Chợt nhớ trước đây có
lần tôi được đọc một câu chuyện, tên gì tôi chẳng nhớ rõ, nhưng đại khái câu
chuyện kể về một vị thầy sau thời gian tu hành nghiêm mật trên núi nên bèn hạ
sơn hoàng đạo dưới chốn kinh kỳ. Sau một thời gian hoằng hóa độ sinh, thầy được
mọi người biết tiếng và ngưỡng mộ vô cùng vì đức hạnh và sự uyên bác kinh luật
của ngài. Được vua sắc phong làm quốc sư, và mỗi lần thầy thuyết giảng đều được
ngồi trên những pháp tòa trang nghiêm, bằng gỗ trầm thơm. Sau một thời gian
hoàng đạo ở chốn kinh kỳ, thầy ra đi để tìm cách độ những người ở các nơi khác.
Một hôm ngang qua một dòng suối thầy xuống tắm và đắm chìm trong cái sảng khoái
giữa dòng nước mát, cảnh vật thiên nhiên xinh đẹp của núi rừng. Đột nhiên thầy
giựt mình vì nghe những tiếng la ó của một bọn trẻ. Chúng nó thì cũng ngạc
nhiên vì bất chợt trông thấy thầy nên bật la lên:
"Ê
tụi mày ơi! Xem kìa, có ông thầy chùa đầu trọc đằng kia."
Khi vừa thoáng nghe, cơn giận từ đâu tràn đến và như xâm chiếm toàn bộ cõi lòng
thầy. Thầy thấy mình bị xúc phạm, bị hủy nhục và chê bai. "Ta đây là đường
đường một vị quốc sư, ngay cả vua cũng phải kính nể quỳ lạy, người người ai ai
cũng tôn kính đảnh lễ, mà nay tụi nhóc này dám nói mình là thầy chùa đầu
trọc". Nhưng rồi chỉ trong khoảng khắc sau đó, thầy chợt nhiên bật cười
với chính mình vì sự giác ngộ kịp lúc:
"Mình là thầy chùa có đầu trọc, thì tụi nhỏ gọi là thầy chùa đầu trọc, chứ
có gì đâu mà phải buồn, phải giận trong lòng."
Bỗng chốc thầy thấy được cái vô thường và giả tạo của cuộc đời. Những cái danh
vị của quốc sư, của hòa thượng, những sự cung kính, khen ngợi, đảnh lễ, cúng
dường từ mọi người bỗng trở thành huyễn hoặc và giả tạm. Cái còn lại trong thầy
là sự an nhiên, như như tự tại của một người thoát khỏi mọi phiền trược tranh
đua của cuộc đời. Câu chuyện tôi chỉ nhớ được đến đó, nhưng nó đã gợi cho tôi
những hình ảnh và ý nghĩa thật đẹp của nội dung câu chuyện, về cái tâm tham
danh vọng, chấp chước của người tu đối với cuộc đời.
Thật ra những ước vọng thầm kín trong mỗi con người là thích được người khác
chú ý, tôn trọng và kính nể; dù người đó là một người thường hay một người tu.
Có những danh vọng và chức vị nhỏ người ta muốn được tôn trọng và kính nể theo
mức độ nhỏ; có danh cao, chức lớn thì người ta cũng muốn người khác biết đến và
kính nể nhiều hơn. Thế nên theo thời gian tu hành nhiều năm, có phẩm bậc
cao hơn thì người tu muốn được xem trọng cũng là chuyện thường tình; nhưng nếu
lấy Phật pháp làm thước đo cho việc này, thì việc mong muốn được người tôn kính
và trọng nể nhiều hơn qua lâu năm tu hành; thì đây quả là một mong muốn của bản
ngã do thiếu chất liệu tu hành mà ra.
Khi người ta không có sự tu và hành trì thật sự thì người ta sẽ thấy cái danh
vọng này là thật có, thấy có mình đáng hưởng cái danh này và thấy cuộc đời là
thật và thường tại. Chỉ có cái nhìn và thấy như vậy thì người ta mới ham cái
danh hão huyền để phải buồn, phải vui và tìm cầu chạy theo nó. Còn nếu luôn
luôn nghĩ đến sự tu hành, nghĩ đến sự khổ não của chúng sinh mà hằng khởi những
niệm từ, tâm bi mong cứu độ mọi loài, thường nghĩ đến giải thoát thì người ta
sẽ đâu ham những cái danh giả tạo mà người khác ban tặng cho. Dù tôi vẫn biết tự
trong thâm tâm và đáy lòng rằng, tôi còn rất ham thích những cái danh vọng của
chức vị nọ kia, và các phẩm bậc của người tu, nhưng tôi mặt khác lại sợ nó vì
những tác động tâm lý tiêu cực, để từ đó nó đưa đẩy tôi đi vào con đường sai
lạc.
Nếu có những hành động nào cao cả và đẹp đẽ nhất trong sự gạt bỏ và chối từ
danh vọng cuộc đời, để tôi lấy đó làm gương mà noi, thì đó là hành động ra đi
của đức Phật trong quá khứ và đức Dalai Lama trong hiện tại. Có ai có danh vọng
và quyền lực hơn đức Phật thuở bấy giờ, có ai có đầy đủ cuộc sống và sung sướng
như Ngài vậy mà Ngài vẫn chối từ và thản nhiên ra đi. Trong kinh Tứ thập nhị
chương đức Phật nói:
"Ta coi ngôi vị vương hầu như bụi qua kẻ hở; coi vàng ngọc châu báu như
ngói gạch; coi lụa là như vải thô; coi đại thiên thế giới như hạt tiêu... ; coi
thịnh suy như cây bốn mùa".
Đức Dalai Lama thì ngài cũng tỏ vẻ thản nhiên không kém khi rời ngôi vị lúc bỏ
xứ ra đi. Gần đây ngài lại tuyên bố sẽ từ chức, một khi dành lại được độc lập
cho Tây Tạng, trên hết dù được hàng bao nhiêu triệu người tôn sùng như là một
hóa thân của đức Bồ tát Quán thế âm, ngài vẫn luôn luôn tỏ ra bình dị và tầm
thường như một người tu tầm thường. Trước mọi người bao giờ ngài cũng nói rằng: "Tôi chỉ là một
tu sĩ bình thường, như mọi người chứ chẳng khác."
Như vậy mới thấy rằng một vị chân tu thật sự bao giờ cũng luôn luôn hạ mình
xuống trước mọi người, nâng mọi người lên được qua lời nói và việc làm khi có
thể; và hay thay là chính khi những vị ấy hạ mình xuống thì các ngài càng được
người khác tôn sùng và nâng lên cao. Còn với tôi một người thiếu sự tu học và
hành trì thì không hiểu sao lại cứ thích và tham những danh vọng hảo huyền, cầu
sự cung kính tôn trọng của mọi người. Nếu có những ân phước nào lớn nhất, nếu
có những nguồn cảm hứng nào thiêng liêng nhất cho tôi ngưỡng mộ nhìn lên để học
theo những công hạnh và đức độ của các ngài, thì đó chính là đức Dalai Lama,
một bậc thầy vĩ đại của nhiều người và cũng là thầy của tôi, người tôi hằng tôn
sùng.
Nhân danh các điều thiện, các điều lành lợi ích cho mọi loài ấy, bản ngã dẫn ta
đi và đi mãi với những cái tốt và đẹp nhất cho mọi loài. Nhưng để rồi một ngày
nào đó khi ta trong một lúc tu hành quán chiếu lấy chính mình, mới chợt nhận ra
rằng tất cả những ý tưởng, niệm lành cho người, cho mọi loài trước kia của mình
chỉ là cái thực chất của bản ngã, nó mang mặt nạ vì lợi ích cho Phật pháp và
chúng sinh ở bên ngoài. Xét và tìm đến cái bản ngã sâu tận bên trong của con
người, thì ta mới có thể thấy nó luôn luôn gian manh và quỷ quyệt, nó có đủ mọi
ma chước để quyến rũ và dẫn dụ những người tu đi vào con đường sai lạc và sa
đọa. Thế nên tôi cũng hay dặn lấy chính tôi rằng: "hãy coi chừng
cái bản ngã của ngươi."
Nếu những người tu hành vì lòng từ bi thương xót thật sự với
những nỗi khổ đau và mê lầm của cuộc đời, nên xông xáo lao vào cõi trần tục này
để cứu độ mọi người, thì cái động cơ tâm lý ấy quả thật đáng tán thán và đảnh
lễ. Nhưng nếu để lao vào cuộc đời này với mục tiêu có được những danh vọng, sự
tôn kính và cúng dường thì dù những việc làm phật sự, hoằng pháp lợi sinh kia
mang ý nghĩa cao cả bao nhiêu đi nữa cũng là vô ích, vì nó đưa đẩy người tu ấy
vào đường danh lợi khác gì thế gian.
Ngày nay, những người tu có thể nhân danh những cấp bằng cao học, hay tiến sĩ
để vươn mình ra đời, làm việc phật sự lợi ích cho chúng sinh. Nhưng liệu những
cấp bằng cao học, tiến sĩ ấy có đủ làm đại diện duy nhất cho tâm Bồ đề , tâm từ
bi thương xót muốn thật sự cứu độ các chúng sinh hay không? Xã hội con người
ngày nay là xã hội của danh và vọng, ai không có danh vọng người đó không được
tôn trọng và nể vì, thế nên con người ta đua nhau truy tìm nó và gán lên người
đủ thứ các chức vị, thanh danh. Nếu để đi vào cuộc thế và song song hành đạo
giữa những người có nhiều danh vọng, mà người tu phải phương tiện dùng cái danh
học, danh tu của mình để cảm hóa và nhiếp phục mọi người thì điều ấy chẳng
trái; nhưng nếu lấy đó làm phương tiện tiến thân để có lợi, được danh, thì thật
là sai hẳn cái mục tiêu mà người tu ấy ấy phát nguyện lúc ban đầu.
Đức Dalai Lama nói:
"Nếu một người tu mà trải qua bao tháng năm hành đạo không
thấy mình tầm thường hơn, giản dị hơn và khiêm tốn hơn thời gian ban đầu, thì
có lẽ là người tu đó đã đi lạc rồi!"
Mây Vô Danh
No comments:
Post a Comment