Tôi hay viết thư. Từ ngày còn ở quê nhà tôi đã thích viết thư, vì muốn khám phá những chân trời xa lạ qua trang thư của người quen, vì muốn giữ tình thân với bạn bè. Phần nữa, tôi thích sưu tầm tem thư, nên những con tem trên phong thư là những gì tôi quí vì qua đó học được nhiều nét văn hoá, lịch sử của quê hương, của các nước. Nghe đài nước ngoài, thấy có chương trình hay về văn hoá thế giới, giúp mở mang kiến thức, tôi viết thư khen ban biên tập hoặc có ý kiến, đề nghị và thỉnh thoảng nhận được quà tặng là những tấm bưu thiếp hình sinh hoạt đời sống, là quyển lịch nhỏ hay tập sách học tiếng Anh. Thời đó đang tuổi hoa niên nên tôi còn đọc trang “Kết bạn thư tín” trên báo để tìm bạn bốn phương và có gửi thư làm quen vài lần nhưng đều bặt tin, như ca từ của một bài hát phổ thông trong đầu thập niên 1970: “Theo năm tháng hoài mong / Thư gửi đi mấy lần / Đợi hồi âm chưa thấy”. Thích đùa nghịch, mấy đứa con trai bọn tôi thỉnh thoảng còn tụ nhau lại, giả làm con gái viết lời tìm bạn đăng báo để xem có anh nào cảm thấy muốn chia sẻ tâm trạng “hay buồn, yêu màu tím, thích nhạc Trịnh Công Sơn” mà muốn làm quen hay không. Nhưng cũng chỉ là những hoài mong. Bây giờ nghĩ lại, không biết có ai qua mục kết bạn thư tín trên các báo ở Sài Gòn mà đã tìm được tình thân lâu dài hay có những cuộc tình đằm thắm, đơm hoa kết trái? Ngày đó người đưa thư ở nơi tôi sống chạy xe Honda 50 cc với hai bao da đựng thư đeo hai bên yên sau. Mỗi ngày, vào khoảng gần trưa, đến trước địa chỉ trên phong bì, ông gọi to: “Nhà có thư”.
Ngõ nhà tôi ở chỉ vài địa chỉ thường có thư, trong đó có nhà tôi và nhà đứa bạn có anh là lính hải quân đang tu nghiệp ở Hoa Kỳ. Đây là ông anh hàng xóm rất quý mến tôi vì tôi chơi thân với đứa em của anh ấy từ ngày còn nhỏ. Khi anh đi Mỹ thì người em của anh cũng vào quân đội và thường xa nhà nên anh liên lạc với tôi để có tin gia đình, để biết tình hình xóm ngõ.
Anh viết thư kể chuyện nước Mỹ, thỉnh thoảng kèm hình. Có hình ngoài bãi biển với mấy cô gái tóc vàng xinh ơi là xinh, có hình ở trung tâm giải trí thơ mộng, đông người bên những tròchơi sặc sỡ mầu sắc.
Những cánh thư có thể đã bị an ninh của Việt Nam Cộng hoà mở đọc trước vì theo lời một người thân trong ngành cảnh sát cho biết tại bưu điện có một sĩ quan an ninh lo việc đọc thư, nhất là những thư gửi về từ nước ngoài.
Tháng 4-1975 tôi bị bật gốc ra khỏi quê hương, bỏ lại gia đình, bạn bè. Những ngày đầu sống ở Mỹ mong chờ thư quê nhà là niềm vui lúc đầy và dần dần là những đau khổ bất ngờ.
Những cánh thư đầu tiên tôi viết về nhà được gửi qua nước thứ ba như Nhật, Hồng Kông, Pháp, Thụy Sĩ mà không biết số phận của chúng ra sao.
Một ngày cuối năm 1975 tôi nhận được lá thư nhà đầu tiên gửi qua đường Hồng Kông. Nét chữ của cô em gái như có thoảng hương vị quê nhà đã đem đến cho tôi niềm vui là biết được gia đình bằng an sau cơn biến loạn 30-4, nhưng cũng đầy nước mắt khi hay tin nhiều người thân quen phải đi học tập, các em có đứa phải bỏ học ra đời buôn bán.
Từ đó thư nhà đến với tôi mỗi tháng. Những phong thư đã bị bóc ra rồi dán lại với lớp keo vàng lem nhem phiá sau là dấu chỉ của sự kiểm duyệt. Lúc đầu tôi mong thư vì nỗi nhớ nhà, nhớ các em. Rồi có nhiều lúc tôi sợ nhận thư vì trong những dòng chữ là nỗi lo cho gia đình vì đời sống khó khăn, vì có tin người thân vượt biển, vì những lần các em bị bắt, bị tù.
Thư nhà gửi qua chỉ đóng dấu bưu phí bằng máy mà tôi không hiểu vì sao. Vẫn thích sưu tầm tem thư, một lần tôi nhắn nhà dùng tem thư để gửi thì được tin là nếu làm thế, tem thư dễ bị bóc cắp và thư sẽ thất lạc. Trong cuộc sống mới tôi cũng chờ thư của các bạn mới quen trên đường tị nạn như những niềm vui. Lúc mới đến sống ở Berkeley, nhận thư từ San Jose, Napa gần bên nhưng thấy sao xa quá. Chưa nói đến những lá thư miền nam California hay Texas, New York, Hawaii xa vời vợi. Nhìn bản đồ mà không biết bao giờ mới có dịp đến những nơi đó. Qua những cánh thư tôi liên lạc được với ông anh hàng xóm định cư ở Connecticut mới trải qua mùa đông lạnh như đá, với cô bạn học cũ ở Nguyễn Bá Tòng đang ở New York có chồng là sĩ quan không quân bị kẹt lại mà không biết số phận ra sao, với anh bạn du học năm 1973 hiện ở Đại học Texas A&M, với một vài người ở West Virginia nay là người thân bên gia đình chồng của cô em gái vội vàng kết hôn sau ngày 30-4 vì sợ phải lấy bộ đội. Một cô bạn cựu sinh viên ban văn chương Đại học Sài Gòn tôi quen trong trại tị nạn Camp Pendleton là người hay viết thư nhất sau khi rời trại. Gia đình cô định cư ở miền nam California mà sau này là Little Saigon. Cứ một vài tuần chúng tôi lại nhận được thư của nhau, kể cho nhau nghe về đời sống mới, về cái Tết đầu tiên ở Mỹ thiếu hương vị Việt, về những nỗi buồn xa xứ. Thời đó có bài hát “Mr. Postman” hay phát trên sóng FM với lời ca rất hợp hoàn cảnh trông chờ thư của tôi và của nhiều người tị nạn Việt Nam mới đặt chân đến Hoa Kỳ. Bây giờ thỉnh thoảng đem chồng thư cũ ra đọc gợi lại nhiều kỷ niệm về gia đình, bạn bè và vẫn còn tạo xúc động. Tôi đã viết thư về cho gia đình từ khắp nơi, nhiều nhất trong những năm đầu ở Mỹ, rồi thời gian sống ở Phi Châu, ở Á Châu hay những lúc du lịch Âu Châu, Úc Châu. Những cánh thư mà sau này nghe bố mẹ kể rằng mỗi lần nhận đều phải cho tiền người phát thư. Ngược lại tôi cũng nhận rất nhiều thư từ gia đình và bạn bè. Những lá thư theo chân tôi ở khắp năm châu, đem lại nhiều niềm vui trong lúc phiêu bạt giang hồ.
Gần bốn mươi năm đã qua với nhiều biến đổi. Có những bạn thường liên lạc trong thời gian đầu định cư, nay mất nhau, không biết cuộc sống ổn định nơi nào hay trôi dạt về đâu. Giữ liên lạc lâu nhất là anh bạn người Singapore. Tôi gặp anh khi con tàu đến nước này vào đầu tháng 5-1975 và anh là lính được gửi lên giữ an ninh. Chúng tôi quen nhau từ đó. Những năm làm việc ở Đông Nam Á vào cuối thập niên 1980 tôi có gặp lại anh và đến nay vẫn liên lạc thăm hỏi nhau. Không còn qua những lá thư viết tay mà bằng email. Từ khi bùng nổ cách mạng công nghệ thông tin thì cách con người giao tiếp với nhau thay đổi nhiều. Liên lạc với quê nhà cũng thay đổi theo. Từ ngày đường điện thoại được nối lại giữa Mỹ và Việt Nam vào năm 1991 những cánh thư từ đó bắt đầu thưa dần. Ngày nay với phát triển của Internet thì sẽ là điều hiếm hoi nếu vẫn còn nhận được những dòng thư viết tay gửi qua đường bưu điện. Mr. Postman, người đưa thư, bây giờ mỗi ngày vẫn lái chiếc xe có mầu xanh trắng quen thuộc qua khu tôi ở, bỏ vào hòm thư trước nhà những tờ quảng cáo, tạp chí, nhưng không còn đem theo chút hương quê nhà hay tình thân của bạn bè mà tôi đã một thời mong đợi. Vào mỗi buổi chiều khi tan trường về.
Bùi Văn Phú
No comments:
Post a Comment