1.
Đang ngồi buồn một mình ở nhà, bỗng nghe điện thoại reo vang. Bên kia đầu dây, tiếng một
bà bác lớn tuổi khàn khàn:
-
A lô! Phải Kim Châu, vợ chú Tòan đó không?
Chưa nhận ra ai, tôi chỉ “dạ dạ” với
bà. Chừng nghe Bà hỏi:
-
Biết ai hông? Chị Đạt, vợ của anh Hai Đạt nè.
-
À, dạ bác, bác khỏe hông?
Tuy bà xưng chị kêu em với tôi nhưng tôi cứ
giữ lễ gọi bà bằng bác vì tuổi bà đã 91, còn lớn hơn má tôi mấy tuổi. Ông xã tôi là bạn
vong niên với ông xã bà, lớn nhỏ một con giáp, riêng tôi thì nhỏ hơn tới hai
con giáp lận. Vì vậy ông xã tôi xưng hô với hai ông bà là anh chị, còn tôi thì
cứ bác mà gọi miết.
Bác Đạt gái hơi lãng tai nên nói rất lớn,
bác hỏi:
- Hổm nay tụi em có hay anh Đạt nằm nhà thương cả tháng rồi sau đó BS
đưa vô viện dưỡng lão luôn không?
- Dạ không, bác trai bị sao vậy bác?
- Ổng té, bị stroke nhẹ và có dấu hiệu lú lẫn mà nhà chỉ có hai vợ chồng
già không ai chăm sóc nên bác sĩ đề nghị vào viện dưỡng lão cho an tòan. Chị
Hai kêu cho em hay vì chị cũng sắp theo anh Hai vô ở trỏng luôn cho có vợ có chồng.
Chị cái gì cũng không biết, hồi nào giờ chuyện lớn chuyện nhỏ trong nhà đều một
tay anh Hai lo, bây giờ không có ảnh bên cạnh, như cua gãy
càng, chị thiệt là chới với. Vì vậy chị quyết định
trả nhà lại chính phủ đi theo ảnh mặc dù con chị nó có mời về ở với nó nhưng chị
không muốn làm phiền con cháu.
- Vậy hả bác? Buồn quá há! Rồi cả tháng nay bác ở
nhà một mình hả, có con cháu nào tới săn
sóc bác không?
- Có chớ. Mấy đứa bên Mỹ tụi nó thay phiên nhau mỗi đứa hai tuần qua đây
ở với chị chờ tới ngày chị vô trỏng. Bây
giờ đang thu dọn đồ đạc cho giáo hội và bỏ bớt từ từ. Chị có hai thùng sách mà
chị rất quý, tính bỏ nhưng bỏ không đành, cho ai thì biết người ta có đọc không
hay sẽ quăng vô thùng recycle. Chị sực nhớ tới em, chỉ có em là tri kỷ, thích
thơ văn như chị, chỉ có em mới biết giá trị của chữ
nghĩa nên chị kêu em tính nhờ em đem về, khi nào
đọc chán thì bỏ. Trong đó có một số bài thơ của những tác giả nổi tiếng chị
chép tay và một số chị cắt trong báo dán vào tập để dành, tài sản tinh thần mà
chị đã chắt chiu cất giữ bấy lâu nay, bây giờ đành phải bỏ hết
nhưng nếu giao lại được cho em thì chị rất
mừng, rất yên tâm coi như tìm được chỗ để gởi vàng.
Nghe bác nói vậy, tôi mau mắn nhận lời cho bác yên bụng dù biết rằng đem về chắc tôi cũng không có giờ mà đọc:
-
Dạ được, để con đem
về, sau này nếu không giữ được nữa thì con sẽ tặng cho thư viện nếu người ta chịu
nhận. Như vậy sẽ không uổng phí tâm huyết của bác. Ông xã con hiện giờ cũng
đang ở nhà thương, vài hôm nữa ảnh về, tụi con sẽ tới nhà thăm bác và lấy sách
luôn thể.
- Ủa, chú Tòan bị gì mà vô bệnh viện vậy em?
- Dạ con mắt sắp giải phẩu của ảnh bị nhiễm trùng nặng, phải vô nhà
thương trị lành mới mổ được.
- Vậy nói chị gởi lời thăm chú nha, chúc chú mau mạnh.
2.
Hai tuần sau, chúng tôi tới thăm bác Đạt.
Bác ở nhà chính phủ, một căn townhouse nhỏ gọn ấm cúng vừa vặn cho hai vợ chồng già. Người
con gái lớn của bác ra mở cửa. Chị ở Mỹ, hay tin ba chị té vô nhà thương rồi
sau đó phải vào viện dưỡng lão, chị bay qua đây, trước là thăm ba má, sau là
chăm sóc bác gái cho tới ngày bác gái đi theo bác trai vô
nhà già.
Căn nhà nhỏ dễ thương này, chúng tôi đã đến nhiều lần
thăm hai bác nhưng hôm nay nhìn đồ đạc ngổn ngang bừa bộn chuẩn bị cho một cuộc di
chuyển, bất giác tôi nghe xúc động dâng trào, thương cho bác rồi
đây sẽ thành kẻ không nhà và tôi cũng sẽ không còn dịp trở lại nơi
này nữa. Nhà của bác sắp tới sẽ là một ngôi nhà tập
thể dành cho những người già,
người bệnh đã không còn khả năng tự sống, tự chăm sóc mà phải phụ
thuộc vào sự đỡ đần
trông nom của người khác cho tới ngày nào mãn phần ra đi. Ôi! Giai đọan cuối của
đời người sao bi đát đến như vậy!
Bác nói như sắp
khóc:
- Hai em coi, đồ đạc vậy đó làm sao đem hết vô trỏng được. Họ chỉ cho mỗi
người một cái tủ nhỏ đựng quần
áo và vật dụng cá nhân, chỗ đâu mà chứa sách vở và ba cái đồ lỉnh kỉnh như ở nhà
mình. Ngồi nhìn mà tiếc hùi hụi,
xót xa trong lòng. Hổm nay
đã bỏ bớt rồi chớ phải không đâu. Buồn quá chú thiếm ơi! Chị đã sống trong căn nhà này mười mấy
năm, thân quen từng ngõ ngách, từng ngăn tủ bếp
để đồ, từng bụi cây ngọn cỏ ngoài sân, bây giờ sắp phải xa lìa vĩnh
viễn, hỏi sao không bùi ngùi!
Chị con gái chen vào:
- Hổm nay má cứ buồn, cứ khóc
hòai, tôi đã an ủi, khuyên lơn má
rằng mình chào đời với cái
mình không thì tới lúc ra đi cũng đi tay không, có uổng,
có tiếc cũng chẳng mang theo được, cái
thân mình còn không tự lo được huống chi đồ đạc ngòai thân. Thì thôi ngay bây giờ hãy tập buông bỏ từ
từ. Lần này qua đây thấy ba
má như vậy, mai mốt về bên Mỹ, chắc tôi cũng phải lo kiếm viện dưỡng lão để sẵn
đó và thu dọn bớt đồ đạc trong nhà, chuẩn
bị tâm lý trước chớ không thôi thình lình có chuyện gì sẽ khó thích nghi được với
hoàn cảnh. Gần 70 rồi chớ ít sao.
Tôi đồng tình với chị:
- Dạ phải rồi, người già nào cuối cùng cũng phải sống nhờ viện dưỡng lão
bởi vì đâu có con cái nào chăm sóc hoài
cho mình được dù có hiếu thảo tới đâu. Tụi nó phải đi
làm, lo gia đình của tụi nó, mình không thể trách tụi nó được. Giai đoạn này ai cũng phải
tới, đoạn trường này ai cũng phải qua, bây giờ là hai bác, mai mốt
tới phiên mình, không ai có thể trốn tránh, phải chấp nhận mà thôi.
Bác gái thở dài:
- Không chấp nhận cũng không được em ơi! Đâu còn cách nào để chọn lựa!
Như anh hai Đạt, lúc đầu ảnh buồn lắm, nhưng tới nay thì cũng quen dần. Mấy đứa nhỏ muốn rước ảnh về
chơi nhưng ảnh không chịu. Ảnh nói tới nước này rồi, trước mắt chỉ có một con
đường là đi thẳng tới nấm mồ chớ chẳng thể nào quay đầu trở lại, vậy thì còn tiếc rẻ, nắm níu làm gì.
Về được một chút rồi cũng phải trở vô, lại đối diện với thực tế não nề thì vui gì mà về chớ.
Bác nói đúng, một khi đã vào viện dưỡng
lão thì cuộc đời coi như đã
khép lại, đã chấm dứt, cách ly với mọi sinh họat bên ngoài,
chỉ còn lại những ngày dài thăm
thẳm cô đơn, buồn tủi, mỏi mòn trong bốn bức tường vô tri, cuộc sống từ đó trở thành vô nghĩa, sống không
có mục đích, sống để chờ chết mà thôi.
3.
Thấm thoát mà hai bác đã vào viện dưỡng lão hai năm. Trong
thời gian đó, cứ cách một hai tuần là chúng tôi đi thăm hai bác. Hai
bác rất may mắn được sắp xếp cho ở chung phòng chớ không bị chia ra
mỗi người một nẻo, nam nữ riêng biệt như một số viện dưỡng lão khác.
Nhờ vậy mà bác gái cũng được an ủi
phần nào, chồng đâu vợ đó như khi còn ở nhà. Bác trai vào
trước thì đã quen rồi, bác gái mới vô sau nên lúc đầu ngày nào bác
cũng khóc rấm rứt nhớ cái tổ ấm của hai vợ chồng trước kia. Lúc ở nhà,
bác còn nấu nướng sơ sơ được, làm món ăn theo ý mình, bây giờ vào
đây thì phải chịu phép ăn đồ ăn của nhà già. Mà đồ ăn nhà già chỉ
khá hơn nhà thương chút xíu, cứ một cái goût đều đều, ngày nào cũng chừng đó
món, nuốt sao vô. Bác nói bác ăn chưa quen, không muốn ăn nhưng phải ăn cho
khỏi bị xuống đường, ăn để sống, sống để chờ chết. Chua xót làm sao!
Mỗi lần vào thăm, tôi mua hủ tíu hoặc mì xào hay bánh bao, có
khi nấu cơm kho cá, kho thịt đem vô cho bác ăn. Tôi còn luộc hột vịt muối cho bác để
dành ăn từ từ nếu bữa nào chán ngấy mùi đồ ăn tây. Trái cây thì
mùa nào trái nấy cho bác khỏi thèm như xoài, đu đủ, lychee, nho,
nhãn, quýt, hồng, đào, kiwi, avocado. Cộng thêm, hai người con của bác
mỗi tuần thay phiên nhau thăm viếng cũng tiếp tế món này món nọ lia
chia. Do đó, về vật chất, hai bác không thiếu thốn bao nhiêu, nhưng về
tinh thần thì vô vọng bởi vì hai bác tự biết mình giờ đây chỉ là một kẻ thừa,
thuộc vào loại bị gia đình, xã hội đào thải, sống cô lập ở một nơi
toàn là người già, người bệnh, một
không gian buồn như nghĩa địa, nghĩa địa của người già, không thân nhân bè bạn, chỉ thấy bệnh tật chết chóc vây quanh.
Trò chuyện với hai bác, chúng tôi không biết phải nói chuyện gì
bởi vì hai bác đâu còn hứng thú nghe chuyện xã hội bên ngoài, nói
chi tới tin tức thời sự của thế giới năm châu. Hai bác đâu cần biết
ai là tổng thống Pháp đương nhiệm, hay thủ tướng Mã Lai mới đắc cử
là ai hoặc thế giới có phát minh gì mới lạ hai bác cũng chẳng màng. Ba năm trước, lúc còn khỏe bác trai cũng chơi internet như ai, cũng
chuyển mail vù vù cho bạn bè cả dây cả nhợ nhưng từ khi vào đây, một phần
vì không có wifi, phần vì mắt bác càng ngày càng kém, báo chí cũng không đọc được, bác đành
buông xuôi cái thú tiêu khiển hữu ích cho trí não người già để rồi
giờ đây phát sinh ra triệu chứng lú lẫn khiến bác hay nói xàm, nói
lãm nhãm chuyện gì đâu đâu mà ngay cả bác gái cũng ngẩn ngơ không hiểu nổi.
Muốn bắt chuyện với hai bác, tôi
chỉ biết hỏi thăm về gia đình bác, những người con sống bên Mỹ, những đứa cháu nội ngoại bên này hoặc gợi chuyện xưa, nhắc đến thời vàng son oanh liệt
của hai bác thì hai bác rất phấn khởi, mắt già bừng sáng, ánh lên
niềm vui như sống lại những ngày tháng huy hoàng cũ. Bác thao thao kể, nhà có
hai chị giúp việc dành cho bác gái, một người giữ em, một người nấu bếp và một anh tài xế cho bác trai đi vòng vòng làm affair, giao thiệp bên
ngoài. Người già thường hay hoài niệm, sống về quá khứ nhứt là
quá khứ vàng son. Phải chăng đó là tâm lý chung của tất cả mọi người để tự an ủi mình trong cuộc đời đầy dãy thương đau, ít vui nhiều khổ.
Mỗi lần ra về, bác gái thường quyến
luyến ôm chúng tôi dặn dò: Hai em đừng bỏ anh chị nhe. Ở trong
này buồn lắm, cuối tuần là mong có người tới thăm. Ai tới thăm thiệt là mừng, rảnh rảnh nhớ vô chơi với anh chị nhe hai em.
Nghe bác nói thật mủi lòng. Làm sao chúng tôi đành đoạn bỏ rơi hai bác cho được. Ngoài tình bạn còn có tình người và lòng bác ái, từ khi hai bác vào viện dưỡng lão, việc thăm viếng hai bác đã mặc nhiên thành một thông lệ, một bổn phận mà chúng tôi đã tự nhủ phải làm mặc dù chúng tôi rất bận rộn và rất mệt mỏi bởi vì chúng tôi cũng đã...già và bệnh!!
TUỔI GIÀ NƠI NHÀ DƯỠNG
LÃO
Với đơn độc,
quạnh hiu là bạn
Bao mộng lành cùn cạn, trôi
qua
Mưa rơi thánh thót, ngoài
xa
Lệ tuôn thấm ướt, ngân
nga cõi lòng
Giam giữa bốn bức tường
trống rỗng
Không ai vào, cũng chẳng
lối ra
Mối giây liên hệ xóm, nhà
Tình
thương đoạn đứt, âm ba lịm dần
Ngày lại ngày, như gần thế
kỷ
Mộng ngày qua, hi vọng ngày
mai
Buông suôi theo tiếng thở
dài
Chìm vào quên lãng, có ai
biết cùng ?
*Cám ơn bác Thiện. Bài thơ của bác hay quá! Đọc muốn khóc luôn!. Sao đột nhiên bác biệt tăm biệt tích vậy? Bác đâu rồi? Bác có khỏe không?
Người Phương Nam