COVID-19: Cách Ly Và Phòng Chống - BS Hồ Ngọc Minh

Tính đến chiều Thứ Hai, ngày 16 Tháng Ba, tổng số ca nhiễm bệnh COVID-19 ở Mỹ lên trên 4,600 với 86 người tử vong.

Chỉ có trên 4,600 ca, 86 người chết vì COVID-19, thế thì tại sao mọi người lại hoảng lên như thế?

Có nhiều người sẽ hỏi như vậy. Nếu chỉ nhìn vào con số, có lẽ chúng ta tạm thời yên tâm và nuôi hy vọng là tình trạng sẽ không đến nỗi tệ. Tuy nhiên, thí dụ ở Ý, chỉ mới đây vài tuần, con số ca bắt đầu chỉ vài trăm, mà hôm nay đã lên gần 28,000 với trên 2,000 ca tử vong. Điều này cho thấy mức độ lây lan đi theo cấp số nhân và có thể, cấp số lũy thừa. Và, nước Mỹ chỉ ở thời kỳ đầu của cơn đại dịch.

So với cúm mùa, trung bình mức độ tử vong của COVID-19 cao hơn gấp 10 lần. Mỗi năm, ở Mỹ có độ 40,000 người thiệt mạng, vì thế, các cơ quan y tế lo ngại số người bị nhiễm bệnh sẽ tăng cao hơn, và số người phải vào bệnh viện tăng vọt tới mức không thể cung ứng kịp như những tháng đầu tiên ở Vũ Hán. Không những thế, phương tiện dành cho những trường hợp bệnh khác sẽ bị hạn chế. Hiện nay, ở Ý, bác sĩ phải làm những quyết định rất khó xử, chỉ những bệnh nhân nào còn hy vọng cứu chữa được thì mới cho vào bệnh viện!

Các loại virus đã có mặt trên trái đất nầy hằng triệu năm, trong đó có nhóm coronavirus. Thật ra, khoảng 25% cảm cúm thường là do một số chủng loại coronavirus gây ra từ lâu nay. Khi bị nhiễm virus thì không có thuốc chữa, mà chỉ nhờ vào sức đề kháng tự nhiên của cơ thể. Mỗi lần cơ thể bị nhiễm bệnh sẽ tạo ra sự miễn nhiễm, hoặc nhờ vào thuốc chủng ngừa. Đối với loại coronavirus mới, SARS-CoV2, con người chưa có miễn nhiễm, và cũng chưa có thuốc chủng ngừa.

Như vậy, mọi người đều có thể bị nhiễm bệnh, trong đó những người cao tuổi, bị các bệnh về tim mạch, cao huyết áp, tiểu đường, hay ung thư sẽ dễ bị tử vong. Đối với các bệnh nhân nầy, cho dù chưa bị nhiễm COVID-19, tỉ lệ tử vong vì bệnh tim mạch đã là 10%. Do vậy, nếu nhiễm COVID-19, thì tỉ lệ tử vong tăng lên độ 12-15% cho người cao tuổi trên 60. Riêng đối với những người trẻ hơn 50, tuy rằng khả năng bị tử vong không cao hơn lắm so với cúm mùa, ví dụ như thanh thiếu niên, tuy không có triệu chứng nặng, nhưng vẫn có thể truyền nhiễm bệnh.

Trên lý thuyết, hầu hết các bệnh dịch, chỉ sau sáu ngày là con số người nhiễm bệnh sẽ tăng gấp đôi. Nếu đúng như vậy, các giường bệnh ở các bệnh viện trên toàn nước Mỹ sẽ không đủ cung ứng cho nhu cầu. Dựa theo ước tính của các chuyên gia về dịch tể học, biện pháp phòng chống COVID-19 tốt nhất hiện nay là tự cách ly và cô lập giao tế xã hội, “social isolation,” hay còn gọi là “social distancing.” Với cách ly và cô lập giao tế xã hội, số người nhiễm bệnh sẽ giảm xuống. Ví dụ, số người nhiễm bệnh tuột nhanh ở Trung Quốc là do chính sách ra cô lập và phong toả cả tỉnh Hồ Bắc, kể cả giới nghiêm và cấm đi lại ở thành phố Vũ Hán và cả nhiều thành phố ngoài Hồ Bắc. Hiện nay, ở Ý cũng như Tây Ban Nha cũng có những chính sách tương tự.

Ở Mỹ tuy chưa có lệnh giới nghiêm, nhưng chỉ kêu gọi sự tự nguyện của mọi người, tự cách ly giao tế xã hội. Thống kê về dịch tể học cũng cho biết, cách ly xã hội cũng có kết quả không thua gì phương cách phong tỏa và giới nghiêm.

Trì hoãn các chuyến du lịch, kể cả đến những nơi ít nguy hiểm. Cho dù đi vì công việc làm ăn, cũng nên tạm huỷ bỏ. (Hình: Anthony Kwan/Getty Images)

Sau đây là một số hành động cụ thể mà mà chúng ta có thể thực thi và đóng góp vào việc ngăn chặn sự lây lan của COVID-19:

1. Tuân thủ theo quyết định đóng cửa trường học. Chủ động đóng cửa trường học có lợi ích hơn là thụ động, chỉ đóng cửa sau khi những ca truyền nhiễm được phát hiện.
2. Khi ra ngoài, nên giữ một khoảng cách giữa người và người, từ 6 đến 10 foot, tức là độ hai sải tay. Lý do, một giọt chất nhờn có virus có thể bay khoảng 6 foo trước khi rơi xuống mặt đất hay mặt phẳng.
3. Nên rửa tay với xà phòng thường xuyên, ví dụ như ngay sau khi bước vào nhà, trước và sau khi ăn… Xà phòng giết virus còn hiệu nghiệm hơn là alcohol. Thứ nhất, nước làm tan loãng đi mật độ của virus, còn xà phòng được làm ra từ chất béo, sẽ phá hủy cấu trúc của vỏ bọc virus, cũng được cấu hình bằng chất béo. Khi rửa tay, nên rửa cả cánh tay, và để nước nhễu từ bàn tay xuống cùi chỏ. Trong trường hợp không có chỗ rửa tay, thì các loại dung dịch có chứa alcohol có thể dùng để thay thế.
4. Tránh rờ vào mặt, mũi, miệng. Một mẹo nhỏ, dùng band-aid dán vào ngón tay trỏ của bàn tay thuận, thường hay dùng.
5. Lau sạch các nắm tay mở cửa, cầu tiêu, điện thoại di động, mặt bàn, cửa tủ lạnh… Nếu dùng nước Clorox thì để cho khô tự nhiên. Virus có thể sống trên các bề mặt từ 4 đến 72 tiếng. Khi dùng phòng tắm công cộng, thì tránh dùng tay để mở cửa, mà nên xoay lưng, hay dùng cánh tay hay chân để đẩy cửa.
6. Tránh hội họp, tiệc tùng, đám cưới, sinh nhật, các nơi tụ họp games, thể thao, hay đi ăn ngoài ở hàng quán, tiệm ăn.
7. Trì hoãn các chuyến du lịch, kể cả đến những nơi ít nguy hiểm. Cho dù đi vì công việc làm ăn, cũng nên tạm huỷ bỏ.
8. Nếu trên 60 tuổi thì nên ở nhà, tránh ra đường. Nếu có cha mẹ già ở nursing home, thì nên đem các cụ về nhà. Bằng chứng khoảng hơn nửa số người tử vong ở Mỹ là từ những nursing home.
9. Mua sắm một số nhu yếu phẩm cần thiết cho thời gian từ hai đến bốn tuần, nên nhường cho những người khác có cùng nhu cầu như mình, kể cả giấy vệ sinh! Nên liên hệ với bác sĩ cho toa các loại thuốc trị bệnh như cao huyết áp, tiểu đường… đủ dùng cho một đến ba tháng.
10. Nếu không thấy khỏe thì ở nhà đừng đi làm việc. Quốc Hội Mỹ đã thông qua ngân quỹ và những biện pháp để bảo vệ công nhân và công dân Mỹ.

Một lần nữa, cần bình tĩnh, sáng suốt, và theo lời khuyên của các cơ quan chức năng một cách trật tự. Mỗi người tự nguyện một chút, giúp cứu sống sinh mạng của chính mình và cả những người quanh mình.

Tuy được công nhận là đại dịch, nhưng trong số những cơn đại dịch toàn cầu trước đây trong lịch sử, COVID-19 thuộc loại… tép riu. Người Việt chúng ta đã từng trải qua một cuộc chiến tranh dài, trên bom, dưới đạn, đã quen với những giới nghiêm, những thiết quân luật, đã từng đói khát trên Biển Đông, trên bão tố, dưới sóng gào, sợ gì những “Cô Vy” bé tí ti? 

BS. Hồ Ngọc Minh