chú có biết
không?" Con nói, "Nhưng mà con không có job, con phải đi, con cần có
job để có tiền sống, để lo cho Rosa..." Nacha giận dỗi, mếu máo khóc và bỏ
đi, "Thôi coi như chú mày đã chết rồi, nó có mỗi mình mày là máu mủ, gia
đình, mà mày đành lòng bỏ đi...". 11 giờ trưa, sắp tới giờ hẹn ở phi
trường, con bỗng xót xa cắn rứt trong lòng, chạy vô hospital gặp bác sĩ Mỹ, ông
lắc đầu nói bệnh Rosa đã quá nặng, nhập viện quá trễ, không thể cứu được, nên
đem về nhà chuẩn bị chờ chết là vừa.
Con tới ngồi bên giường em.Tội nghiệp Rosa, mặt nó hốc hác, da nó đen xám, mồ
hôi dã dượi, nắm tay con nói thều thào: "Em tưởng anh không bao giờ tới
thăm em nữa... Chị Nacha nói anh đi Chicago. Enrique, ở đây mình không có tự
do, mình không được chấp nhận, cuộc sống ở đây khó khăn quá anh à...Ở San
Pedro, mình không có nhà ở, họ muốn giết mình, mình phải trốn đi, qua đây mình
cũng không tạo nỗi cái nhà ở... Chừng nào mình mới có đựợc một mái nhà ấm cúng
hả anh? Chắc chờ tới khi mình chết quá, phải không anh?" Con
bảo,"Đừng nói thế em, đời sống ở đây vất vả thật, nhưng nếu mình cố gắng,
rồi mình sẽ có tất cả... Mình sẽ có nhiều tiền, mình sẽ về thăm lại Guatemala,
trên đường đi, mọi người sẽ nhìn mình bằng cặp mắt ganh tỵ thèm muốn... Đừng
ngã lòng Rosa, hãy nuôi dưỡng niềm tin, điều quan trọng là đừng đánh mất hy
vọng...". Bỗng con thấy bàn tay nó từ từ buông con ra, hai mắt nó khép
lại, thở ra một hơi cuối cùng rồi đi luôn. Con mếu máo gục đầu vào ngực nó khóc
nức nở...
Rosa chết rồi, con lại ra "chợ người Mễ lậu "sáng sáng đứng sắp hàng
với các người lao động khác, chờ chủ lái xe tới bốc đi làm, có ngày có việc, có
ngày không, tối tối con lủi thủi nấu ăn rửa chén một mình, nhìn các hình ảnh đồ
vật trong phòng mà tủi thân nhớ tới em chảy nước mắt. Rồi kinh tế suy thóai,
công việc ít lần đi, tiền bạc eo xèo, có người bạn thân rủ con xuống Riverside,
ngủ nhờ trong garage nhà anh họ nó mướn, không lấy tiền, ngày ngày 2 đứa ra
Home Depot đứng chờ chủ kêu đi làm... Ở đây, vật giá rẻ, coi bộ dễ sống hơn
trên LOS. Con không biết tương lai rồi sẽ ra sao, chỉ biết ăn tiêu tiện tặn,
dành dụm, nuôi hy vọng có ngày may mắn sẽ trở lại với con như hồi mới tới LOS
trứơc đây...
Enrique thở dài, đứng lên phụ tôi dọn dẹp chén dĩa mang vô sink rửa chén trong
bếp, rồi quay ra vườn cầm cuốc trở lại. Tôi bùi ngùi không biết nói gì để an ủi
nó, sực nhớ tới mẩu tin trên "online" hôm qua đọc, chạy vào mở
computer, lên mạng in ra 1 copy đem ra cho Enrique.
Theo bản tin này, có đến 90% dân California ủng hộ hợp thức hóa di dân bất hợp
pháp. Những di dân bất hợp pháp vào Mỹ đã lâu năm mà vẫn chưa có giấy tờ hợp
pháp thì nên được vào quốc tịch Mỹ. Đây là con số đồng ý cao nhất mà Fiel Poll
ghi nhận ở California từ 7 năm qua.
Một nhóm Thượng Nghị Sĩ lưỡng đảng của Hoa Kỳ cũng đang làm việc để giúp hợp
thức hóa 11 triệu di dân bất hợp pháp.
Có 52% cư dân California cũng cho là thậm chí nên cấp bằng lái xe cho di dân
bất hợp pháp. Đây là lần đầu tiên có đa số trên phân nửa đồng ý chuyện này ở
California.
Khi đưa bản tin, tôi bảo Enrique:
- Con đừng lo, đọc tin này đi: có tới 90% dân Califonia hiện nay ủng hộ vận
động việc hợp thức hóa di dân lậu. Cố gắng thêm một thời gian nữa đi, rồi sẽ
đựợc cấp thẻ xanh đi làm hợp pháp. Chịu khó, vui vẻ, họat bát như con ai cũng
mến, thế nào rồi cũng có ngày thành công, trở thành manager lại...
Enrique cảm động mỉm cuời cám ơn, cầm bản tin chăm chú đọc.
Nghe chuyện của Enrique, tôi không khỏi chạnh lòng nhớ lại cá nhân mình những
ngày mới qua Mỹ sống với đứa con nhỏ, cũng ngơ ngác, khờ khạo, vất vã, bị ganh
tỵ, hãm hại... Ai bỏ xứ đi tìm tự do cũng phải trả một giá rất đắt, có khi phải
hy sinh tánh mạng như Rosa, em của Enrique, như những phụ nữ VN vụợt biên bị
hải tặc hãm hiếp ném xuống biển, như những người chết vì súng đạn, đói khát,
ghe chìm trong bão tố... Tôi cũng đã trải qua sóng gió nguy hiểm trên chặng
đường vượt biển thập tử nhất sinh, cũng cúc cung đi học lại English, mướn phòng
ở, share nhà, cũng chịu khó đi chợ nấu ăn, làm hãng, cắt cỏ, clean thảm như
Enrique, kiếm tiền gầy lại cuộc đời... nhưng tôi may mắn hơn Enrique ở chỗ là
di dân hợp pháp có trợ cấp, có medicare cho con nhỏ, có căn bản học vấn, có vốn
liếng ngoại ngữ sẵn từ bên nhà nên học lên cao có bằng cấp, có
"phước" hơn biết bao nhiêu triệu người khác giờ này trên thế giới còn
đang quằn quoại trong ngục tù, nghèo đói, áp bức, bao nhiêu người đang ngày đêm
ước mơ vuợt biên giới, qua được đất nuớc "cơ hội" này, để sống một
đời mới tươi sáng hơn, đầy đủ tự do, no ấm, và an lành...
Phạm Hoàng Chương
.jfif)