Tình Yêu Và Valentine - BS. Nguyễn Tiến Cảnh + Ngày Tình Nhân - Người Phương Nam

Theo thống kê thì hàng năm vào mùa Valentine, trên khắp thế giới hàng tỉ tấm thiệp được bán ra và gửi đi. Những cặp uyên ương, nhất là những người trẻ, không thể không có một tấm thiệp hoặc món quà tặng gửi cho người mình yêu. Thiệp phải thật đẹp, lời chúc phải thật thấm thía và mùi mẫm để bày tỏ mối tình thắm thiết nồng nàn. Không có như vậy, mối tình dù đang nồng cháy, cũng rất có thể bị trở ngại hoặc tan vỡ.

Khi vui với ngày Tình Yêu như vậy, chúng ta thực sự mừng Tình Yêu thế nào ?  

NGUỒN GỐC CỦA NGÀY TINH YÊU VALENTINE

Nghĩ đến ngày Valentine ta phải có một tấm thiệp, một bó hoa thật đẹp, một hộp kẹo chocolat, nữ trang, hột soàn hình trái tim..…hay bất cứ một cái gì đặc biệt nói lên tình cảm tha thiết của mình đối với người mình yêu. Nhưng có ai để ý, thắc mắc ngày Tình Yêu Valentine từ đâu mà có?

Ngày Tình Yêu Valentine nguyên thủy từ ngày lễ Lupercalia của dân La Mã thời thượng cổ, để vinh danh một anh chàng thợ săn chó sói thiện nghệ tên là Lupercus vào giữa tháng hai. Lễ này rất phổ thông của dân La Mã hồi đó. Đây là dịp cho các cặp trai gái hẹn hò trao đổi tình yêu với nhau một cách thả dàn. Giáo Hội công giáo muốn Kitô giáo hóa và thánh hóa ngày đó nên đã cho ngày lễ đó vào niên lịch, liên kết với ngày lễ mừng thánh Valentine, hy vọng cải hóa tình yêu trần tục của những cặp trai gái thành tình yêu trong sạch và thánh thiện. Thánh Valentine là một linh mục tử đạo vào ngày 14 tháng 2 năm 270 A.D. Tại sao lại chọn thánh Valentine làm quan thày các cặp uyên ương thì không ai được rõ, nhưng có giả thuyết cho rằng vì Giáo Hội Công Giáo muốn Kitô giáo hóa và thánh hóa ngày lễ Lupercalia nên cho nó trùng hợp với ngày lễ thánh Valentine.

Theo tuc lệ xưa thì người ta bỏ tên những cô con gái vào trong một cái hộp rồi truyền tay cho các cậu con trai rút thăm lấy một tên. Cậu nào rút được cô nào thì cặp với cô ấy suốt cả năm. Sau này Giáo Hội đổi cách thức rút thăm. Thay vì để tên cô con gái thì để tên một vị thánh. Ai bắt được thánh nào thì sẽ cố gằng noi theo nhân đức của vị thánh đó.

Nhưng vào thế kỷ XVI việc để tên những cô con gái vào trong hộp để rút thăm lại xẩy ra nữa. Sau cùng thì tập tục gửi một cái thiệp hoặc một lời chúc ẩn danh cho người mình ngưỡng mộ đã trở thành một phong lệ để mừng ngày Tình Yêu Valentine. (Helene Henderson, Holidays, Festivals and Celebrations of the World Dictionary, “Valentine’s Day,” 2005, p. 576).

Mặc dù nguồn gốc lịch sử ngày Tình Yêu thì là một, nhưng mỗi người cắt nghĩa theo cách nhìn lịch sử của mình. Có người lại liên kết tiểu sử thánh Valentine với cách thực hành ngày Tình Yêu, cho rằng thánh Valentine đã làm lễ cưới cho một cặp uyên ương mà hoàng đế cấm hay là thánh đã gửi một cái thiệp ký tên người yêu Valentine cho cô con gái của vị cai tù của ông.

Có lẽ thánh Valentine lúc bấy giờ đã chẳng làm những điều như bây giờ người ta làm và nghĩ. Nhưng chắc chắn là Giáo Hội chỉ để tên thánh Valentine vào niên lịch. Rồi vô hình chung nó đã bị đồng hóa với ngày lễ Lupercalia và trở thành lễ Tình Yêu Valentine. Cái tên Valentine lại còn cho là từ tiếng Pháp, chữ GALANTINE, nghia là một anh chàng “hào hoa”, “tay chơi” Play boy / Don Juan. Và đổi chữ G ra chữ V mà thành ra chữ VALENTINE.

Dù thế nào đi nữa thì ngày 14 tháng 2 hàng năm đã trở thành ngày truyền thống để trao đổi thư tình và thánh Valentine đã trở thành quan thầy của những cặp uyên ương. (Macmillan Profiles: Festivals and Holidays, 1999, p. 363)

Diễn nghĩa cách tỏ tình của những cặp uyên ương trong ngày Valentine thì lại tùy quan niệm. Có người cho rằng hàng năm vào ngày đó chim muông cũng đến kỳ cặp kè hò hẹn yêu thương “trống mái”. Những người này tin rằng vào thời Trung Cổ, chim bắt đầu “cái đực” vào ngày 14 tháng 2 mỗi năm, đến độ cả thi sĩ G. Chauver, người Anh cũng nghĩ như vậy qua tập thơ Parliament of Foules của ông:

“For this was Seynt Valentyne’s day.

“When every foul cometh ther to choose his mate”

(Stephen Christianson, The American Book of Days, 2000, p.139).

Tóm lại, bỏ qua những khác biệt về nguồn gốc và lịch sử, ngày lễ Tình Yêu Valentine vẫn có một điểm chung là nó bắt nguồn từ ngày lễ Lupercalia của dân La Mã ngoại đạo ở thời thượng cổ, một ngày mà các cặp trai gái tha hồ tự do bày tỏ tình yêu…Vào thế kỷ III, Giáo Hội Công Giáo La Mã đã cố gắng Kitô hóa / thánh hóa ngày đó bằng cách đặt cho nó tên của một vị thánh tử đạo, hy vọng những người vui chơi ngày đó, thay vì thờ kính thần thánh bậy bạ, vui hưởng tình yêu sắc duc thả dàn như thời cổ xưa thì bắt chước noi gương tốt lành thánh thiện của vị thánh tử đạo Valentine.

THỰC TẾ CỦA TÌNH YÊU VALENTINE

Khi nói về Tình Yêu, người ta thường nghĩ về loại tình yêu Đổ Mê (Infatuation). Một[CN1]  loại tình yêu điên cuồng, không cần đến lý trí, một tình yêu thái quá, đầy hấp dẫn và đam mê dục vọng (American Heritage Dictionary, 1994). Đây chính là loại si tình do phản ứng sinh hóa học của óc mà các nhà khoa học ngày nay gọi là tình trạng ngây ngất lâng lâng của tình yêu do tác dụng của chất phenylethylamine (PEA), một hóa chất thần kinh dẫn truyền giống như chất amphetamine.

Chất PEA tác dụng với dopamine và norepinephrine (một chuyển hóa chất của dopamine) thành ra chất mà Bác sĩ Pat Love, nhà phân tích tình yêu và hôn nhân trị liệu gọi là “phân tử tình yêu” hay “Rượu pha Tình yêu” (Love cocktail) (The Truth About Love, 2001, pp. 28-29).

Phân tử tình yêu này tạo nên tình trạng ngây ngất lâng lâng làm thay đổi cảm giác của con người (ibid). Phải chăng đó là tình yêu?

Theo ngôn ngữ Hy Lạp thì có 3 loại Tình Yêu được diễn tả bằng 3 chữ khác nhau: Phileo, tình yêu huynh đệ. Eros, tình yêu xác thịt. Agapao, tình yêu vị tha, vượt thoát khỏi cái tôi của mình để đi đến với và cho tha nhân như thánh Gioan tông đồ và Phaolo diễn tả trong Tin Mừng (Ga 3:16; 1Cr 13).

Như vậy, nếu đem so sánh tình yêu Valentine với 3 loại tình yêu này thì tình yêu Valentine có vẻ gần với loại tình yêu Đổ Mê hoặc tình yêu xác thịt hơn là tình yêu vị tha, môt loại tình yêu thực sự đúng nghĩa Vợ Chồng.

Tình Yêu Valentine, với thời gian, đã biến đổi tùy hoàn cảnh và tâm trạng của từng người. Ngày Valentine như một kỷ niệm để nhắc nhở mọi người về Tình yêu. Một chàng trai thương mến một cô gái nhưng không dám tỏ tình. Nhân ngày Valentine anh ta đã dùng một tấm thiệp hay một món quà để tỏ lộ tình yêu của mình: “Do you want to be my Valentine?” Nếu cô gái đồng ý thì sẽ đi xa hơn…Một cặp tình nhân, đôi uyên ương nhân dịp Valentine để biểu lộ tình yêu đằm thắm hơn. Một cặp vợ chồng già, tình yêu đã phôi pha với tháng ngày. Chẳng ai để ý đến tới bà già cặm cụi sáng chiều bếp nút lau chùi nhà cửa; ông già lặng lẽ ngày hai buổi trả nợ áo cơm. Nhân ngày Valentine, một bó hoa, một cử chỉ đặc biệt nào đó sẽ làm sống lại mối tình lâu ngày ngủ yên. Con cái để bày tỏ tình yêu hiếu thảo với cha mẹ, nhân ngày tình yêu Valentine cũng làm một cử chỉ đặc biệt: Bó bông. Bữa tiệc đặc biệt trong gia đình hoặc ở một restaurent sang trọng. Bất ngờ nhận được một bó hoa gửi đến sở làm ngày Valentine, một bà / một cô hẳn rất sung sướng vì có người đã nghĩ đến mình một cách đặc biệt. Hãnh diện với bạn bè và những người chung quanh. Tình yêu sẽ bừng sáng, tươi mát trở lại. Phải chăng đó là loại Tình yêu Vị Tha Agapao. Yêu Chúa Thương người?

THIÊN CHÚA TRONG NGAY TINH YÊU VALENTINE

Ai cũng biết Chúa không chấp nhận bất cứ một ngày lễ nào đi ngược lại tôn chỉ của Chúa. Vì con người trở thành mù quáng trước Sự Thật của Chúa. “…Các ông sẽ biết Sự Thật, và Sự Thật sẽ giải thoát các ông” (Ga 8:32). Chúa muốn tất cả mọi người thực sự tự do, không bị tù hãm trong niềm tin và tư tưởng sai lạc.

Chúng ta ai cũng biết mỗi ngày đều có kính mừng đặc biệt một vị thánh. Mỗi ngày lễ thánh đó đều có ý nghĩa đặc biệt nói lên tình yêu cao cả của Chúa cũng như chương trình cứu độ của Chúa đối với nhân loại qua vị thánh đó.

Chúa Giêsu Kito đã chứng tỏ tình yêu đó bằng cái chết của Người trên thập giá vì chúng ta, cho chúng ta là những kẻ tội lỗi. Ngày Tình Yêu Valentine, dĩ nhiên không dự phần trong việc cứu rỗi chúng ta và nhân loại. Nhưng có thể nó còn đi ngược lại với tình yêu cứu rỗi của Thiên Chúa. Vì nó bắt nguồn từ một ngày lễ của dân ngoại, thờ ngẫu tượng không phải là Thiên Chúa thật.

Ngày Tình Yêu Valentine được hàng triệu người chấp nhận, nhưng có thể Chúa không chấp nhận. Vì nó dựa vào lý luận, tình cảm của con người thay cho Chúa. Nó chú trọng đến loại tình yêu Đổ Mê (infatuation), một lọại yêu điên loạn, cuồng nhiệt, thiếu tỉnh táo, không suy nghĩ, không còn biết lắng nghe và nghĩ đến tình yêu đích thực xâu thẳm bên trong, chỉ mong được yêu mà không nghĩ đến cho đi và hy sinh cho tha nhân. Chúa cảnh cáo chúng ta, những Kitô hữu, phải xa lánh đường lối của dân ngoại với những ngày lễ nghỉ giả tạo không chính đáng: “Hãy tuân giữ và vâng nghe những lời Ta truyền dạy cho ngươi để ngươi và con cháu ngươi được hưởng ơn tốt lành mãi mãi, bao lâu ngươi làm điều thiện dưới mắt Thiên Chúa là Chúa ngươi.

“Khi Thiên Chúa là Chúa ngươi tiêu giệt trước mặt ngươi các nước mà ngươi sắp sửa xâm chiếm. Khi ngươi đã chiếm được và định cư ở đó, ngươi hãy coi chừng đừng chạy theo chúng, đừng đon đả với thần của chúng và nói rằng: ‘Các nước này đã phụng thờ thần của họ làm sao thì tôi cũng làm như vậy’.

“Ngươi không thể tôn thờ Thiên Chúa là Chúa ngươi kiểu như vậy; bởi vì chúng đã phóng hỏa cả con trai con gái của chúng cho thần của chúng. Những kiểu cách đó đã làm Thiên Chúa là Chúa ngươi phải ghê tởm….Bất cứ điều gì ta truyền dạy cho ngươi thì ngươi phải tuân giữ và vâng nghe, không được thêm bớt gì hết” (Tl/Dnl 12: 28-32).

Thực vậy, Chúa đã ra lệnh cho dân Israel phải hủy giệt tất cả những gì liên quan đến việc thờ cúng của dân ngoại. (Tl 12:1-4).

Thiên Chúa rất đặc biệt quan tâm đến vấn đề an sinh của chúng ta. Chúa đã tạo dựng nên chúng ta với đầy đủ khả năng cả về thể xác lẫn tinh thần. Ban cho trí thông minh, đầy đủ tự do, dân chủ, nhân quyền, nhân phẩm và 10 điều răn, Kinh Thánh / Tin Mừng để sống một đời sống tuyệt hảo hầu mai sau vui hưởng cuộc sống vĩnh hằng mà Chúa đã hứa ban.

Ngày lễ Tình Yêu Valentine bắt nguồn không phải từ Lời Chúa, nhưng do từ tập tục của dân ngoại thời thượng cổ. Nó không đến từ Thiên Chúa, nhưng từ trần gian thế tục và ác thần. (2Cr 4:4). Chúa phán: “Anh em đừng yêu thế gian và những gì của thế gian. Kẻ nào yêu thế gian thì kẻ ấy không yêu Thiên Chúa Cha, vì mọi sự trong thế gian như dục vọng của xác thịt, của đôi mắt và thói cậy thế mình giàu sang, tất cả những cái đó không phát xuất từ Thiên Chúa Cha, nhưng từ thế gian; mà thế gian thì sẽ qua đi cùng với những dục vọng của nó. Còn ai thi hành ý muốn của Thiên Chúa thì tồn tại mãi mãi” (1Ga 2:15-17).

Vậy thì như câu hỏi được đặt ra ở đầu bài là Khi vui ngày Tình Yêu Valentine, bạn có thật sự biểu lộ “Tình Yêu Thực” không? Tình Yêu mà Thiên Chúa mong muốn và khuyến khích. “Yêu Chúa Thương Người” (Mt 22:37-39)

Pace Island, Florida,

Feb. 13, 2022

NTC

Mời đọc bài thơ