Đồ Chay Giả Mặn - Nguyễn Hoà

Đồ chay giả mặn – nguồn nguoiphattu.com 

Lần đầu tiên tôi biết đến món chay giả mặn là ở một cái quán trong khu Chợ Vườn Chuối ở Sài Gòn. Cũng mấy chục năm rồi, chưa được 10 tuổi đầu, hôm đó tôi ăn món “thịt heo quay” hay sao đó, mà làm bằng… mì căn.

Về sau tôi mới biết là không chỉ ở quán, mà ở nhà, đôi khi cả chùa chiền, chuyện làm “chay giả mặn” là rất thường tình. Nào là vịt quay, chả giò, chả lụa, bún bò… Cái nào cũng có thể “chay giả mặn” được cả, và người ta hay tấm tắc khen: Ồ làm giống quá!

Thế mới sinh ra câu hỏi: đã chay tịnh không sát sinh hại vật, từ chối những nhục [có nghĩa là thịt] cảm, thì sao lại vọng tưởng đến những món đồ mặn như vậy?

Tôi để câu hỏi đó sang một bên, để xét một chuyện, đúng hơn là một trào lưu ăn uống đang diễn ra ở Mỹ.

Người Mỹ nói riêng và người phương Tây nói chung được biết tới như là những giống dân ăn… thịt. Nhưng rồi do ảnh hưởng của tôn giáo, họ cũng bắt đầu ăn chay, mà ảnh hưởng lớn nhất có lẽ là việc truyền bá đạo Phật, đạo Hindu từ Ấn Ðộ sang nước Anh, khi Ðế quốc này chinh phục Ấn Ðộ.

Nhưng trào lưu ăn chay, được hiểu là chỉ có thực vật (vegan), hoặc bỏ thịt mà ăn trứng, phô mai (vegetarian), có lẽ bắt đầu khi có những nghiên cứu nói ăn thịt cá, chất đạm động vật nhiều quá có hại cho sức khỏe. Rồi tiếp đến là phong trào bảo vệ môi trường cũng thúc đẩy những người phương Tây từ bỏ thịt, vì nuôi bò, heo công nghiệp “thâm canh”, sẽ phát nhiều chất khí nhà kính làm trái đất nóng lên.

Món thay thịt (meat alternatives) – nguồn ADOBE STOCK

Phe bên kia cũng không vừa. Họ tung ra những nghiên cứu lâu nay về sự có hại cho sức khỏe của thịt, những hình ảnh giết bò, mổ gà ghê rợn, họ viện cả Tu chính án thứ nhất trong Hiến pháp Mỹ về tự do ngôn luận, bảo rằng họ muốn quảng cáo có chữ Thịt thì cứ quảng cáo không thể cấm được, mà ai lại ngu ngốc đến mức đi mua Meaty but Meatless để hy vọng là có thịt thật trong đấy bao giờ?

Cuộc chiến dù chưa ngã ngũ nhưng phe các nhà chăn nuôi tỏ vẻ ngày càng lo lắng, vì khuynh hướng ăn chay, bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe ngày càng mạnh, khó chống lại. Các nhà hàng bán các loại thịt giả này nói với Wall Street Journal rằng: mấy ông nuôi bò khẩn khoản tụi tôi lắm, nhưng khách hàng họ đòi ăn thứ kia thì biết làm sao? Các siêu thị cũng nhập vô ngày càng nhiều các loại “thịt giả”, để ngay bên cạnh quày bán thịt thật.

Ông Pat Brown, Tổng giám đốc công ty Beyond Meat, nói ông có nhắn với những người nuôi bò rằng tại sao chúng ta lại gây gổ nhau? Các anh có thể dùng đất nuôi bò để trồng đậu bán cho tụi tôi!

Bà Jennifer Houston, Chủ tịch Hiệp hội Thịt bò Quốc gia, và cũng là chủ một trại bò đã mấy đời cha truyền con nối ở Tennessee, trả lời rằng làm thế nào được mà làm, tôi là người nuôi bò mà, tôi có biết trồng đậu đâu!

Trở lại câu hỏi ở đầu bài viết này là tại sao dân ta ăn chay mà cứ giả mặn, thì tôi dường như thấy câu trả lời được tìm ra trong câu chuyện Như thịt nhưng không có thịt của người Mỹ. Có phải chăng là người ta muốn giải tỏa một thói quen cũ để bắt đầu một thói quen mới, trong giai đoạn mà các Phật tử gọi là chúng ta vẫn còn “chấp ở hình tướng”?

Tôi bèn nhớ câu chuyện Ngài Ðại sư Huyền Quang đời nhà Trần, bị Nhà vua thử thách và chế giễu, khi bày cho Ngài một mâm cỗ mặn. Với sự đạt ngộ tuyệt vời, Ngài đã hóa cả mâm cỗ thành đồ chay.

Nguyễn Hòa

May 22nd, 2020

baotreonline.com